Του Γαβριήλ Χ. Σερέτη
Σφοδρή αντίδραση στην κορυφή της κυβέρνησης προκαλεί η επιλογή της ΜΚΟ Ellinika Ηoaxes από το Facebook για τον έλεγχο της παραπληροφόρησης και των fake news στη διεθνή πλατφόρμα, ενόψει των εκλογών της 26ης Μαΐου σε Ελλάδα και Ευρώπη. Ενδεικτικοί της αμηχανίας στο Μέγαρο Μαξίμου, αλλά και στο καθ'' ύλην αρμόδιο υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, είναι οι μύδροι Κρέτσου και τα fake news που, όπως λένε παράγοντες της αγοράς, ο ίδιος χρησιμοποίησε εναντίον της εταιρείας του Μαρκ Ζάκερμπεργκ, και κυρίως κατά των Ελλήνων συνεργατών της, στο πλαίσιο μιας επίθεσης που ερμηνεύεται ως απέλπιδα προσπάθεια ελέγχου της κατάστασης, κατά το πρότυπο ΜΜΕ και θεσμών όπως η Δικαιοσύνη, στην πορεία αποδρομής από την εξουσία.
Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που το Facebook βρίσκεται στο επίκεντρο της παγκόσμιας δημόσιας συζήτησης αναφορικά με τη διακρίβωση των πραγματικών δεδομένων και βεβαίως των τρόπων αντιστροφής της κατάστασης, προκειμένου να διασφαλιστούν δικλίδες ασφαλείας, τόσο για την πολιτική όσο και για την προστασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών-ψηφοφόρων. Μέσω της πλατφόρμας του ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ μπορεί να θησαύρισε, όμως δεν κατάφερε να καταστήσει πιστευτό ότι έχει ως υπέρτατη αξία την αλήθεια και την ιδιωτικότητα. Το αντίθετο μάλιστα. Με τις αποκαλύψεις για το πώς το... παιδί του αξιοποιεί τα στοιχεία των χρηστών ερήμην τους, με σκάνδαλα πρώτου μεγέθους όπως το Cambridge Analytica, τις αμερικανικές εκλογές του 2016 και την πιθανή εμπλοκή της Ρωσίας στην εκλογή Τραμπ κ.ά. να αναγκάζουν τον 35χρονο μεγιστάνα, εκτός από εξηγήσεις σε ανώτατο επίπεδο, αστρονομικά πρόστιμα, και φυσικά πλήγμα στην αξιοπιστία του, να διαφημίζει ως προτεραιότητά του την απόλυτη διασφάλιση της προσωπικής ζωής και των δεδομένων των... πελατών του.
Στο πλαίσιο αυτό, το Facebook, παράλληλα με τις νέες μεθόδους κρυπτογράφησης και λοιπών εργαλείων που για πρώτη φορά εισάγει, ειδικά για την ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ των χρηστών, προχώρησε σε συμφωνίες με εταιρείες και οργανισμούς διασταύρωσης ειδήσεων, όπως αποκαλούνται, ανά τον κόσμο, με στόχο τον έλεγχο της αξιοπιστίας ειδησεογραφικού υλικού, την «καταπολέμηση της διάδοσης ψευδών ειδήσεων που αποτελεί δέσμευση για μας», όπως τονίζει στην ιστοσελίδα του.
Στην Ελλάδα, ο διεθνής κολοσσός για το λεγόμενο fact checking επέλεξε μια ΜΚΟ, τα Ellinika Hoaxes, γεγονός που προκάλεσε την μήνιν της κυβέρνησης, όπως αυτή εκφράστηκε από τον Λευτέρη Κρέτσο, αλλά και μέσα ενημέρωσης που κατατάσσονται στις «φίλα προσκείμενες δυνάμεις». Τα οποία δεν δίστασαν να μιλήσουν για «παράδοση της ελευθερίας», για «διορισμένους τροχονόμους και εντεταλμένους λογοκριτές», «νέο σερίφη», για μια Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία- «μπάτσο» στην οποία συμμετέχουν «από... απόστρατος ναρκαλιευτής, μέχρι πρώην επισμηνίας του Στρατού». Για εταιρεία που είναι «στην υπηρεσία του Γκέμπελς, των αφεντικών και του ιμπεριαλισμού», του ίδιου του «ξεπλύματος της χούντας».
Σε πιο ήπιους τόνους, ο συναρμόδιος υφυπουργός Ψηφιακής Πολιτικής υποστήριξε ότι τα Ellinika Ηoaxes δεν παρέχουν τα εχέγγυα για να παίξουν τον ρόλο για τον οποίο προορίζονται, πως υπάρχει μια αναντιστοιχία ανάμεσα στην επιλογή του Facebook στην Ελλάδα και αυτή στις υπόλοιπες χώρες, όπου «υπάρχουν οργανωμένα πρακτορεία, οργανωμένες ομάδες επαλήθευσης ειδήσεων». Προς επίρρωσιν, μάλιστα, αναρωτήθηκε γιατί επελέγη η συγκεκριμένη οργάνωση που, εκτός από το ότι «έχει ιδρυθεί από έναν ναρκαλιευτή και έχει έναν δημοσιογράφο στο καταστατικό του», «έχει πέσει θύμα fake news στο παρελθόν, και επιπλέον, «δεν έχουν συμμορφωθεί με τα στοιχεία του σχετικού Μητρώου που δημιούργησε η κυβέρνηση». Χαρακτήρισε το θέμα «πολύ σοβαρό» και συνδύασε την εξέλιξη με τη συγκυρία των εκλογών της 26ης Μαΐου. Εκφράζοντας την απορία τι θα γίνει αν ο κ. Τσίπρας ανακοινώσει ότι πρέπει να περικοπούν τα επιδόματα ανεργίας στους νέους και να αντικατασταθούν από προγράμματα κατάρτισης και αποφασίσουν τα Ellinika Ηoaxes ότι η είδηση είναι ψευδής. Πολύ περισσότερο προεκλογικά. Στην κατακλείδα της επιχειρηματολογίας του διατυπώθηκε η άποψη ότι «εμείς ουδέποτε θελήσαμε να παρέμβουμε στο περιεχόμενο της ενημέρωσης». Και χρησιμοποίησε τον χαρακτηρισμό «ύποπτη» για την, κατά τον ίδιο, σιωπή των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Κατέβηκε από τα... βοσκοτόπια
Όσοι άκουσαν τις δηλώσεις του κ. Κρέτσου, οι οποίες να σημειωθεί έγιναν σχεδόν ταυτόχρονα με τις νέες αποκαλύψεις για το Μάτι, αποκαλύψεις που πιστοποίησαν όχι μόνο το «επικοινωνιακό θέατρο σε απευθείας σύνδεση που στήθηκε στο... διάτρητο Κέντρο Επιχειρήσεων», αλλά, κυρίως, τους φόβους των περισσοτέρων για την απόκρυψη της ύπαρξης νεκρών από την κυβέρνηση, «του μεγαλύτερου και φονικότερου fake news ever», όπως λέει η αντιπολίτευση και η πλειονότητα της κοινωνίας, θυμήθηκαν, μεταξύ άλλων, τις αναπάντητες καταγγελίες από το Μαξίμου και τη Φραγκούδη και Πάντου γωνία, για την περίοδο του διαγωνισμού για τις τηλεοπτικές άδειες. Τα «fake εχέγγυα σε βοσκοτόπια του Καλογρίτσα», τη fake απόφαση του ΣτΕ, την «αληθή, τεκμηριωμένη και δημοκρατική» εισήγηση του Ινστιτούτου της Φλωρεντίας. Ανέσυραν από το χρονοντούλαπο της μνήμης τους αστείρευτους ισχυρισμούς του συνόλου σχεδόν του πολιτικού κόσμου, αλλά και παραγόντων της Δικαιοσύνης, για αδιάκοπες προσπάθειες χειραγώγησης, αν όχι καταβαράθρωσης των θεσμών. Από μια κυβέρνηση που, δίπλα στο «ηθικό πλεονέκτημα» έχει στο πολιτικό της κουκούτσι της αξιοπιστία και την αμεροληψία. Με τη βεντάλια των δειγμάτων γραφής να ξεκινούν από την ΕΡΤ και το ΑΠΕ-ΜΠΕ και να καταλήγουν στις πολυποίκιλες kolotoumbes. Περνώντας μέσα από τις «fake Πολακιάδες» και τις απολύτως αληθείς και χωρίς συγγνώμη- αν όχι πολιτικά και ηθικά ξεδιάντροπες- επιθέσεις του «αντ'' αυτού αψέως Σφακιάνου». Επιθέσεις που θα ζήλευαν και οι χειρότεροι διακινητές ψευδών ειδήσεων και φασιζόντων χαρακτηρισμών στα ανώνυμα τρίσβαθα του διαδικτύου.
Το βασικότερο, όμως, που διέκριναν οι περισσότεροι πίσω από την «ιερή αγανάκτηση Κρέτσου» είναι μια ακόμα προσπάθεια της κυβέρνησης και του ψηφιακού της επιτελείου να χειραγωγήσουν εκ νέου όχι μόνο την ενημέρωση, αλλά και τις απόψεις των πολιτών στα εξ ορισμού κρίσιμα social media, εν όψει εκλογών. Μια προσπάθεια που, αυτή τη φορά, συνοδεύει την ευρύτερη αποδρομή, δεν φαίνεται να «θρέφει καρπούς». Πόσο μάλλον μετά από την αποκάλυψη του ρόλου των Συριζαϊκών τρολ και της μετάλλαξής τους το τελευταίο διάστημα.
Έκανε πως δεν είδε την πιστοποίηση από το Διεθνές Δίκτυο Ελέγχου Ενημέρωσης
Ο υφυπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Λευτέρης Κρέτσος, έχοντας μια τουλάχιστον «ελλιπή αίσθηση του ελέγχου», στα Ellinika Ηoaxes είδε... ναρκαλιευτές, αλλά έκανε πως δεν είδε τη διεθνή πιστοποίηση της ελληνικής ΜΚΟ -η μόνη με ανάλογο εχέγγυο στη χώρα- (με κριτήρια που αν θέλει κάποιος να αμφισβητήσει οφείλει να το κάνει σε... παγκόσμιο επίπεδο) από το Διεθνές Δίκτυο Ελέγχου Ενημέρωσης, που «περνά από κόσκινο» τους ενδιαφερόμενους (από τα βιογραφικά μέχρι αν υπάρχουν σχέσεις με κόμματα και αν υπάρχει οποιαδήποτε σχέση διαπλοκής, το αντίθετο δηλαδή από ό,τι συνέβη σε πλείστες περιπτώσεις από τους ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ). Και που εφαρμόζει πρότυπα όπως η διαφάνεια των πηγών.
Το γεγονός ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι fact checkers, άρα και τα Ellinika Ηoaxes, δεν είναι δημοσιογράφοι, αλλά αποτελούν μέρος μιας συλλογικής προσπάθειας της οποίας ηγείται η IFCN (International Fact Checking Network) για να ελέγξει το περιεχόμενο που σχετίζεται µε τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που ονομάζεται FactCheckEU. Με κοινή παγκοσμίως μεθοδολογία. Και κοινώς αποδεκτά προαπαιτούμενα και προδιαγραφές λειτουργίας. Όπως και την προηγούμενη εκτεταμένη έρευνα αγοράς από το διεθνές μεγαθήριο, το οποίο μπορεί να κατηγορηθεί για πολλά, αλλά δεν ρισκάρει τα έσοδά του, ύστερα από όσα προηγήθηκαν. Με αποδείξεις για την τεχνογνωσία που ζητήθηκαν πριν από την τελική επιλογή. Τις καταρρίψεις, όπως ονομάζονται, των τελευταίων πολλών ετών.
Σε αντίθεση με το επιχείρημα Κρέτσου και των συν αυτώ, το Facebook, που λειτουργεί ανεξάρτητα, αναγνωρίζει θετικά ακόμα και τα λάθη που μπορεί να έγιναν από τους fact checkers κατά το παρελθόν, στη λογική ότι έκτοτε έχουν προοδεύσει τεχνολογικά και ουσιαστικά. Η μη ανασκευή είναι το πρόβλημα, όχι το αντίθετο. Όχι το κριτήριο του χλευασμού αλλά το κριτήριο της αξιολόγησης. Έννοια άγνωστη, έτσι κι αλλιώς, στην κυβέρνηση. Όπως και η συγγνώμη. Της αξιοπιστίας, που στον ορισμό της έχει και την συμπερίληψη της αλλαγής των δεδομένων.
Επίσης, η κυβέρνηση κάνει ότι δεν βλέπει πως είχε προηγηθεί, σύμφωνα με πληροφορίες, ενημέρωση όλων των κομμάτων, ανάμεσά τους και ο ΣΥΡΙΖΑ, άρα δεν υπήρξε αιφνιδιασμός. Πως σε καμία περίπτωση δεν κρίνονται πολιτικές απόψεις. Ότι το checking δεν επιτρέπεται σε ανακοινώσεις πολιτικών κομμάτων και προσώπων. Ακόμα κι αν ειπωθεί ότι «ο Τσίπρας είναι ψεύτης». Λέμε τώρα. Εκτός κι αν ο εκάστοτε πρωθυπουργός, ανακοινώσει ότι «ο γάιδαρος πετάει», οπότε και πάλι τον αφήνεις να το λέει. Ελέγχεται όμως η εφημερίδα ή το ΜΜΕ που θα το πάρει πάνω του και προσθέσει ότι «τον είδα και μάλιστα να μοιράζει και λεφτά από τον ουρανό». Και πάλι το ρεπορτάζ και όχι η στήλη γνώμης. Εκτός κι αν και εκεί εμπεριέχεται ισχυρισμός. Πληροφορία που δεν ισχύει, όπως το ο τάδε «έχει τρία διδακτορικά».
Χρηματοδότηση πολιτικής διαφήμισης
Υπενθυμίζεται ακόμα ότι η «ανάθεση» συνοδεύεται από μια ευρύτερη πολιτική καταπολέμησης των fake news, αλλά και για την εγκατάσταση εφαρµογής ενός νέου τρόπου µε τον οποίο κάθε χρήστης θα βλέπει τη χρηµατοδότηση της πολιτικής διαφήµισης στις ευρωεκλογές, υποψηφίων και κοµµάτων, κάτι που ενδεχοµένως να εφαρµοστεί και στις εθνικές εκλογές.
Ενδεικτικό, αναφέρουν γνώστες του φακέλου και της διεθνούς πρακτικής μιλώντας στον «Φ», είναι επίσης και το γεγονός ότι στις ίδιες τις ΗΠΑ μια από τις «εταιρείες» που επελέγησαν έχει ανάλογο προφίλ με την ελληνική. Η οποία, σε κάθε περίπτωση, έχει, σύμφωνα με πληροφορίες, οκταπλάσιο προσωπικό από αυτό που ανακοίνωσε ο κ. Κρέτσος. Και τεχνογνωσία που δεν έχει προσώρας, κανένα πρακτορείο ειδήσεων ή άλλη επιχείρηση, όπως ισχυρίζεται ο υφυπουργός.
Τελικά, όπως όλα δείχνουν, αυτό που ενόχλησε την κυβέρνηση είναι ο μη έλεγχος της πληροφορίας - ίσως και της (παρα)πληροφόρησης. Όχι στην Κούβα και τη Βενεζουέλα. Η «σφήνα» κάποιων που δεν είναι δικοί μας. Σε μια χώρα που το ψέμα (πρέπει να) έχει πρόσημο. Όπου το... ξυράφι του Όκαμ («Κανείς δεν θα πρέπει να προβαίνει σε περισσότερες εικασίες από όσες είναι απαραίτητες») δεν μπορεί να κόψει μούσια και...παχυλά μουστάκια.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο που κυκλοφορεί σήμερα 7 Μαΐου
