Πριν από λίγες μέρες, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε στην Θεσσαλονίκη την υλοποίηση -μεταξύ των άλλων- ενός προγράμματος αγοράς 4 νέων φρεγατών πολλαπλού ρόλου (Multi-purpose frigates) για το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ). Η εξαγγελία αυτή σηματοδοτεί κατ' αρχήν την έναρξη ανανέωσης των κυρίων μονάδων του ΠΝ μετά από πολύχρονη και αδικαιολόγητη καθυστέρηση. Πριν από την παράθεση σχετικών εκτιμήσεων και σχολίων, κρίνεται σκόπιμο να γίνει μια σύντομη αναφορά για τις φρεγάτες γενικά αλλά και ειδικότερα για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα το ΠΝ, σε σχέση με τα πλοία αυτά.
Οι φρεγάτες σε ένα σύγχρονο ναυτικό είναι πλοία με εκτόπισμα συνήθως άνω των 3.000 τόννων, τα οποία φέρουν κατάλληλους αισθητήρες, συστήματα και οπλισμό για την αντιμετώπιση τόσο των κύριων απειλών (αεροσκαφών, πλοίων επιφανείας και υποβρυχίων) όσο και των λεγόμενων «ασύμμετρων απειλών». Κατά κανόνα οι φρεγάτες αποτελούν την «σπονδυλική στήλη» κάθε ναυτικού που εκτελεί επιχειρήσεις στην ανοιχτή θάλασσα.
Το ΠΝ διαθέτει σήμερα 9 ολλανδικές φρεγάτες τύπου "S" (εκτοπίσματος 3.500 τόννων) καθώς και 4 γερμανικές φρεγάτες τύπου "MEKO" (εκτοπίσματος 3.350 τόννων). Η προχωρημένη ηλικία των κατεχόμενων φρεγατών κάνει επιτακτική την άμεση πρόσκτηση νέων μονάδων. Οι φρεγάτες τύπου "S" έχουν ναυπηγηθεί την περίοδο 1977 -1981.
Με όλα τα διεθνή standards και πρακτικές είναι πλοία που έχουν ολοκληρώσει τον επιχειρησιακό τους βίο (35ετία). Παράλληλα, οι φρεγάτες τύπου "ΜΕΚΟ" δεν έχουν πραγματοποιήσει εκσυγχρονισμό μέσης ζωής (midlife modernization), γεγονός που καθιστά δυσχερή τη συντήρηση των παρωχημένης τεχνολογίας συστημάτων τους.
Για την ανανέωση του στόλου των κυρίων μονάδων του, το ΠΝ θα μπορούσε να επιλέξει θεωρητικά έναν συνδυασμό από πλοία των παρακάτω κατηγοριών:
Α. Φρεγάτες (ή κορβέτες) «πολλαπλού ρόλου». Τα πλοία αυτά έχουν σχεδιαστεί κατάλληλα και φέρουν τον απαραίτητο εξοπλισμό, ούτως ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν σε αποδεκτό βαθμό το σύνολο σχεδόν των υφισταμένων απειλών, όπως πχ αεροσκάφη, πλοία επιφανείας, υποβρύχια και ασύμμετρες απειλές.
Τέτοιας κατηγορίας είναι οι φρεγάτες που διαθέτει σήμερα το ΠΝ, καθώς επίσης και οι Γαλλικές φρεγάτες FREMM που είχε συζητηθεί ότι θα παραχωρούντο στο ΠΝ προ διετίας με μορφή Leasing.
Β. Φρεγάτες «αεράμυνας περιοχής». Διαθέτουν κορυφαίες δυνατότητες αεράμυνας σε σχέση με τις τυπικές φρεγάτες «πολλαπλού ρόλου» ( αισθητήρες και όπλα μεγαλύτερης εμβέλειας, ικανός αριθμός Α/Α βλημάτων κλπ) και έχουν ως κύρια αποστολή την αντιαεροπορική προστασία μιας ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής.
Η περιοχή αυτή μπορεί να περιλαμβάνει – μεταξύ των άλλων - και άλλες ναυτικές μονάδες, ναυτικές βάσεις ή και γενικότερα εγκαταστάσεις υψηλής στρατηγικής αξίας. Τυπικά παραδείγματα τέτοιων φρεγατών αποτελούν η Γαλλική Horizon εκτοπίσματος 7.000 τόννων, η γερμανική F124 εκτοπίσματος 5.800 τόννων, η ολλανδική LCF εκτοπίσματος 6.050 τόννων και η ισπανική F100 εκτοπίσματος 6.000 τόννων.
Γ. Φρεγάτες «πολλαπλού ρόλου-αυξημένων δυνατοτήτων». Τα πλοία αυτά, πέραν των χαρακτηριστικών που διαθέτουν οι τυπικές φρεγάτες «πολλαπλού ρόλου», διαθέτουν αυξημένες δυνατότητες σε κάποια μορφή πολέμου (πχ φρεγάτες αυξημένων ανθυποβρυχιακών ή αντιαεροπορικών δυνατοτήτων). Στην κατηγορία αυτή ανήκουν στην πραγματικότητα και οι Γαλλικές φρεγάτες Belharra, φέροντας μεν έναν αριθμό κατευθυνόμενων βλημάτων Aster 30 με βεληνεκές 100+ χλμ, αλλά όχι σε τέτοιους αριθμούς για να χαρακτηριστούν φρεγάτες αεράμυνας περιοχής.
Το κόστος πρόσκτησης των προαναφερθέντων πλοίων ποικίλει ανάλογα με τις προδιαγραφές, τον οπλισμό αλλά και τον αριθμό των μονάδων που ναυπηγούνται στο πλαίσιο του εκάστοτε προγράμματος. Με τα σημερινά δεδομένα, εκτιμάται ότι το κόστος μιας φρεγάτας «πολλαπλού ρόλου» δεν υπερβαίνει κατά μέσο όρο τα 500 εκατ. ευρώ, ενώ το κόστος μιας φρεγάτας «αεράμυνας περιοχής» θα μπορούσε να φθάσει και το 1 δισ. ευρώ, ανάλογα με τον εξοπλισμό. Παράλληλα, ο ελάχιστος αριθμός μονάδων για επίτευξη της ελάχιστης δυνατής οικονομίας κλίμακος, είναι συνήθως τέσσερις.
Τα παραπάνω, ερμηνεύουν σε κάποιον βαθμό και την απόφαση της κυβέρνησης να μην προχωρήσει σε απευθείας ανάθεση για την προμήθεια δύο φρεγατών Belharra (όπου το συνολικό κόστος σύμφωνα με δημοσιευμένες πληροφορίες θα έφτανε στα 3 δισ. ευρώ, μαζί με τον οπλισμό και κάποια πακέτα υποστήριξης) αλλά να προχωρήσει στην προμήθεια τεσσάρων φρεγατών «πολλαπλού ρόλου», εξετάζοντας και άλλες πιθανές επιλογές.
Η ανωτέρω απόφαση σε συνδυασμό με τον εκμοντερνισμό των 4 φρεγατών ΜΕΚΟ, αναμένεται να αποδώσει στον στόλο 8 αξιόμαχες φρεγάτες, σηματοδοτώντας μια νέα εποχή για τις κύριες μονάδες επιφανείας του ΠΝ. Οι αναβαθμισμένες φρεγάτες τύπου "S" εκτιμάται ότι θα συμπληρώσουν σε πρώτη φάση την δομή δυνάμεων των κυρίων μονάδων, μέχρι να αντικατασταθούν και αυτές, ενδεχομένως στο πλαίσιο της επέκτασης του προγράμματος των νέων φρεγατών.
Ένα βασικό ερώτημα που μένει να απαντηθεί παρ’όλα αυτά, είναι κατά πόσον η σύνθεση των κυρίων μονάδων επιφανείας του στόλου, όπως προδιαγράφεται από την απόφαση πρόσκτησης 4 νέων φρεγατών «πολλαπλού ρόλου», εκτιμάται ότι θα ικανοποιήσει τις επιχειρησιακές ανάγκες του ΠΝ, ειδικά στον τομέα της αεράμυνας. Η εκτίμηση του γράφοντος είναι πως η πρόσκτηση ενός αριθμού φρεγατών «πολλαπλού ρόλου» με αυξημένες αντιαεροπορικές δυνατότητες είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση της διαρκώς αναβαθμιζόμενης τουρκικής αεροπορικής απειλής.
Αυτό πρακτικά σημαίνει εξοπλισμό των πλοίων και με πυραύλους της κατηγορίας SM2 ή Aster-30, σε συνδυασμό με τους κατάλληλους αισθητήρες. Επιπλέον δε, σε περίπτωση που η τουρκική αεροπορία αποκτήσει αεροσκάφη F-35 (stealth), ή αντίστοιχων χαρακτηριστικών, θα αποτελέσει μονόδρομο η ανάγκη απόκτησης πλοίων αεράμυνας περιοχής από το ΠΝ (λόγω κυρίως των ιδαίτερα ισχυρών ραντάρ που διαθέτουν τα τελευταία).
* Ο Νικόλαος Μαλαχίας αποφοίτησε από την Σχολή Ναυτικών Δοκίμων το 1986 και είναι Πλοίαρχος Π.Ν. (ε.α.). Επίσης είναι πτυχιούχος του Naval Postgraduate School των ΗΠΑ (MSc in Electrical Engineering), του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (Ηλεκτρολόγος μηχανικός και μηχανικός Η/Υ) και της Ναυτικής Σχολής Πολέμου του Π.Ν. Είναι ακόμη συγγραφέας τριών βιβλίων σχετικών με την τεχνολογία ραντάρ, ηλεκτροοπτικών συστημάτων, και υποβρύχιας ακουστικής. Σήμερα δραστηριοποιείται στον ακαδημαϊκό τομέα, ενώ κατά το παρελθόν έχει διατελέσει και στέλεχος ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.
