Του Γιάννη Στεφανίδη *
* θεριακλής < τουρκική tiryaki < περσική ?????? (tiryaki, οπιομανής) < ????? (tiryak, όπιο) < ελληνιστική κοινή «θηριακή» (Από το https://el.wiktionary.org)
Χθες ψηφίστηκε στη Βουλή ο «αντικαπνιστικός» νόμος, ο τρίτος από το μακρινό 2008, όταν ο κύριος Δημήτρης Αβραμόπουλος, ως υπουργός Υγείας, είχε εγκαινιάσει την καμπάνια «Η Ελλάδα σβήνει το τσιγάρο», παραλείποντας να βάλει ένα ερωτηματικό στο τέλος της πρότασης. Διότι, ως γνωστόν, του Έλληνος ο τράχηλος ζυγόν δεν υποφέρει.
Οι διατάξεις για τον περιορισμό (όχι την κατάργηση) του καπνίσματος εξασφάλισαν ευρεία συναίνεση. Αρνητικά τοποθετήθηκαν δύο κόμματα, τα οποία, κατά σύμπτωση, τοποθετούνται στα άκρα του πολιτικού φάσματος, και εις θεριακλής πρώην αναπληρωτής υπουργός Υγείας (παγκόσμια πρωτοτυπία). Σταχυολογώ:
- Κυριάκος Βελόπουλος: «Για εμάς, ο αντικαπνιστικός νόμος δεν πρέπει να ψηφιστεί. ... Δεν καταλαβαίνω γιατί δεν αναγνωρίζετε ένα αναφαίρετο δικαίωμα που έχουν οι πολίτες. Ενδιαφέρεστε για την υγεία των πολιτών. Και τα παϊδάκια κάνουν κακό στην καρδιά. Θα τα κόψουμε;».
- Εισηγητής ΚΚΕ: «Το ΚΚΕ δεν διαφωνεί με τον περιορισμό του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους, όμως στο νομοσχέδιο κυριαρχούν τα αστυνομικού χαρακτήρα μέτρα και τα υψηλά πρόστιμα, ενώ απουσιάζει κάθε μέτρο στήριξης της προσπάθειας κάποιου να κόψει το τσιγάρο. Δηλαδή, και στο συγκεκριμένο ζήτημα, η κυβέρνηση προσπαθεί να περιορίσει την διακοπή του τσιγάρου στη βάση της λεγόμενης «ατομικής ευθύνης» και σε μέτρα που δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό».
- Παύλος Πολάκης: «Η επιλογή του καπνίσματος είναι προσωπική. ... Μιλάτε για το κάπνισμα. Όσες φορές το αναφέρετε, τόσες ψήφους πήρα. ... Ό,τι έκανε ο Αβραμόπουλος θα κάνετε και εσείς. Πηγαίνετε να πείτε στους αστυνομικούς που είναι σε λαγκάδια και χωριά, να πάνε στα καφενεία να βάλουν πρόστιμα».
Στο σημείο αυτό, θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει: Αφού υπήρξε ευρύτατη πολιτική συναίνεση για το μέτρο, γιατί να ασχολούμαστε με τις αντιδράσεις;
Ο λόγος για το σημείωμα αυτό είναι η ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ για την τύχη ενός ακόμα νόμου για τον περιορισμό του καπνίσματος. Όχι τόσο από τη χθεσινή συζήτηση στη Βουλή, όσο από την καθημερινή εμπειρία μας διαπιστώνουμε ότι υπάρχει εκεί έξω μια υπολογίσιμη και δυναμική μερίδα, η οποία σαμποτάρει τα μέτρα κατά του καπνίσματος με κάθε μέσο. Η στάση της ενισχύεται από μια κουλτούρα η οποία υποτιμά την ατομική μας ευθύνη (αυτή που αμφισβητεί το ...ΚΚΕ) έναντι κάθε συμπολίτη μας ξεχωριστά και του συνόλου, γενικότερα.
Η στάση της μειοψηφίας αυτής διαμορφώνεται συχνά υπό το κράτος παρανοήσεων και ηθελημένων διαστρεβλώσεων. Υποκρύπτονται το βόλεμα των εθισμένων, το (εικαζόμενο) οικονομικό όφελος των καταστηματαρχών, το (πραγματικό) οικονομικό συμφέρον της κανποβιομηχανίας, ενδεχομένως και η ιδεολογική αντίθεση σε ό,τι θυμίζει «κρατική καταστολή».
Το πλέον βλακώδες και επικίνδυνο αντεπιχείρημα κατά της απαγόρευσης είναι ότι το κάπνισμα είναι δικαίωμα και πρέπει να ασκείται ελεύθερα. Αγνοεί τη βασική αρχή ότι το όποιο δικαίωμα δεν πρέπει να ασκείται σε βάρος των ΑΛΛΩΝ.
Η απαγόρευση προκαλεί και τον εξής αντίλογο: Γιατί δεν απαγορεύεται η κατανάλωση αλκοόλ ή ο τζόγος και στοχοποιείται το κάπνισμα; Εδώ συνυπάρχουν μία παρανόηση και μία διαστρέβλωση:
Πρώτον, η παρανόηση: Ο δικός μας νόμος ΔΕΝ απαγορεύει το κάπνισμα ΓΕΝΙΚΩΣ. Δεν αρνείται την ΕΠΙΛΟΓΗ κάποιου να καπνίζει – αν και το θέμα αυτό σηκώνει συζήτηση, με δεδομένο το βαρύ κόστος για την περίθαλψη εκείνων που υποφέρουν από τις συνέπειες του καπνίσματος.
Ο νόμος απαγορεύει το κάπνισμα σε κλειστούς χώρους, όπου συχνάζουν και ΑΛΛΟΙ, όχι κατ' ανάγκην καπνίζοντες. Επιπλέον, οι κακές έξεις δεν καταπολεμούνται με γενικές απαγορεύσεις, όπως απέδειξε η ιστορία της ποτοαπαγόρευσης. Το κράτος, όμως, οφείλει να προστατεύει το υπέρτατο αγαθό, που είναι η δημόσια υγεία.
Δεύτερον, η διαστρέβλωση: Καπνός και άλλες βλαβερές συνήθειες δεν επιδρούν με τον ίδιο τρόπο. Δεν υπάρχει «παθητικό» μεθύσι ή «παθητικός» τζόγος. Αντίθετα, οι βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος είναι άμεσες για όσους εκτίθενται στον ίδιο χώρο.
Το πλέον σοβαρό αντεπιχείρημα είναι ότι η απαγόρευση υποκρύπτει υποκρισία, από τη στιγμή που είναι ελεύθερη η παραγωγή και πώληση προϊόντων καπνού. Σε αυτό το τελευταίο η απάντηση μπορεί να είναι ότι ο καθένας έχει δικαίωμα να επιλέξει πώς θα ζήσει και πώς θα πεθάνει, αρκεί να μη βλάπτει τους άλλους? και όταν καπνίζεις σε κλειστό χώρο βλάπτεις την υγεία των άλλων, τελεία και παύλα.
* Ο Γιάννης Στεφανίδης διδάσκει Διπλωματική Ιστορία στη Νομική του Α.Π.Θ.
