Με τον Μπάιντεν να επισημοποιεί την αναμενόμενη επιστροφή της Αμερικής στην διεθνή διπλωματία - άρα και στα τεκταινόμενα της περιοχής όπου ήδη τρέχουν οι νεότερες εξελίξεις στην Λιβύη -, τον Μακρόν να προειδοποιεί κατόπιν αυτών για ένα κρίσιμο τρίμηνο για τις ευρωτουρκικές - άρα και για τις ενδοευρωπαϊκές - σχέσεις και τον Ερντογάν να (ξανα)βάζει αμφότερους στο στόχαστρο της τουρκικής προκλητικότητας εξ αφορμής των παρεμβάσεών τους αναφορικά με την καταστολή των φοιτητικών κινητοποιήσεων στο Πανεπιστήμιο του Βόσπορου στην Κωνσταντινούπολη, η προηγούμενη εβδομάδα τελείωσε αλλάζοντας το φόντο πίσω από τις ελληνοτουρκικές διερευνητικές επαφές και τις εντατικές πια προετοιμασίες της Άτυπης Πενταμερούς Συνδιάσκεψης για το κυπριακό που ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες συγκαλεί στις αρχές Μαρτίου στη Νέα Υόρκη.
Υπ' αυτές τις συνθήκες το σημερινό ταξίδι-αστραπή του έλληνα Πρωθυπουργού σε Τελ Αβίβ και Λευκωσία αποκτά επιπρόσθετη συμβολική και ουσιαστική διάσταση.
Βεβαίως στο Τελ Αβίβ προέχει η συζήτηση για την συνδρομή του Ισραήλ στην επιτυχή διεκπεραίωση της επιχείρησης των εμβολιασμών κατά του COVID 19 και την διάσωση της φετεινής τουριστικής περιόδου.
Στην Λευκωσία εννοείται ότι προηγείται η άλλη συνεννόηση για με τον συντονισμό των βημάτων Κύπρου και Ελλάδας τους ενόψει της Πενταμερούς Συνδιάσκεψης για το κυπριακό.
Και οι δυο ωστόσο συναντήσεις προάγουν εκ των πραγμάτων την ιδέα για ένα νέο περιφερειακό υποσύστημα Ασφαλείας και γενικότερης Συνεργασίας με άξονα την τριμερή στρατηγική συμμαχία Ελλάδας-Κύπρου- Ισραήλ στην οποία, ως γνωστόν, έχει ήδη προστεθεί η Αίγυπτος, έχουν ενταχθεί τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να συμμετάσχει η Γαλλία, ενώ προλειαίνεται το έδαφος της διεύρυνσή της με τη συμμετοχή των άλλων κρατών του Κόλπου που μετέχουν της "Συμφωνίας του Αβραάμ", καθώς και εκείνων που συζητούν τον συγχρονισμό μαζί τους.
Αν η προώθηση του σχεδίου για ένα τέτοιο περιφερειακό υποσύστημα ασφαλείας είναι μέρος των απαντήσεων στις απειλές που ζώνουν την περιοχή, η Πενταμερής Συνδιάσκεψη για το κυπριακό, αν και άτυπη, θα είναι το πρώτο crash-test με την Ερντογάν μετά την έναρξη των ελληνοτουρκικών Διερευνητικών Επαφών και την προχθεσινή αποσαφήνιση των διπλωματικών προσανατολισμών της νέας αμερικανικής Διοίκησης.
Αν και είναι πολύ νωρίς για την εξαγωγή ασφαλέστερων συμπερασμάτων, είναι φανερό ότι το βαρομετρικό χαμηλό που φαίνεται να εγκαθίσταται πλέον μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα ζητήματα Δημοκρατίας (ξανα)γίνονται ζητήματα πρώτης προτεραιότητας για την αμερικανική εξωτερική πολιτική μεταβάλλουν ουσιωδώς τους όρους με τους οποίους η τελευταία θα ασκείται εφεξής περιορίζοντας τα περιθώρια που είχε μέχρι πρότινος ο Τούρκος Πρόεδρος να ασκεί την δικιά του ελισσόμενος ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή άλλοτε με τον "αστυφύλαξ" και άλλοτε με τον "χωροφύλαξ".
Μένει τώρα να φανεί ποιες θα είναι οι συνέπειες των μεταβολών αυτών επί των ρωσοτουρκικών και των ευρωτουρκιών σχέσεων. Αρχής γενομένης από τις συνέπειές επί των γερμανοτουρκικών.
Για τις τελευταίες θα είναι λογικά προβληματικότερο να διατηρηθούν δημοσίως στις θερμοκρασίες στις οποίες τις συντηρεί παγίως ο παραδοσιακός γερμανικός φιλοτουρκισμός. Που σημαίνει, εκτός των άλλων, αυτόχρημα ότι μειώνονται δραματικά (;) οι πιθανότητες να παρθούν από το Βερολίνο τοις μετρητοίς οι συστάσεις που κάνει προς την Δύση ο πρώην καγκελάριος και νυν Διευθύνων Σύμβουλος της ρωσικής GASPROM Γκέρχαρντ Σρέντερ στο υπό έκδοση νέο βιβλίο απ' όπου την καλεί "να πάρει απόφαση, είτε αρέσει είτε δεν αρέσει σε κάποιους, ότι η Τουρκία είναι κυρίαρχος στην Ανατολική Μεσόγειο". Ειδάλλως, όπως λέει (από μόνος του άραγε ή σε συνεννόηση με τον στενό του φίλο Βλάντιμιρ Πούτιν), θα πρέπει να ξεχάσει (η Δύση) ότι μπορεί να κερδίσει με έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο την αναμέτρησή της με την Ανατολή, όπου δεσπόζουν Κίνα και Ρωσία αποτελώντας με την Τουρκία ένα νέο μπλοκ.
Όποιο κι αν είναι το όφελος της γερμανικής οικονομίας από τις συναλλαγές της με την Τουρκία, όσο χρήσιμη κι αν είναι η τελευταία στις φιλοδοξίες που τρέφει η γερμανική διπλωματία για τον εκτός ευρωπαϊκών συνόρων ρόλο της, δύσκολα η Καγκελαρία θα μπορούσε να μην μυρίσει τον καπνό που βγήκε την περασμένη Παρασκευή από τον Λευκό Οίκο. Πόσο μάλλον που από τον ένοικό του - όπως και από τον άλλον (γεωγραφικά) κοντινότερο ένοικο του Προεδρικού Μεγάρου των Ηλυσίων Πεδίων - εξαρτάται η ασφάλεια της Γερμανίας.
Δεν είναι άραγε τυχαίο που ο νέος αμερικανός Πρόεδρος έσπευσε να ανανεώσει το σχετικό ασφαλιστήριο συμβόλαιο αναθεωρώντας την απόφαση του προκατόχου του να αποσύρει τους αμερικανούς στρατιώτες από τα γερμανικά εδάφη και θυμίζοντας κατ' αυτόν τον τρόπο στο Βερολίνο ότι κάτι θα πρέπει επιτέλους να πληρώσει για τα ασφάλιστρα.
Εκτός κι εάν στην γερμανική πρωτεύουσα σκέπτονται να οδηγήσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση σε διάλυση χάριν του … τουρκικού νεο-οθωμανικού αναθεωρητισμού.
Θα μάθουμε περισσότερα προσεχώς. Πάντως όχι πολύ αργότερα από το πρώτο δεκαπενθήμερο του ερχόμενου Μαρτίου, οπότε σχεδόν θα συμπέσουν (τυχαία;) η συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στο τραπέζι του οποίου θα βρίσκονται τα ευρωτουρκικά, με την Πενταμερή για το κυπριακό, οπότε, αν δεν κριθούν, σίγουρα πάντως θα φωτιστούν καλύτερα τα δυο κρισιμότερα εν προκειμένω επίδικα:
Το πρώτο είναι για ποιον λόγο και με πόσες πιθανότητες επιτυχίας η Τουρκία (και η ευθυγραμμισμένη πλέον μαζί της νεοεκλεγείσα τουρκοκυπριακή ηγεσία) προβάλει την αξίωση να αλλάξει για πρώτη φορά μετά το 1974 η βάση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα των δυο κοινοτήτων πάνω στην οποία το Σ.Α. του ΟΗΕ έχει εδώ και 47 χρόνια πάρει την απόφαση να στηριχθεί η όποια αναζήτηση λύσης του κυπριακού.
Το δεύτερο είναι αν τη φορά αυτή με την σύγκλιση της Πενταμερούς θα αρχίσουν πράγματι να συγκεντρώνονται οι προϋποθέσεις, που δεν υπήρξαν στις προηγούμενες, για να ανοίξει επιτέλους ο δρόμος για την επίτευξη μιας οριστικής λύσης στο μέχρι σήμερα άλυτο κυπριακό.
Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι αυτός είναι ακριβώς και ο λόγος για τον οποίο αξιώνει την αλλαγή της βάσης των συνομιλιών. "Έχουν δημιουργηθεί νέες πραγματικότητες" επαναλαμβάνει στερεότυπα και δεν έχει νόημα να χαθούν άλλα πενήντα χρόνια κουβεντιάζοντας για μια λύση που έχει αποδειχθεί ότι δεν παράγει αποδεκτά ένθεν κακείθεν αποτελέσματα.
Και είναι μεταξύ μας αλήθεια ότι ανάλογες πρέπει να ήταν και οι σκέψεις, που για διαφορετικούς προφανώς λόγους, έκανε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης όταν πριν από τρία χρόνια άρχισε να υποβάλει εν κρυπτώ και παραβύστω (;) την ιδέα της οποίας την εφαρμογή αξιώνει τώρα η Τουρκία: την ιδέα της δημιουργίας δυο ξεχωριστών και ανεξάρτητων κυπριακών κρατών.
Μόνον που η υιοθέτηση της ιδέας αυτής σημαίνει ότι η επανένωση της Κύπρου, που ενέπνευσε το σύνθημα "δεν ξεχνώ", ματαιώνεται. Η διχοτόμηση του νησιού γίνεται μονόδρομος. Η επιβεβαίωση της "νέας πραγματικότητας" πράξη. Και η οριστική της διευθέτηση απλώς θέμα χρόνου. Με τον κίνδυνο μάλιστα να παραμείνουν εκείθεν της διαχωριστικής γραμμής τα εδάφη που ακόμα και υπό τους δυσμενέστερες όρους είχαν από όλους συμφωνηθεί να επιστραφούν στους Ελληνοκύπριους μεταξύ των οποίων οι εμβληματικές Αμμόχωστος και Μόρφου.
Το ερώτημα, βέβαια, που κάποτε θα πρέπει να απαντηθεί είναι ποιος(οι), από πότε και γιατί, άρχισε(αν) να πιέζουν ποιους προς αυτή την κατεύθυνση και με ποιον απώτερο στόχο.
Από αυτές τις απαντήσεις, άλλωστε, θα προκύψει και αν ο Σρέντερ έχει τελικά δίκιο ή άδικο..
Σε κάθε πάντως περίπτωση αν η λύση των δυο κρατών επικρατήσει, η Τουρκία θα έχει κάνει το μεγάλο βήμα για την προώθηση της επικυριαρχίας της στην Ανατολική Μεσόγειο και την συμμετοχή της στην εκμετάλλευση των φυσικών της πόρων.
Από εκεί και πέρα το μόνον που θα μένει να μετρηθεί είναι το μέγεθος των παρεπόμενων συνεπειών, συμπεριλαμβανομένων και των πολιτικών, που θα υπάρξουν σίγουρα στο εσωτερικό των άμεσα εμπλεκόμενων χωρών.
Διότι απλούστατα το ανεξάρτητο τουρκοκυπριακό κράτος θα είναι το πρώτο ευρωπαϊκό προτεκτοράτο της Τουρκίας!
Εντεύθεν η προσάρτησή του στην "μητέρα-πατρίδα" θα είναι μια σχετικά απλή υπόθεση. Με τους τούρκους εποίκους να αποτελούν κάποια στιγμή την πλειοψηφία του…νέου ευρωπαϊκού κράτους. Με ένα δημοψήφισμα για την αυτοδιάθεσή του θα μπορεί να επιτευχθεί … δημοκρατικά ό,τι δεν μπόρεσε να ολοκληρωθεί στρατιωτικά με την εισβολή του 1974.
Αν αυτό είναι θεωρητικά το χειρότερο σενάριο, τα σενάρια που μπορεί να προκύψουν αν αποδειχθεί ότι οι λόγοι για τους οποίους η Τουρκία αξιώνει τη λύση δυο κρατών είναι καθαρά διαπραγματευτικοί μέχρι να εξασφαλίσει τα ανταλλάγματά που επιδιώκει, τα σενάρια που μπορεί να προκύψουν στο πλαίσιο ενός συμβιβασμού δεν θα είναι αναγκαστικά όλα πολύ καλύτερα.
Γιατί οριστική λύση του κυπριακού σημαίνει κατά πρώτον απροσδιόριστος αλλά καθοριστικός χρόνος ωρίμανσης των όρων για μια καταρχήν συμφωνία των εμπλεκομένων μερών και μάλιστα εφ' όλων των λεγόμενων πτυχών του προβλήματος.
Σημαίνει κατά δεύτερον ότι οψέποτε επιτευχθεί αυτή η καταρχήν συμφωνία, η εφαρμογή της θα τελεί υπό την αίρεση της αποδοχής της, μέσω αντιστοίχων δημοψηφισμάτων, από τις δυο κυπριακές κοινότητες.
Ακόμα κι αν υποτεθεί, πράγμα μάλλον απίθανο, ότι στο μεσοδιάστημα δεν θα προκύψουν μεταβολές στο γενικότερο μεσογειακό γαιοπολιτικό περιβάλλον και τις υφιστάμενες σήμερα εύθραυστες ισορροπίες του, η οριστική λύση του κυπριακού θα είναι τότε άλλων παπάδων ευαγγέλιο. Όχι αυτών που μέχρι τότε θα έχουν τον πρώτο λόγο. Αλλά αυτών που θα πουν τον τελευταίο.
Θα είναι κυρίως αυτών που μέχρι σήμερα έχουν μετατρέψει το κυπριακό σε ένα παιχνίδι ατελείωτων καθυστερήσεων.
Το 2004 το οδήγησαν στο ναυάγιο του Σχεδίου Ανάν την ώρα που ο διαιτητής ετοιμαζόταν να σφυρίξει τη λήξη του.
Το 2017 το οδήγησαν στο ναυάγιο του Κραν Μοντανά την ώρα που όλοι έβλεπαν την μπάλα να μπαίνει στα δίχτυα.
Κάθε φορά γινόταν συζήτηση για τον ρόλο των Αμερικανών, των Ρώσων, των Βρετανών και άλλων διαιτητών, όπως οι Ελλαδίτες κι οι Τούρκοι. Αλλά κάθε φορά αποδεικνυόταν ότι το παιχνίδι παιζόταν στο εσωτερικό των δυο κοινοτήτων και κρινόταν από τους παίχτες τους.
Politics is always local έλεγε ένας σοφός δασκαλός μου.
