Της Εύας Στάμου
Η Ευρώπη είναι μία ήπειρος που γερνάει. Ως μία κοινωνία που γερνάει, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ορίζουμε αυτή στην οποία τα δημογραφικά στοιχεία δείχνουν ότι το ποσοστό των ηλικιωμένων ατόμων άνω των 60 ή 65 ετών είναι σχετικά υψηλό συγκριτικά με αυτό προηγούμενων ετών ή δεκαετιών.
Στο παρόν η Ευρώπη έχει το υψηλότερο ποσοστών ηλικιωμένων (25%). Έχει όμως υπολογιστεί ότι η ταχεία γήρανση του πληθυσμού τής γης συμβαίνει και σε άλλα μέρη, όπως στην Ασία, και συνεπώς μέχρι το 2050 σε όλες οι περιοχές του κόσμου –εκτός της Αφρικής- τουλάχιστον το ένα τέταρτο του πληθυσμού θα ξεπερνά τα 60 έτη.
Σύμφωνα με τους ειδικούς η Ευρώπη και η Ασία είναι οι περιοχές που θα αντιμετωπίσουν το μεγαλύτερο δημογραφικό πρόβλημα - η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική το μικρότερο. Η Ιαπωνία αντιμετωπίζει την πιο προχωρημένη γήρανση στον κόσμο. Το ποσοστό πολιτών 65 ετών και άνω ήταν 27.7% το 2017 και αναμένεται να αυξηθεί στο 39.9% έως το 2060.
Και για να έρθουμε πιο κοντά σε εμάς, ας ρίξουμε μια ματιά στην Τουρκία όπου το 2016 το ποσοστό ηλικιωμένων πολιτών ήταν 8.30%. Αυτό μπορεί να μην φαίνεται τόσο ανησυχητικό, αλλά με διάμεση ηλικία τα 32 έτη, αναμένεται ότι το 2050 το ποσοστό των ηλικιωμένων στην γείτονα χώρα θα έχει ανέλθει σε 21%.
Τις επερχόμενες δεκαετίες πολλές χώρες είναι πιθανό ότι θα αντιμετωπίσουν σοβαρές πολιτικές και οικονομικές πιέσεις σε σχέση με τα θέματα των Συντάξεων και του Δημόσιου Συστήματος Υγείας.
Μία μόνο σημαντική όψη του θέματος είναι ότι σε μία κοινωνία που γερνάει ο αριθμός των ανθρώπων με άνοια και άλλα συναφή διανοητικά προβλήματα, αυξάνεται σε αναλογία με τη γήρανση. Όπως είναι φυσικό, μαζί με την άνοια αυξάνονται και κοινωνικά προβλήματα όπως τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, τα ατυχήματα, οι εξαφανίσεις ηλικιωμένων, η οικονομική εκμετάλλευση και η κακοποίηση των ασθενών είτε από κάποιο μέλος της οικογένειάς, είτε από νοσηλευτικό προσωπικό.
Προκειμένου να αντιμετωπιστούν με επιτυχία αυτού του είδους τα κοινωνικά ζητήματα, είναι αναγκαίο ένα αποτελεσματικό κοινωνικό και νομικό σύστημα που θα προστατεύει τους ηλικιωμένους από την πιθανή έκθεση σε όλους αυτούς τους κινδύνους. Η Γαλλία, η Βρετανία, η Γερμανία αλλά και ασιατικές χώρες, με σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα, όπως η Σιγκαπούρη και η Ιαπωνία, όχι μόνο έχουν κάνει σημαντικές αλλαγές στο σύστημα Υγείας, ώστε να προετοιμαστούν για την ορθή αντιμετώπιση τέτοιων προβλημάτων, έχουν επίσης φροντίσει για τη δημιουργία ενός συστήματος μερικής ή ολικής επίβλεψης ηλικιωμένων που πάσχουν από άνοια, με σκοπό να τους προστατεύσουν από κάθε είδους οικονομική εκμετάλλευση βοηθώντας τους στη λήψη νομικών αποφάσεων.
Τι συμβαίνει όμως σε μια χώρα που πλήττεται από την οικονομική κρίση εδώ και μία σχεδόν δεκαετία, όπως η Ελλάδα;
Σύμφωνα με έρευνα που διεξήγαγε το διαΝΕΟσις, το 2016 ο πληθυσμός της Ελλάδας στο μέλλον θα μειωθεί σημαντικά. Το 2050 πληθυσμός της χώρας υπολογίζεται ανάμεσα στα 10 και τα 8,3 εκατομμύρια. Ο πληθυσμός της χώρας μας γερνάει. Η διάμεση ηλικία, που ήταν 26 έτη το 1951, και που είναι 44 έτη σήμερα, αναμένεται να αυξηθεί κατά 5-8 έτη.
«Από το 2011» σημειώνεται στην έρευνα του διαΝΕΟσις, «η Ελλάδα έχει μπει σε μια νέα φάση, πρωτοφανή μεταπολεμικά. Το φυσικό ισοζύγιο πλέον γίνεται αρνητικό (οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις), αλλά και το μεταναστευτικό ισοζύγιο, παρά την προσφυγική κρίση, είναι κι αυτό αρνητικό καθώς πολλοί Έλληνες φεύγουν από τη χώρα αναζητώντας καλύτερη τύχη στο εξωτερικό»
Τι έχει αλλάξει στα δύο χρόνια που μεσολάβησαν από την έρευνα του διαΝΕΟσις; Γιατί η περίπτωση της Ελλάδας έχει ελάχιστη παρουσία στη διεθνή βιβλιογραφία; Ποια μέτρα έχει λάβει η Κυβέρνηση ώστε να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που θα προκύψουν στους τομείς της Εργασιακής πολιτικής και της Εκπαίδευσης, της Υγείας, του Ασφαλιστικού, της Άμυνας και της Δημόσιας Ασφάλειας; Υπάρχει μακροπρόθεσμος πολιτικός σχεδιασμός ή απουσιάζει από την ατζέντα της Κυβέρνησης;
Επείγει να εξετάσουμε ποια είναι στο παρόν η διεθνής ατζέντα πάνω σε θέματα που αφορούν τη γήρανση του πληθυσμού και ποιο είναι το νομικό πλαίσιο για την κάλυψη τέτοιων ζητημάτων. Μπορούμε να διδαχθούμε από το παράδειγμα κοινωνιών που ασχολούνται με το θέμα εδώ και δεκαετίες, και να προσαρμόσουμε ανάλογα και τα δικά μας συστήματα ασφάλισης και υγείας. Οφείλουμε να ασχοληθούμε με τις διαφορετικές πτυχές του δημογραφικού προβλήματος της χώρας σήμερα - σε λίγα χρόνια θα είναι πολύ αργά.
Φωτογραφία αρχείου: Eurokinissi
