Το τρίτο μνημόνιο, που ήδη εφαρμόζεται, ανάμεσα στις διατάξεις του περιλαμβάνει και το καυτό θέμα των πλειστηριασμών. Ένα θέμα... ταμπού για την κοινωνία μιας χώρας με τόσο μεγάλους δείκτες ιδιοκατοίκησης.
Ο δικηγόρος Ιωάννης Κυριακόπουλος, με σημαντική εξειδίκευση και εμπειρία στην εκδίκαση οικονομικών υποθέσεων, σε Ελλάδα και εξωτερικό, μιλά στο liberal.gr και χαρτογραφεί την «αλυσίδα» της διαδικασίας ενός πλειστηριασμού.
Συνέντευξη στον Απόστολο Σκουμπούρη
- Κύριε Κυριακόπουλε μιλήστε μας λίγο για όλη τη διαδικασία που ακολουθείται –νομικά και πρακτικά– όταν μια τράπεζα αποφασίζει να πλειστηριάσει το σπίτι ενός πολίτη.
Κατ'' αρχήν, να θυμίσουμε ότι από τις 16 Αυγούστου 2015 με την ψήφιση των διατάξεων του μνημονίου έχει γίνει νόμος του κράτους η διαδικασία των πλειστηριασμών για όσους – στρατηγικά ή λόγω αδυναμίας – δεν πληρώνουν επί μακρόν το στεγαστικό τους δάνειο. Η διαδικασία του πλειστηριασμού δεν είναι μιας ημέρας ή μιας εβδομάδας ή ενός μηνός... Είναι μια διαδικασία με αμφίδρομες προεκτάσεις. Συνολικά, φτάνει έως και τις 165 ημέρες, περίπου τους έξι μήνες δηλαδή ο χρόνος που έχει ο δανειολήπτης στεγαστικού να προβάλει άμυνες, νομικές και άλλες για να ανακόψει τον πλειστηριασμό.
- Ποιες είναι οι νομικές ή άλλες δυνατότητες άμυνας για κάποιον που στρέφεται απόφαση εκτέλεσης πλειστηριασμού; Τι προβλέπεται στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας;
Οι αντιρρήσεις εκείνου κατά του οποίου στρέφεται η εκτέλεση και κάθε δανειστή του που έχει έννομο συμφέρον και αφορούν την εγκυρότητα του εκτελεστού τίτλου, δηλαδή τη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης (πλειστηριασμού), ασκούνται μόνο με τη λεγόμενη διαδικασία ανακοπής.
Η συζήτηση της ανακοπής προσδιορίζεται υποχρεωτικά μέσα σε 60 ημέρες από την κατάθεσή της, ή την κλήτευσή του καθ'' ου γίνεται 20 ημέρες πριν από τη συζήτηση. H απόφαση επί της ανακοπής εκδίδεται υποχρεωτικά μέσα σε προθεσμία 60 ημερών από τη συζήτησή της στο ακροατήριο.
- Ποια προθεσμία έχει ο ιδιοκτήτης του σπιτιού για την άσκηση του νομικού δικαιώματος της ανακοπής;
Έχει περιθώριο 45 ημέρες από την ημέρα της απόφασης κατάσχεσης, να επικαλεστεί ζητήματα όπως ελαττώματα κενά και ασάφειες από το στάδιο της σύνταξης της επιταγής εκτέλεσης μέχρι και τη δημοσίευση του αποσπάσματος της κατασχετήριας έκθεσης. Επίσης έχει 30 ημέρες από την επίδοση της επιταγής προς εκτέλεση (σε περίπτωση άμεσης εκτέλεσης). Επίσης έχει 30 ημέρες αφότου διενεργηθεί η σύνταξη έκθεσης πλειστηριασμού (εκτέλεση χρηματικών απαιτήσεων). Συνολικά υπάρχει ένα «μαξιλάρι» 165 ημερών, περίπου 5,5 μηνών για να προβάλει όλες τις νομικές ή άλλες ενστάσεις ή άμυνές του ο δανειολήπτης.
- Γίνεται αίτηση αναστολής εκτέλεσης πλειστηριασμού από το δανειολήπτη. Πότε γίνεται δεκτή και πότε όχι;
Υπάρχουν δύο περιπτώσεις το δικαστήριο να κρίνει ότι δεν πρέπει να προχωρήσει ο πλειστηριασμός. Εάν το δικαστήριο κρίνει ότι υπάρχει πραγματικό πρόβλημα πρόκλησης ανεπανόρθωτης βλάβης της υγείας ή πραγματικός κίνδυνος της ζωής του ιδιοκτήτη (μέσω ανακοπής καρδιάς κ.λπ.) τότε δύναται να λάβει απόφαση αναστολής της ποινής. Το δικαστήριο όμως, έχοντας όλα τα δεδομένα (ιατρικό ιστορικό κ.λπ.) θα πάρει απόφαση για το αν η επίκληση κινδύνου υγείας ή ζωής, είναι πραγματικός ή είναι υπεκφυγή...
- Έρχεται χαρτί στο σπίτι ότι η τράπεζα αποφασίζει να βάλει σε πλειστηριασμό την οικεία μου. Ποια είναι τα επόμενα βήματα από την πλευρά της τράπεζας;
Υπάρχει η υποχρέωση απόδοσης – παράδοσης κινητών πραγμάτων ή ακινήτων με επιμέλεια δικαστικού επιμελητή. Εάν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου στον οποίο έχει κοινοποιηθεί η απόφαση πλειστηριασμού αρνηθεί, αντισταθεί ή κωλυσιεργήσει με άλλο τρόπο την απόφαση, τότε ενδέχεται να επιβληθεί σε αυτόν χρηματική ποινή έως και 100.000 ευρώ υπέρ του δανειστή καθώς και (έως) ένας χρόνος προσωρινής κράτησης!
- Μέχρι που φτάνει η... εκτέλεση της ποινής;
Η εκτέλεση της ποινής φτάνει μέχρι να ικανοποιηθεί η απαίτηση του δανειστή και να καλυφτούν τα έξοδα δανείου κ.λπ.. Αν από την εκτέλεση της απόφασης πιθανολογείται μη πλήρης ικανοποίηση της απαίτησης του δανειστή, ενδέχεται υποχρέωση του οφειλέτη να υποβάλει αναλυτικό κατάλογο όλων των περιουσιακών του στοιχείων. Το σπίτι «μετράται» στην εμπορική του αξία. Αν το σπίτι τώρα δεν αρκεί για την κάλυψη του δανείου, τότε μπαίνουν και άλλα περιουσιακά στοιχεία στο.. ζύγι!
- Τι γίνεται με τα πράγματα που είναι μέσα, με το νοικοκυριό; Το πετάνε στο δρόμο;
Κατ'' αρχήν, εξαιρούνται από την κατάσχεση τα πράγματα που είναι απολύτως απαραίτητα για τις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης του οφειλέτη και της οικογένειάς του. Η κατάσχεση γίνεται με την αφαίρεση των πραγμάτων παρουσία δικαστικού επιμελητή και συντάσσεται σχετική έκθεση. Το κατασχεμένο το εκτιμά ο δικαστικός επιμελητής ή ο πραγματογνώμονας που ο επιμελητής προσλαμβάνει κατά την κρίση του για το σκοπό αυτό. Αντίγραφο της κατασχετήριας έκθεσης επιδίδεται μόλις περατωθεί η κατάσχεση α) στον καθ' ου η εκτέλεση και β) στον γραμματέα του ειρηνοδικείου του τόπου όπου έγινε η κατάσχεση. Ο δικαστικός επιμελητής παραδίδει τα κατασχεμένα πράγματα για φύλαξη σε μεσεγγυούχο. Τα κατασχεμένα πράγματα πλειστηριάζονται δημόσια ενώπιον συμβολαιογράφου της περιφέρειας του τόπου όπου έγινε η κατάσχεση... Πρόκειται για ηλεκτρονική δημοπρασία.
- Η αγωγή της τράπεζας, «πιάνει» μόνο τον δανειολήπτη;
Η αγωγή του πλειστηριασμού επεκτείνεται και στον εγγυητή του δανείου, αν αυτό ξεπερνά τις δυνατότητες του αρχικού, κύριου δανειολήπτη. Αυτή είναι και η διαφορά της χώρας μας και γενικώς της δικονομικής κουλτούρας της Ευρώπης έναντι των ΗΠΑ. Στην Αμερική, αν κάποιος χρωστάει το σπίτι του και δεν δύναται να το αποπληρώσει, τότε του παίρνουν (μόνο) το σπίτι. Αντιθέτως με ότι γίνεται στην Ελλάδα όπου εμπλέκονται περισσότεροι παράγοντες, εγγυητές, οικογένειες, διαδικασία που ασφαλώς επηρεάζει παράπλευρα πολλά πρόσωπα...
- Τι άλλες δυνατότητες υπάρχουν από την πλευρά της άμυνας του δανειολήπτη; Πως μπορεί να σώσει ότι σώζεται;
Υπάρχουν και άλλα ζητήματα σε σχέση με τη μη πραγματοποίηση ενός πλειστηριασμού. Αν έχει μεγάλες οφειλές στο δημόσιο, μπορεί στο δικαστήριο να επικαλεστεί αναξιοχρεότητα. Επίσης, υπάρχει η δυνατότητα να εφαρμοστεί το αγγλοσαξονικό μοντέλο όπου το στεγαστικό δάνειο να επεκταθεί (να... σπάσει) από 40 σε... 100 χρόνια π.χ. Να γίνουν εξαιρετικά μικρές οι δόσεις, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα κάλυψής τους. Επίσης, μια άλλη δυνατότητα που υπάρχει είναι να δεχτεί ο δανειολήπτης που απειλείται με πλειστηριασμό να ανταλλάξει το ακίνητό του με ένα άλλο – χαμηλότερης προφανώς αξίας - που θα του υποδείξει η τράπεζα. Μια άλλη επιλογή είναι να «σπάσει» το δάνειό του σε ενήμερο και μη ενήμερο.
- Τι εννοείτε; Στη λογική της bad και good bank;
Μπορούμε να πούμε σε αυτό το «πνεύμα». Κρατάει το... καλό μέρος του δανείου, το συντηρεί, το ικανοποιεί και το πληρώνει, και το μη αποπληρωμένο το πάει πιο πίσω. Σ'' αυτή την περίπτωση, επιβάλλεται βεβαίως η ύπαρξη συνδικαιούχων.
Μια άλλη επιλογή που ακόμη δεν είναι απολύτως ξεκάθαρη στην εφαρμογή της, είναι η εκποίηση μέσω distressed funds... Εδώ υπάρχει ένα θέμα. Όταν είχε υπογράψει ο δανειολήπτης το δάνειο, δεν είχε εκχωρήσει στην τράπεζα τέτοια δικαιώματα ή τέτοιες χρηματοοικονομικές «λύσεις»! Όμως, στο 3ο μνημόνιο που ήδη εφαρμόζεται δεν υπάρχει τέτοια πρόβλεψη, δεν «περιφρουρείται» κάτι τέτοιο. Οπότε, σιωπηρά, μπορεί να γίνει τέτοια χρήση...
