Κύμα οργής και μαζικές διαδηλώσεις έχει πυροδοτήσει στην Ισπανία το αμφιλεγόμενο σχέδιο του απερχόμενου πρωθυπουργού, Πέδρο Σάντσεθ, περί αμνήστευτης των υπαιτίων για την απόπειρα απόσχισης του 2017 με αντάλλαγμα την εξασφάλιση της κοινοβουλευτικής στήριξης των καταλανικών αυτονμιστικών κομμάτων ώστε να παραμείνει στην εξουσία.
Περίπου 7.000 διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν για δεύτερη νύχτα την Τρίτη έξω από την έδρα του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (PSOE) στη Μαδρίτη φωνάζοντας «Σάντσεθ προδότης», ενώ ξέσπασαν συμπλοκές με τις δυνάμεις ασφαλείας. Καθώς αστυνομία και διαδηλωτές, ανάμεσά τους μέλη του ακροδεξιού Vox, συγκρούονταν, ο Σάντσεθ σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έλεγε: «Δεν θα διαλύσουν το Σοσιαλιστικό Κόμμα».
Το Λαϊκό Κόμμα (PP) υπό τον Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό απέσπασε μεν τις περισσότερους ψήφους στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές του Ιουλίου, όμως ως αναμένετο δεν κατόρθωσε να συγκεντρώσει αυτοδυναμία και ταυτόχρονα οι Ισπανοί εμπόδισαν με την ψήφο τους τη δρομολογούμενη σύμπραξη της συντηρητικής παράταξης με το ακροδεξιό Vox, η οποία και θα οδηγούσε τους νοσταλγούς του Φράνκο στην κυβέρνηση για πρώτη φορά με το τέλος της δικτατορίας, το 1975.
Η εντολή «πέρασε» στον Πέδρο Σάντσεθ, ωστόσο για να παραμείνει στην πρωθυπουργία και να συγκροτήσει νέα κυβέρνηση συνασπισμού με την αριστερή συμμαχία Sumar χρειάζεται χρειάζεται την υποστήριξη μίας σειράς τοπικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένων του υπέρ της ανεξαρτησίας Μαζί για την Καταλονία (Junts) και της Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς της Καταλονίας (ERC), του έτερου και «ηπιότερου» σχετικά με το Junts κόμματος που τον έχει ήδη στηρίξει κατά τη θητεία του.
Σε αντάλλαγμα για την υποστήριξή τους, τα δύο αυτά κόμματα ζήτησαν αμνηστία για αρκετές εκατοντάδες Καταλανούς πολιτικούς και ακτιβιστές που αντιμετωπίζουν νομικές διώξεις για την αποτυχημένη απόπειρα απόσχισης της Καταλονίας από την Ισπανία το 2017.
Έχοντας συμφωνήσει με την Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας σχετικά με το περιεχόμενο του νομοσχεδίου αμνηστίας, οι εκπρόσωποι των Σοσιαλιστών εξακολουθούν να βρίσκονται σε συζητήσεις με τo Junts, καθυστερώντας την ψηφοφορία για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης,
Μεταξύ εκείνων που θα επωφεληθούν από το νόμο είναι ο Κάρλες Πουτζδεμόν, πρώην ηγέτης της Καταλονίας που ηγήθηκε της απόπειρας απόσχισης του 2017 και ζει αυτοεξόριστος στο Βέλγιο για να αποφύγει τη δίωξη στην Ισπανία.
Ο Πέδρο Σάντσεθ έχει παρουσιάσει την αμνηστία ως το τελευταίο από τα πολλά μέτρα της κυβέρνησής του που αποσκοπούν στον κατευνασμό των εντάσεων στην Καταλονία που συνδέονται με το εδαφικό ζήτημα.
Το 2021, η κυβέρνησή του έδωσε χάρη σε εννέα ηγέτες που είχαν φυλακιστεί για τη συμμετοχή τους στην προσπάθεια απόσχισης, στη συνέχεια αναθεώρησε τον ποινικό κώδικα για να εξαλείψει το έγκλημα της εξέγερσης και να τροποποιήσει το πλαίσιο που αφορά στο έγκλημα της κατάχρησης δημόσιων πόρων, αλλαγές που ωφέλησαν τους Καταλανούς αυτονομιστές ηγέτες.
Η δεξιά αντιπολίτευση κατηγορεί τον Σοσιαλιστή πρωθυπουργό ότι χρησιμοποιεί την αμνηστία μόνο και μόνο για να εξασφαλίσει τη δική του πολιτική επιβίωση. Καταγγέλλει, επίσης, ότι το σχέδιό του παραβιάζει το Σύνταγμα και ενθαρρύνει τους Καταλανούς αυτονομιστές να κάνουν άλλη μια απόπειρα απόσχισης, απειλώντας έτσι την εδαφική ενότητα της Ισπανίας.
Ο πρώην πρωθυπουργός του Λαϊκού Κόμματος (PP) Χοσέ Μαρία Αθνάρ χαρακτήρισε τον Σάντσεθ ως «κίνδυνο» για την ισπανική Δημοκρατία και το Σύνταγμα, ενώ ο νυν ηγέτης της συντηρητικής παράταξης Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό δήλωσε ότι η αμνηστία είναι «δημοκρατική τρέλα». Αμφότεροι κάλεσαν τους υποστηρικτές τους Λαϊκού Κόμματος να βγουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν.
Αν και το PP δεν οργάνωσε τις διαδηλώσεις που πραγματοποιούνται έξω από την έδρα και γραφεία του Σοσιαλιστικού Κόμματος, δεν τις καταδίκασε. Για την κοινωνική αναταραχή ο Φεϊχό επιρρίπτει την ευθύνη στον Σάντσεθ, όμως ζητά «σεβασμό» κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων.
Ο Σαντιάγο Αμπασκάλ, ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος Vox, ζήτησε μία «μόνιμη, συνεχή και αυξανόμενη κινητοποίηση» κατά της αμνηστίας, καλώντας τους αστυνομικούς να μην υπακούσουν στις «παράνομες» εντολές των ανωτέρων τους κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων. Ο Αμπασκάλ και άλλα ηγετικά στελέχη του Vox ήταν παρόντες στις διαδηλώσεις της Μαδρίτης, όπου έχουν εντοπιστεί και άλλες ακροδεξιές ομάδες, επισημαίνει το BBC.
Παρόλο που τα μέλη του Σοσιαλιστικού Κόμματος ψήφισαν υπέρ της συμφωνίας με τα δύο καταλανικά κόμματα, σε ένα κείμενο που δεν ανέφερε ρητά την αμνηστία, αρκετοί βετεράνοι του κόμματος διαχώρισαν τη θέση τους και τάχθηκαν επίσης κατά του σχεδίου. Ο Φελίπε Γκονζάλεθ, πρώην Σοσιαλιστής πρωθυπουργός, δήλωσε ότι η αμνηστία απειλεί να «καταστρέψει την κοινωνική ειρήνη» στην Ισπανία, παρέχοντας στους καταδικασθέντες Καταλανούς πολιτικούς ειδική μεταχείριση.
