Ένα παράξενο «έργο» παίζεται στην Τζια, χρόνια τώρα. Φτάνοντας στο μικρό νησί, το άγχος και οι έννοιες σε εγκαταλείπουν με μιας κι ας βρίσκεται τόσο κοντά στην πρωτεύουσα. Λες και η δύναμη των Νυμφών που λάτρευαν αυτό τον τόπο κρατάει ακόμα. Λες κι ακόμα από το πλοίο της γραμμής, σε ποτίζουν αμβροσία! Θα το διαπιστώσετε καθώς φτάνοντας στη Τζια, θα νιώσετε την μαγική ικανότητα του νησιού να σας παίρνει από τις «πλάτες» τους ρυθμούς, την πνευματική και ψυχολογική κούραση που δημιουργεί μια μεγάλη πόλη. Κάποιες φορές μάλιστα, μοιάζει με αποικία των Αθηναίων, ένα προάστειο, καθώς οι κάτοικοι της πρωτεύουσας κάνουν ειρηνική εισβολή, συνήθως, κάθε Παρασκευή. Γεμίζουν τις μπαταρίες τους και φεύγουν. Τι έχουν πάρει μαζί τους; Τι έχουν όμως προλάβει να δουν;
Ίσως την Κορησία, στον φυσικό όρμο του Αγίου Νικολάου με τα μαγαζιά και τα ξενοδοχεία. Ίσως το κοσμικό Βουρκάρι με τα ιστιοπλοϊκά και τα γιοτ που λικνίζονται μεγαλόπρεπα να γίνονται στόχος των φωτογραφικών μηχανών. Ίσως την παραλία Γιαλισκάρι και σίγουρα την πρωτεύουσα, την Ιουλίδα αφού εκείνη ξεπερνά κοινωνικά στάτους και δεν ζητάει ταυτότητα.
Για τα υπόλοιπα ποιος θα τους μιλήσει; Για τους χωμάτινους δρόμους που διατρέχουν το νησί και οδηγούν σε κρυψώνες; Για τα περπατήματα στα παλιά καλντερίμια και τα σηματοδοτημένα μονοπάτια που φανερώνουν την ταυτότητα του νησιού; Για την αρχαία Καρθαία που αγναντεύει το πέλαγος και την «Τετράπολις της Κέω»; Για τα κύματα που αφρίζουν στο ακρωτήρι του Τάμελου και τις ερημικές παραλίες του Καλόγερου, του Ψαθί και του Ορκού; Είναι κι άλλα. Όμως για να τα ανακαλύψετε θα πρέπει να ψάξετε στις εξοχές αναζητώντας παλιά καλντερίμια, δάση από βελανιδιές, απόμερες πέτρινες κατοικίες, «καθοικιές» όπως τις λένε οι ντόπιοι, κρυφές παραλίες, αλλά και αρχαία μνημεία. Έχει ομορφιά, διακριτική, εκλεπτυσμένη και δεν χρειάζεται να κραυγάζει.
ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΔΕΙΤΕ
Την Ιουλίδα
H Χώρα από τις ωραιότερες των Κυκλάδων, μοιάζει βγαλμένη από παραμύθι. Οι κόκκινες κεραμοσκεπές των πρωτότυπων κιβωτιόσχημων σπιτιών λαμποκοπούν καθώς σκαρφαλώνουν αμφιθεατρικά στους λόφους του Προφήτη Ηλία. Λιθόστρωτα ανηφορικά δρομάκια, πλατύσκαλα και στεγάδια (σκεπαστοί δρόμοι) σε ταξιδεύουν στην ψυχή της Ιουλίδας. Ήταν μία από την «Τετράπολις της Κέω», τις τέσσερις πόλεις που ήκμασαν κατά τους ιστορικούς χρόνους. Η μοναδική κτισμένη στο εσωτερικό του νησιού, αφού οι άλλες τρεις - Κορησσία ή Κορησσός (το σημερινό λιμάνι), Ποιήεσσα και Καρθαία- ήταν παραλιακές. Όμως παρά τη δύναμη που είχαν όλες οι πόλεις, η Ιουλίδα κατάφερε να αναπτυχθεί περισσότερο στο πέρασμα των χρόνων.
Αφήστε το όχημα στο πάρκινγκ κοντά στη βρύση του Ροκομένου κι ανηφορίστε προς το εσωτερικό της. Το πρώτο στεγάδι είναι φιλοτεχνημένο από τον Αλέκο Φασιανό και σηματοδοτεί ουσιαστικά την είσοδο στον οικισμό. Ψάξτε τις τέσσερις συνοικίες της: το Πανοχώρι, τον Άγιο Σπυρίδωνα, τη Μεσσάδα και το Κάστρο που έκτισαν οι ενετοί, στα 1210. Στην πλατεία θα βρείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο το οποίο στεγάζει όλη την ιστορία του νησιού, αλλά και το Δημαρχείο. Στεγάζεται σε νεοκλασικό κτίριο του 1902 και το κοσμούν δύο πήλινα αγάλματα του Απόλλωνα και του Ερμή και ένα αρχαίο γυναικείο γλυπτό εντοιχισμένο στη δυτική πλευρά του.
Τον Λιόντα
Ακολουθώντας την κατεύθυνση μιας ξύλινης πινακίδας, θα φτάσετε στον μυθικό Λέοντα της Ιουλίδας, τον Λιόντα όπως λένε οι ντόπιοι. Πρόκειται για ένα σκαλισμένο λιοντάρι πάνω σε βράχο μήκους 6 μέτρων που κοιτά τη Χώρα και είναι έργο των πρώιμων αρχαϊκών χρόνων (6ος αι. π.Χ.). Οι ερμηνείες κατασκευής του είναι πολλές και για κάποιους συμβολίζει την περίοδο της ξηρασίας.
Το Βουρκάρι
Κάποτε ήταν ένα γραφικό ψαροχώρι. Σήμερα έχει αναδειχθεί στο πλέον κοσμοπολίτικο σημείο του νησιού. Στο λιμάνι του δίνουν ραντεβού οι ιστιοπλόοι με ένα μικρό δρόμο να χωρίζει την μαρίνα που δένουν τα σκάφη, από τα ατμοσφαιρικά cafe-bars και τα εστιατόρια. Απέναντι από το Βουρκάρι βρίσκεται η χερσόνησος της Αγίας Ειρήνης, με το ομώνυμο ξωκλήσι. Στην άκρη του κόλπου βρίσκεται ο Φάρος του Αγίου Νικολάου ο οποίος είναι χτισμένος στα ερείπια του ναού του Ποσειδώνα. Είναι ο πρώτος που άναψε στις Κυκλάδες το 1831 και ο δεύτερος στην Ελλάδα.
Την Παναγία Καστριανή
Βρίσκεται πάνω σε βράχο στη θέση Καστρί. Κάποια νύχτα γύρω στα 1700 βοσκοί είδαν στην κορυφή του βράχου να βγαίνει φως σαν αστραπή. Ψάχνοντας ανάμεσα στα σκίνα βρήκαν την εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Εκεί έφτιαξαν τον κάτω ιερό ναό του οποίου οι εικόνες του τέμπλου έγιναν από τον Αντώνιο Σκορδύλη το 1708. Όμως το 1912 χτίζεται και ο επάνω μεγαλοπρεπής ναός όπου γύρω του χτίστηκαν ξενώνες και κελιά, με την θαυματουργή φήμη της να έχει ξεπεράσει τα όρια του νησιού.
Την Καρθαία
Μπορεί να χρειαστεί να οδηγήσετε σε χωματόδρομο για 6 χιλιόμετρα περίπου, αλλά αξίζει τον κόπο. Ο χώρος και η θέση ανάμεσα σε δύο στενές κοιλάδες σε υποβάλλουν, με τα ευρήματα να είναι εξίσου εντυπωσιακά. Το θέατρο, οι δύο ναοί της Αθηνάς του 6ου -5ου αι. π. Χ. και του Απόλλωνα το 530 π. Χ., αλλά και η θέα προς το Αιγαίο θα σας προκαλέσουν να αφιερώσετε αρκετό από τον χρόνο σας. Επίσης αν σας αρέσουν τα καθαρά νερά, φροντίστε να έχετε πάρει το μαγιό σας καθώς σας περιμένουν δίπλα στην Καρθαία τα κρυστάλλινα νερά του όρμου Πόλες.
Το ακρωτήρι Τάμελος
Αν είστε εξερευνητικοί τύποι, πρέπει να πάτε. Είναι ίσως η ομορφότερη ορεινή διαδρομή του νησιού, μήκους 7 χλμ. περίπου. Αφού φτάσετε στον μικρό οικισμό Χαβουνά, θα κατευθυνθείτε στο νοτιότερο άκρο της Τζιας, το ακρωτήρι του Τάμελου όπου βρίσκεται ο φάρος σε μια άγονη, τραχιά, απόκρημνη περιοχή, την Πετρούσα. Έξω από τον οικισμό Χαβουνά θα συνεχίσετε στο χωματόδρομο ο οποίος είναι βατός μέχρι τις κεραίες που βρίσκονται στα 1,1 χλμ., ενώ συνεχίζοντας για λίγα χιλιόμετρα θα φτάσετε στη διακλάδωση για το εκκλησάκι της Παναγίας της Πρόκας. Από εκεί, σε 50 μέτρα περίπου στην «καρδιά» της χαλικοστρωμένης, κατηφορικής δεξιάς στροφής, σταματάτε! Ο δρόμος προς τον φάρο είναι δίπλα σας και αν δεν τον βλέπετε, τότε πιθανόν ο φαροφύλακας έχει φράξει τον δρόμο για να μην φεύγουν τα γίδια που εκτρέφει! Ανοίξτε το φράχτη, περάστε και ξανακλείστε τον. Από εδώ σας περιμένουν 2,4 χλμ. δύσβατου, σε αρκετά σημεία, χωματόδρομου μέχρι να φτάσετε στον φάρο και το εντυπωσιακό ακρωτήρι Τάμελος από όπου θα αγναντεύετε το ανοιχτό πέλαγος.
Το Αρχαιολογικό μουσείο Κέας
Βρίσκεται στην πρωτεύουσα του νησιού την Ιουλίδα. Η έκθεση αναπτύσσεται στους δύο ορόφους του κτιρίου και αρχίζει κατά χρονολογική σειρά από το δεύτερο όροφο με την Προϊστορική Συλλογή (3300 - 1100 π.Χ.) και συνεχίζει στον πρώτο όροφο, με τη Συλλογή των Ιστορικών Χρόνων (7oς αι. π.Χ. - 2ος αι. μ.Χ.).
Στην Επανέκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου της Κέας, παρουσιάζονται τα μεγάλα πήλινα γυναικεία αγάλματα από τον προϊστορικό οικισμό της Αγίας Ειρήνης (15ος αι. π.Χ.) καθώς και η προσπάθεια ανασύνθεσης των αετωμάτων από το ναό της Αθηνάς στην Καρθαία (500 - 490 π.Χ.). Τηλέφωνο: 22880 22079.
Τον Κούνδουρο
Βρίσκεται στην νοτιοδυτική πλευρά της Κέας και για να φτάσετε θα διασχίσετε βραχώδες τοπίο. Μόλις όμως φτάσετε η ματιά σας θα γαληνέψει στην ράχη των γύρω λόφων που ορίζουν τα όρια της θάλασσας. Πετρόχτιστες κατοικίες, ξενοδοχεία αλλά και νεόχτιστοι μύλοι-σπίτια αποτελούν τον οικισμό, ο οποίος απλώνεται ανάμεσα από βραχώδεις κολπίσκους με άμμο και βράχια. Εδώ συχνά καταφεύγουν μικρά και μεγάλα σκάφη για ένα μικρό ή μεγάλο διάλειμμα της θαλασσινής περιήγησής τους. Κάποτε η Ιουλίδα είχε τους περισσότερους ανεμόμυλους στο νησί, σήμερα έχει την πρωτιά ο Κούνδουρος.
ΠΑΡΑΛΙΕΣ
Καθαρά νερά με άμμο και βοτσαλάκι είναι συνήθως αυτό που θα συναντήσετε. Όμως για κάποιες θα πρέπει να διασχίσετε χωματόδρομους και πρέπει να έχετε εφόδια μαζί σας
Συκαμιά. Για να την βρείτε θα ακολουθήσετε τον δρόμο προς την Πέρα Μεριά και θα κατευθυνθείτε προς Καλυδονύχι- Συκαμιά, με τον χωματόδρομο σε κάποια σημεία να είναι «απαιτητικός».
Ξύλα. Αρκετά δημοφιλής παραλία νότια του λιμανιού. Θα βρείτε άμμο και διάφανα, γαλαζοπράσινα νερά.
Μαυραμπέλι. Βρίσκεται νοτιότερα από την παραλία Ξύλα. Είναι εξαιρετική παραλία με άμμο και ψιλό βότσαλο, προσεγγίζεται με σκάφος αλλά και από μονοπάτι 1.300 περίπου μέτρων.
Γιαλισκάρι. Χρυσή αμμώδης παραλία με αρμυρίκια και ευκαλύπτους που προσφέρουν βαθιά σκιά.
Οτζιάς. Ο Άγιος Σώστης από τη μια, ο Αη Γιώργης απ’ την άλλη, άμμος και αρμυρίκια συμπληρώνουν το σκηνικό.
Σπαθί. Βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά του νησιού και έχει καθαρά νερά και αμμουδιά.
Ποίσσες. Μεγάλη παραλία με αμμουδιά και αρμυρίκια, δίπλα στον ομώνυμο οικισμό. Εδώ βρίσκεται και το κάμπινγκ του νησιού.
Καληδονύχι Οδηγώντας στον κεντρικό δρόμο της Πέρα Μεριάς θα φτάσετε από δύσβατο χωματόδρομο στην παραλία με το άσπρο βότσαλο και τα καθαρά, παγωμένα νερά.
Άγιος Φίλιππος. Εξαιρετική παραλία με άμμο και βότσαλο, με το εκκλησάκι του Αγίου Φιλίππου να ξεχωρίζει. Όμως έχει πρόσβαση μόνο με σκάφος.
Info
Απέναντι από το Βουρκάρι βρίσκεται η χερσόνησος της Αγίας Ειρήνης. Εδώ αποκαλύφθηκε ένας από τους σημαντικότερους οικισμούς του Αιγαίου νεολιθικής εποχής (3300 π. Χ.).
Στην Κορησσία βρίσκονται οι εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις του εργοστασίου ΕΜΑΓΕ, του μοναδικού ελληνικού εργοστασίου παραγωγής σμαλτωμένων σκευών που λειτούργησε από το 1927 έως το 1957 και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην οικονομία του νησιού.
Κείμενο - Φωτογραφίες: Κώστας Κατσίγιαννης
