Τίποτα δεν θα μπορούσε να συνοψίσει περιεκτικότερα την λογική με την οποία το παγκόσμιο σύστημα εισέρχεται στην εποχή της μεταβλητής γεωμετρίας των διεθνών σχέσεων του 21ου αιώνα από την προ εβδομάδας αποστροφή του Άντονι Μπλίνκεν, του νέου προϊστάμενου της αμερικανικής διπλωματίας, κατά τις δηλώσεις που έκανε μετά το πέρας της πρώτης, ύστερα από την αλλαγή της αμερικάνικης διοίκησης, και ιδιαιτέρως ψυχρής συνάντησης υψηλού επιπέδου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας στην Αλάσκα: "Οι σχέσεις μας με την Κίνα θα είναι συναγωνιστική, όταν πρέπει να είναι, συνεργατική, όταν μπορεί να είναι, και ανταγωνιστική όταν θα είναι αναγκαίο να γίνει".
Τίποτα από την άλλη μεριά δεν θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα τον αστερισμό υπό τον οποίο θα διαμορφώνονται εφεξής οι σινο-αμερικανικές, και άρα οι παγκόσμιες, ισορροπίες από το συμπέρασμα το οποίο συνάγεται από τα συμφραζόμενα της ασυνήθιστα μακροσκελούς τοποθέτησης στην ίδια συνάντηση του Γιάνγκ Τζιεκί, του αρμόδιου για την εξωτερική πολιτική μέλους του Πολιτικού Γραφείου του κυβερνώντος Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος: Η Κίνα δεν εννοεί να εφαρμόσει οποιονδήποτε, έστω και τυπικό, κανόνα που έχει αποφασιστεί από άλλους και ερήμην της.
Αν κάτι σας θυμίζει αυτό, είναι σίγουρα η πεμπτουσία της τουρκικής επιχειρηματολογίας για την αναθεώρηση των διεθνών συνθηκών (Λωζάνης και όχι μόνον) και για την νομιμοποίηση των διεκδικήσεων της γείτονος στην "Γαλάζια Πατρίδα".
Κι αν κάπου παραπέμπει η λογική της μεταβλητής γεωμετρίας, που κατόπιν αυτών θα διέπει την δυναμική με την οποία θα επαναπροσδιορίζονται οι γεωστρατηγικές επιλογές, είναι σίγουρα στην αρχιτεκτονική με την οποία χτίζονται μέχρι σήμερα οι σχέσεις εντός της Ευρώπης των 27 και στο παιχνίδι των καθυστερήσεων που παίζεται κάθε φορά που μια ομάδα κρατών-μελών επιδιώκει στόχους με τους οποίους δεν συμφωνούν οι υπόλοιπες.
Κατ' αναλογία αυτό σημαίνει ότι, βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, μεταβλητή θα παραμείνει και η γεωμετρία των ευρωτουρκικών σχέσεων. Πολύ περισσότερο που προσερχόμενος χθες στην σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες ο Μπλίνκεν ξεκαθάρισε ότι οι ΗΠΑ εξακολουθούν να θεωρούν πολύτιμη την παραμονή της Τουρκίας εντός της ευρωατλαντικής συμμαχίας.
Ως εκ τούτου είναι πλέον ει βέβαιον ότι όποιες διορθώσεις κι αν υπάρξουν στο εξαιρετικά συγκαταβατικό κείμενο των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 25ης Μαρτίου για το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων που παρουσίασε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η θετική ατζέντα (το καρότο δηλαδή) θα παραμείνει στο τραπέζι μέχρι νεοτέρας απομακρύνοντας το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων (μαστίγιο δηλαδή) στην Τουρκία είτε εξ αιτίας της παραβατικής συμπεριφοράς απέναντι σε Ελλάδα και Κύπρο είτε εξ αιτίας της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το καθεστώς Ερντογάν.
Μεσοπρόθεσμα, ωστόσο, είναι άκρως αμφίβολο, για να μη πω αδύνατο, το μεν παγκόσμιο σύστημα να ισορροπήσει στην βάση της μεταβλητής γεωμετρίας των διεθνών σχέσεων, η δε Ευρωπαϊκή Ένωση να συνεχίσει αλώβητη να παίζει το παιχνίδι των καθυστερήσεων είτε με την Τουρκία είτε με οποιονδήποτε άλλον από τους λοιπούς κρίσιμους διεθνείς παράγοντες.
Για τον απλούστατο λόγο ότι εν απουσία ενός προσυμφωνημένου και λειτουργικού συστήματος Παγκόσμιας Διακυβέρνησης τόσο η μεταβλητή γεωμετρία των διεθνών σχέσεων όσο και το ευρωπαϊκό παιχνίδι των επιλεκτικών καθυστερήσεων δεν συνιστούν εξ ορισμού ένα βιώσιμο σύστημα διαχείρισης των αναπόφευκτων και πάντως υφιστάμενων πολλαπλών γεωοικονομικών και γεωπολιτικών αντιθέσεων. Υπό τις κρατούσες συνθήκες μάλιστα, ενέχουν, αντιθέτως, τον κίνδυνο, αν όχι την βεβαιότητα, να μετατραπούν σε συντελεστές παραγωγής ενός χάους καταλυτικού τόσο για την παγκόσμια τάξη, όσο και για την συνοχή της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και η Τουρκία θα είναι η πρώτη που θα σπεύσει να επωφεληθεί αυτού του χάους, όπως, άλλωστε, το έκανε μέχρι σήμερα επωφελούμενη του κενού που δημιουργήθηκε στην ευρύτερη περιοχή μετά την γεωστρατηγική αναδίπλωση των ΗΠΑ. Και θα το κάνει τώρα όλο και επιθετικότερα, αν Ευρώπη και Αμερική δεν καταφέρουν να συμφωνήσουν τους όρους υπό τους οποίους η μεταξύ τους συμμαχία θα μπορέσει να επανέλθει από την κατάσταση του "κλινικά νεκρού" στην οποία είχε περιέλθει επί Τραμπ.
Διαφωνώντας με όσους πίστευαν ότι η οικονομική κρίση θα περιορίσει τις επεκτατικές ορέξεις της Τουρκίας, είχα υποστηρίξει από αυτή την στήλη ότι θα ήταν για τον Ερντογάν ένας λόγος παραπάνω να δράσει σκληραίνοντας την στάση του τόσο στο εσωτερικό της χώρας του όσο και απέναντι στην Δύση.
Τα γεγονότα του Σαββατοκύριακου ήρθαν να επιβεβαιώσουν του λόγου το αληθές. Και ο λόγος είναι σαφής. Δεν είναι μόνον η ανάγκη του να ικανοποιήσει τους εθνικιστές πολιτικούς του συμμάχους με τις διώξεις εναντίον του φιλοκουρδικού Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών. Ούτε είναι μόνον η άλλη εκλογική του ανάγκη να συσπειρώσει γύρω του τις κρίσιμες μάζες των πιο συντηρητικών/οπισθοδρομικών ισλαμικών στρωμάτων που τον έκανε να αποσύρει την χώρα του από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την προστασία των γυναικών από την βία. Ούτε είναι μόνον ο πανικός του μπροστά στην κατάρρευση της τουρκικής λίρας που τον ώθησε να αλλάξει τον κεντρικό τραπεζίτη υπονομεύοντας την πορεία της τουρκικής οικονομίας. Είναι ότι όλη αυτή η φαινομενικά παροξυσμική επίδειξη αυταρχισμού είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ιδεολογία του ολοκληρωτικού ισλαμοεθνικισμού που ο Ερντογάν εργαλειοποιεί ως μέσο ενοποίησης-χειραγώγησης της τουρκικής κοινής γνώμης. Και για να ενοποιηθεί-χειραγωγηθεί η κοινή γνώμη δεν αρκεί η κατασκευή εσωτερικών εχθρών. Χρειάζεται να της δείξει και τους εξωτερικούς εχθρούς που την απειλούν με περικύκλωση. Χρειάζεται και η μεγάλη εθνική ιδέα που θα την στρατεύσει και θα την τραβήξει ξανά προς μια νέα οθωμανική δόξα.
Από τα όρια ανοχής της Δύσης απέναντι σε αυτήν την νεοοθωμανική στρατηγική θα εξαρτηθούν πολλά για το μέλλον της σε ένα κόσμο που ή θα βυθίζεται στο χάος της πολυμέρειας και των αλληλοσυγκρουόμενων ηγεμονισμών ή θα υποχρεωθεί να βάλει αυστηρότερα κριτήρια διαχωρισμού εχθρών και φίλων.
Η παρουσία Μπάιντεν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 25ης Μαρτίου είναι η μεγάλη είδηση των ημερών. Μένει να δούμε αν βγάλει και την είδηση για τα όρια ανοχής και άρα βιωσιμότητας της ευρωατλαντικής συμμαχίας.
