Η FIAT είναι περισσότερο γνωστή για μοντέλα που μέσω της σχεδίασης τους προσέφεραν έξυπνες, πρακτικές και προσιτές για το ευρύ κοινό λύσεις. Μοντέλα όπως τα 500, 127, Panda και τα Uno/Punto αποτελούν εξαιρετικά δείγματα της διαχρονικής προσπάθειας της Ιταλικής μάρκας να κάνει πραγματικότητα τον εκδημοκρατισμό της αυτοκίνησης. Παράλληλα όμως με αυτή την προσπάθεια της, δημιούργησε και μια σειρά πολύ ιδιαίτερων
σπορ αυτοκινήτων, τιμώντας στο μέγιστο βαθμό και την Ιταλική της καταγωγή. Ένα από αυτά, το πολύ ιδιαίτερο X1/9 συμπληρώνει φέτος 50 χρόνια ζωής.
Το 1969, το studio Bertone δημιουργούσε το πρωτότυπο Autobianchi Α112 Runabout. Ένα φουτουριστικό όχημα με σφηνοειδή μορφή και πλήρη απουσία οροφής. Πίσω από τις ακραίες γραμμές του αυτοκινήτου βρισκόταν ο Marcello Gandini, ο κορυφαίος σχεδιαστής με την ιδιαίτερη αγάπη στο συγκεκριμένο στιλ, ο οποίος έχει βάλει την υπογραφή του μεταξύ άλλων σε μοντέλα θρύλους, όπως οι Lamborghini Miura και Countach, η Alfa Romeo 33 Carabo και η Lancia Stratos. Τρία χρόνια αργότερα μετά το Runabout, ο Gandini θα πέρναγε τις αγαπημένες του γραμμές στο Fiat X1/9, ένα «κεντρομήχανο» σπορ αυτοκίνητο που θύμιζε “supercar” παρά την ταπεινή καταγωγή του.
Ο εγκάρσια τοποθετημένος τετρακύλινδρος κινητήρας των 1.290 κ.εκ., απόδοσης 75 ίππων, προερχόταν από το 128, όμως οι μηχανικοί στο Χ1/9 τον τοποθέτησαν στο κέντρο του οχήματος. Αυτή η επιλογή εκτός από την καλύτερη κατανομή βάρους και την πιο σπορ αίσθηση, επέτρεπε τη διατήρηση του πολύ χαμηλού μπροστά μέρους, το οποίο δεν φιλοξενούσε σε επίπεδο μηχανικών μερών παρά μόνο το ψυγείο. Τα αναδιπλούμενα φωτιστικά σώματα ήρθαν να ολοκληρώσουν την σπορ, αλλά και λιτή εικόνα. Ανάμεσα στον κινητήρα και στην αυστηρά διθέσια καμπίνα των επιβατών, οι μηχανικοί βρήκαν χώρο για το ρεζερβουάρ βενζίνης των 48 λίτρων ολοκληρώνοντας τη συγκέντρωση του βάρους στο κέντρο του οχήματος. Σε συνδυασμό με την ανεξάρτητη ανάρτηση και το σύστημα πέδησης με δίσκους σε όλους τους τροχούς δίκαια το Χ1/9 προσδιορίζεται ως ένα αυθεντικό σπορ μοντέλο.
Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Χ1/9 αποτελούσε και η αποσπώμενη οροφή που μετέτρεπε το μοντέλο από coupe σε targa. Ο Gandini φρόντισε να υπάρχει αρκετός ελεύθερος χώρος κάτω από το καπό για την τοποθέτηση της οροφής, ενώ πίσω από τον κινητήρα υπήρχε ένας μικρός χώρος αποσκευών.
Η σχεδίαση και τα δυναμικά χαρακτηριστικά του X1/9 έβαλαν στον πειρασμό την Fiat και την Abarth να εξετάσουν τη συμμετοχή του μοντέλου στους αγώνες ράλι, όμως η εμπλοκή του μοντέλου ήταν περιορισμένη, αφήνοντας τη δόξα στη Lancia Stratos που θα εμφανιζόταν σύντομα στο προσκήνιο.
Από το 1972 έως και το 1982 η παραγωγή ξεκινούσε στις εγκαταστάσεις του Bertone και ολοκληρωνόταν στο θρυλικό Lingotto, ενώ από το 1982 -χρονιά όπου ο κινητήρας αντικαταστάθηκε με σύνολο 1,5 λίτρων- ο Ιταλός καροσερίστας ανέλαβε το σύνολο της διαδικασίας. Με τη συνολική παραγωγή να φτάνει μέχρι το 1989 περίπου τις 150.000 μονάδες, το X1/9 γνώρισε ιδιαίτερη επιτυχία και στις Η.Π.Α., ενώ κατασκευάστηκε και
δεξιοτίμονη έκδοση. Χάρη στη δυναμική του εμφάνιση κατάφερε να συνεχίσει την παράδοση της Fiat στην κατασκευή προσιτών σπορ αυτοκινήτων που απέναντι στην ταπεινή τους καταγωγή αντιπαράθεταν μια εξαιρετικά δυνατή προσωπικότητα.
