Πίσω από την εξέγερση των ανταρτών στη Συρία βρίσκεται ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι, ο οποίος επί χρόνια προσπαθούσε να αναδιαμορφώσει τη δημόσια εικόνα του, αποκηρύσσοντας τους μακροχρόνιους δεσμούς του με την Αλ Κάιντα και παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως υπέρμαχο του πλουραλισμού και της ανεκτικότητας.
Καθώς έμπαινε στη Δαμασκό, πίσω από τους νικητές αντάρτες του την Κυριακή (08/12), εγκατέλειψε ακόμη και το ψευδώνυμό του και αναφέρθηκε στον εαυτό του με το πραγματικό του όνομα, Άχμαντ αλ-Σαράα.
Η έκταση αυτής της μετατροπής από εξτρεμιστή τζιχαντιστή σε επίδοξο κρατικό οικοδόμο τίθεται τώρα σε δοκιμασία.
Οι αντάρτες ελέγχουν τη Δαμασκό, ο Άσαντ έχει κρυφτεί, και για πρώτη φορά μετά από 50 χρόνια επιρροής της οικογένειάς του, το πώς θα κυβερνηθεί η Συρία παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα.
Η Συρία φιλοξενεί πολλαπλές εθνοτικές και θρησκευτικές κοινότητες, που συχνά στρέφονται η μία εναντίον της άλλης, από το κράτος του Άσαντ και τα χρόνια του πολέμου. Πολλές από αυτές φοβούνται το ενδεχόμενο να αναλάβουν την εξουσία σουνίτες ισλαμιστές εξτρεμιστές.
«Η πτώση του Ασάντ νίκη για το ισλαμικό έθνος»
Λίγες ώρες μετά την κατάληψη της Δαμασκού, ο 42χρονος al-Sharaa έκανε την πρώτη του εμφάνιση στο τζαμί Umayyad της πόλης, το οποίο αποτελεί ορόσημο, δηλώνοντας ότι η πτώση του Άσαντ είναι «μια νίκη για το ισλαμικό έθνος». Ένας ανώτερος διοικητής των ανταρτών, ο Anas Salkhadi, εμφανίστηκε στην κρατική τηλεόραση για να δηλώσει: «Το μήνυμά μας προς όλες τις αιρέσεις της Συρίας, είναι ότι τους λέμε ότι η Συρία είναι για όλους».
Ο Al-Sharaa, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί τρομοκράτης από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και η αντάρτικη δύναμή του, Hayat Tahrir al-Sham, ή HTS - πολλοί από τους μαχητές της οποίας είναι τζιχαντιστές - στέκονται τώρα σε σημαντικό ρόλο.
Για χρόνια, η αλ-Σαράα εργάστηκε για την εδραίωση της εξουσίας, ενώ βρισκόταν εγκλωβισμένη στην επαρχία Ιντλίμπ στη βορειοδυτική γωνία της Συρίας, καθώς η υποστηριζόμενη από το Ιράν και τη Ρωσία κυριαρχία του Άσαντ στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας φαινόταν σταθερή.
Έκανε ελιγμούς μεταξύ εξτρεμιστικών οργανώσεων, ενώ εξουδετέρωσε ανταγωνιστές και πρώην συμμάχους. Επιδίωξε να γυαλίσει την εικόνα της de facto «κυβέρνησης σωτηρίας» του που διοικεί την Ιντλίμπ για να κερδίσει τις διεθνείς κυβερνήσεις και να καθησυχάσει τις θρησκευτικές και εθνοτικές μειονότητες της Συρίας. Και δημιούργησε δεσμούς με διάφορες φυλές και άλλες ομάδες.
Στην πορεία, πέταξε την ενδυμασία του ως ισλαμιστής αντάρτης και ξεκίνησε να δίνει συνεντεύξεις στον Τύπο, μιλώντας για την οικοδόμηση κρατικών θεσμών και την αποκέντρωση της εξουσίας ώστε να αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία της Συρίας.
«Η Συρία αξίζει ένα σύστημα διακυβέρνησης που να είναι θεσμικό, όχι ένα όπου ένας μόνο κυβερνήτης λαμβάνει αυθαίρετες αποφάσεις», δήλωσε σε συνέντευξή του στο CNN την περασμένη εβδομάδα, προσφέροντας την πιθανότητα η HTS να διαλυθεί τελικά μετά την πτώση του Άσαντ.
«Μην κρίνετε από τα λόγια, αλλά από τις πράξεις», είπε.
Το ξεκίνημα του Αλ Γκολάνι στο Ιράκ
Καθ' όλη τη διάρκεια της ανόδου του στις τάξεις των εξτρεμιστών, ο al-Sharaa ήταν γνωστός μόνο με το παρατσούκλι τζιχάντι που υιοθέτησε, Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι. Οι δεσμοί του με την Αλ Κάιντα χρονολογούνται από το 2003, όταν εντάχθηκε στους αντάρτες που πολεμούσαν τα αμερικανικά στρατεύματα στο Ιράκ. Ο γεννημένος στη Συρία συνελήφθη από τον αμερικανικό στρατό, αλλά παρέμεινε στο Ιράκ. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, η αλ Κάιντα σφετερίστηκε ομοϊδεατικές ομάδες και σχημάτισε το εξτρεμιστικό Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ, υπό την ηγεσία του Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι.
Στην πρώτη του συνέντευξη το 2014, ο αλ Γκολάνι κράτησε καλυμμένο το πρόσωπό του, λέγοντας σε δημοσιογράφο του καταριανού δικτύου Αλ Τζαζίρα ότι απέρριψε τις πολιτικές συνομιλίες στη Γενεύη για τον τερματισμό της σύγκρουσης. Είπε ότι στόχος του ήταν να δει τη Συρία να κυβερνάται υπό τον ισλαμικό νόμο και ξεκαθάρισε ότι δεν υπήρχε χώρος για τις αλαουιτικές, σιιτικές, δρούζικες και χριστιανικές μειονότητες της χώρας.
Παγίωση της εξουσίας και επαναπροσδιορισμός του ονόματός του
Το 2016, ο αλ Γκολάνι αποκάλυψε για πρώτη φορά το πρόσωπό του στο κοινό σε ένα βιντεοσκοπημένο μήνυμα που ανακοίνωσε ότι η ομάδα του μετονομάζεται σε Τζαμπχάτ Φατέχ αλ Σαμ - το Μέτωπο κατάκτησης της Συρίας - και κόβει τους δεσμούς της με την αλ Κάιντα.
«Αυτή η νέα οργάνωση δεν έχει καμία σχέση με καμία εξωτερική οντότητα», είπε στο βίντεο, το οποίο γυρίστηκε φορώντας στρατιωτική ενδυμασία και τουρμπάνι.
Η κίνηση αυτή άνοιξε τον δρόμο στον αλ Γκολάνι να διεκδικήσει τον πλήρη έλεγχο των διασπασμένων μαχητικών ομάδων. Ένα χρόνο αργότερα, η συμμαχία του μετονομάστηκε ξανά σε Hayat Tahrir al-Sham - που σημαίνει Οργάνωση για την απελευθέρωση της Συρίας - καθώς οι ομάδες συγχωνεύτηκαν, εδραιώνοντας την εξουσία του Αλ Γκολάνι στην επαρχία Idlib της βορειοδυτικής Συρίας.
Η HTS συγκρούστηκε αργότερα με ανεξάρτητους ισλαμιστές μαχητές που αντιτάχθηκαν στη συγχώνευση, ενδυναμώνοντας περαιτέρω τον αλ Γκολάνι και την ομάδα του ως την ηγετική δύναμη στη βορειοδυτική Συρία, ικανή να κυβερνά με σιδηρά πυγμή.
Με την εδραίωση της εξουσίας του, ο αλ Γκολάνι έθεσε σε κίνηση μια μεταμόρφωση που λίγοι θα μπορούσαν να φανταστούν. Αντικαθιστώντας τη στρατιωτική του ενδυμασία με πουκάμισο και παντελόνι, απηύθυνε εκκλήσεις για θρησκευτική ανεκτικότητα και πλουραλισμό.
Απευθύνθηκε στην κοινότητα των Δρούζων στο Ιντλίμπ, την οποία το Μέτωπο Νούσρα είχε στοχοποιήσει προηγουμένως, και επισκέφθηκε τις οικογένειες Κούρδων που είχαν σκοτωθεί από πολιτοφυλακές που υποστηρίζονταν από την Τουρκία.
Το 2021, έδωσε την πρώτη του συνέντευξη σε Αμερικανό δημοσιογράφο στο PBS. Φορώντας ένα σακάκι, με τα κοντά μαλλιά του πιασμένα πίσω, ο πιο ήπιος πλέον ηγέτης της HTS δήλωσε ότι η ομάδα του δεν αποτελεί απειλή για τη Δύση και ότι οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί εναντίον της είναι άδικες.
«Ναι, έχουμε επικρίνει τις δυτικές πολιτικές», είπε. «Αλλά το να διεξάγουμε πόλεμο εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών ή της Ευρώπης από τη Συρία, αυτό δεν είναι αλήθεια. Δεν είπαμε ότι θέλουμε να πολεμήσουμε», τόνισε.
