Αποκαλυπτικά τα όσα έρχονται στο φως λίγους μήνες μετά το θάνατο του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ένθερμου υποστηρικτή της λιτότητας κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους που συνέδεσε το όνομά του με μία από τις πλέον δύσκολες οικονομικές περιόδους για την Ελλάδα, καθώς την προηγούμενη εβδομάδα κυκλοφόρησαν στα γερμανικά τα απομνημονεύματά τους με τη χώρα μας να καταλαμβάνει ένα μεγάλο, ξεχωριστό κομμάτι.
Το παρασκήνιο της ελληνικής κρίσης
Περίπου 100 από τις 656 σελίδες του βιβλίου των απομνημονευμάτων του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αναφέρεται στην περιπέτεια της Ελλάδας κατά το διάστημα 2010-2015.
Ίσως, μάλιστα, η ολοκληρωμένη έως και σχολαστική παρουσίαση των γεγονότων εκείνης της ταραγμένης περιόδου, στο προσκήνιο και το παρασκήνιο των κρίσιμων αποφάσεων, των ατελείωτων διεργασιών και διαπραγματεύσεων για την τύχη της Ελλάδας, να αποτέλεσε έναν από τους κύριους λόγους για τους οποίους ο Σόιμπλε αποφάσισε να γράψει το «Η ζωή μου στην πολιτική».
Το κεφάλαιο για την Ελλάδα ξεκινά όταν η 'Ανγκελα Μέρκελ είχε μεταβεί στη Μόσχα το 2010, προσκεκλημένη του Βλαντίμιρ Πούτιν, με αφορμή τη συμπλήρωση 65 χρόνων από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Την ίδια περίοδο οι υπουργοί οικονομικών Ευρώπης ήταν βαθύτατα προβληματισμένοι για την οικονομία. «Στο κέντρο της οξύτατης κρίσης, αυτή τη φορά, ήταν η Ελλάδα», σημειώνει ο Σόιμπλε.
«Μόλις την Παρασκευή η Γερμανική Εθνοσυνέλευση, με μια ασυνήθιστα παρατεταμένη διαδικασία, ενέκρινε πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας που θα εφαρμοζόταν από τη Γερμανία μαζί με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ε.Ε., προκειμένου η Ελλάδα να διασωθεί και να μη χρεοκοπήσει. Το ύψος του προγράμματος ήταν 110 δισ. ευρώ. Τα 22 εξ αυτών συνεισφέρονταν από τη Γερμανία και χρειάστηκε να καταβάλλουμε τεράστια προσπάθεια, η Καγκελάριος Μέρκελ κι εγώ προκειμένου να πείσουμε τα μέλη της δικής μας παράταξης, του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU), να επικυρώσουν το πρόγραμμα με την ψήφο τους».
Η επινόηση του Grexit
«Οι Έλληνες θα έπρεπε να αποφασίσουν εάν επιθυμούσαν την έξοδο. Διότι εγώ ήμουν πεπεισμένος ότι μια χώρα μπορεί να βοηθηθεί μόνο εάν θέλει να βοηθήσει τον εαυτό της», καθώς «υπήρχε μια αξιοσημείωτη έλλειψη θέλησης να ξεπεραστεί το χάος. Κι αυτές οι αμφιβολίες μου για το πολιτικό προσωπικό με οδήγησαν στο να εξετάσω εναλλακτικά σενάρια από πολύ νωρίς. Ήδη από το 2010 δεν απέκλεια την πιθανότητα για κάποιο κράτος-μέλος να αποχωρήσει από τη νομισματική ένωση. Με αυτή τη σκέψη συμφωνούσε, τότε, και η καγκελάριος», τονίζει ο Σόιμπλε.
Ο Βαρουφάκης «προκάλεσε την κρίση σε μεγάλο βαθμό»
Στην αυτοβιογραφία του ο Σόιμπλε αφιερώνει ξεχωριστό υποκεφάλαιο στον Γιάνη Βαρουφάκη. «Αυτή την κρίση προκάλεσε σε μεγάλο βαθμό ο άνθρωπος ο οποίος κατά την κυβερνητική αλλαγή ανέλαβε ως υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας να υλοποιήσει το σχέδιο» θυμάται. «Ο Γιάνης Βαρουφάκης ήταν οικονομολόγος γνωστός για την ειδίκευσή του στον τομέα της θεωρίας των παιγνίων, ωστόσο τους όρους του παιχνιδιού δεν τους καταλάβαινε ή τους αγνοούσε συνειδητά» γράφει κατόπιν.
Και εξηγεί: «Η πρώτη του εμφάνιση στο Eurogroup, κατά την οποία εν είδει πανεπιστημιακής διάλεξης μάς εξήγησε πόσο ανίδεοι είμαστε όλοι, διέλυσε εξαρχής οποιαδήποτε καλή διάθεση και αποδείχθηκε καταστροφική για την περαιτέρω συνεργασία. Οι προκλητικές απόψεις και οι εσκεμμένα αντισυμβατικοί του τρόποι πήγαιναν χέρι χέρι στην περίπτωση του Βαρουφάκη. Αποκήρυξε την προηγούμενη πολιτική ως ένα συνδυασμό “τοξικών λαθών” και της είχε ήδη δείξει το μεσαίο του δάχτυλο δημοσίως -ένας υπουργός με αέρα ποπ σταρ που με άφηνε παγερά αδιάφορο. Τα έβρισκα όλα αυτά σαχλά, σε μεγάλη απόσταση από τη σοβαρότητα του κύκλου των υπουργών Οικονομικών και την ένταση που απαιτούσε η περίσταση».
«Από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους ομολόγους του, ήμουν επιδεικτικά ο τελευταίος που επισκέφθηκε. Όταν τελικά ήρθε στο Βερολίνο, με συμβούλευσαν οι συνεργάτες μου να αποφύγω μια κοινή δημόσια εμφάνιση εξαιτίας των χιλιοτραγουδισμένων επικοινωνιακών ικανοτήτων του. Εγώ όμως επέμεινα στο συνηθισμένο πρωτόκολλο των επισκέψεων, δηλαδή μπροστά στη σημαία και με συνέντευξη Τύπου. Ο Βαρουφάκης εμφανίστηκε συνοδευόμενος από τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτο.
Όταν μου εξήγησε διεξοδικά ότι στην κυβέρνησή του, με εξαίρεση τον ίδιο, ήταν όλοι άσχετοι και τόνισε μάλιστα πως ο ίδιος δεν είναι μέλος του ΣΥΡΙΖΑ, παρενέβη ο Τσακαλώτος και είπε “εγώ ξέρω”. Αυτό με έκανε να αντιδράσω, λέγοντας ότι προφανώς εκείνος είναι ο επιβλέπων. Από αυτή την ανταλλαγή απόψεων αυτό που μου έμεινε, και θα μπορούσε να είναι κι ένα συμπέρασμα για τη σύντομη θητεία του Βαρουφάκη, είναι “συμφωνούμε πως διαφωνούμε”. Αν και ο Βαρουφάκης, ο οποίος ήθελε πάντα να έχει την τελευταία λέξη, προσέθεσε στην κοινή συνέντευξη Τύπου ότι ούτε καν σε αυτό συμφωνούμε...».
Και ο Σόιμπλε καταλήγει στο σχετικό εδάφιο με την αποστροφή της Λαγκάρντ περί ανάγκης να επιστρέψει ο διάλογος μεταξύ ενηλίκων στο δωμάτιο και υπογραμμίζει πως ουδέποτε διάβασε μια πιο «εξοντωτική» ετυμηγορία για έναν συνάδελφό του, από αυτήν του Γερούν Ντάισελμπλουμ, πρώην επικεφαλής του Eurogroup, για τον Βαρουφάκη: «Ποτέ ένας υπουργός Οικονομικών δεν προκάλεσε τόσο μεγάλη ζημιά στη χώρα του σε τόσο σύντομο διάστημα».
Η γνωριμία με τον Τσίπρα - «Του ευχήθηκα να μην κερδίσει τις εκλογές για το καλό του»
«Τον Τσίπρα τον είχα γνωρίσει ήδη από το 2013 ως ηγέτη της αντιπολίτευσης. Με ενδιέφερε αυτός ο άνθρωπος ενός ανερχόμενου κινήματος που έπνεε τα μένεα κατά της ευρωπαϊκής πολιτικής. Πώς πίστευε ότι μπορούσε να επιλύσει την κρίση; Αν και ουδείς ήθελε να τον υποδεχθεί εκείνη την εποχή στο Βερολίνο, εγώ τον κάλεσα στο υπουργείο Οικονομικών για να ανταλλάξουμε απόψεις. Σε μια συνομιλία που διήρκεσε μία ώρα, επιχείρησε να μου αναλύσει πως η πολιτική λιτότητας ήταν λάθος, μου εξήγησε με αφοπλιστική αμεσότητα ότι θα υποσχεθεί στη διάρκεια της επικείμενης προεκλογικής εκστρατείας πως θα κρατήσει τη χώρα στο ευρώ πάση θυσία, χωρίς όμως, όταν γίνει πρωθυπουργός, να αποδέχεται την αιρεσιμότητα, δηλαδή οποιοδήποτε πρόγραμμα. Του απάντησα με την ίδια αμεσότητα πως του εύχομαι να μην κερδίσει τις εκλογές για το καλό του, επειδή η υπόσχεση που θα του εξασφαλίσει εκλογική επιτυχία, δεν μπορεί να τηρηθεί με κανέναν τρόπο» θυμάται, μεταξύ άλλων, ο Σόιμπλε για την αρχή της... ολέθριας σχέσης του με τον Αλέξη Τσίπρα.
Η νέα συζήτηση για τη δραχμή
Μετά το δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε στην καγκελαρία ενδοκυβερνητική σύσκεψη, στην οποία επιχειρηματολόγησε ξανά υπέρ ενός τάιμ άουτ [...] Όταν στη συνέχεια συζητήθηκε το τάιμ άουτ, 15 από τους 19 υπουργούς Οικονομικών τάχθηκαν υπέρ, ενώ εκτός από τον Τσακαλώτο διαφώνησαν ο Σαπέν, ο Ιταλός Πιερ Κάρλο Παντοάν και ο Κύπριος Χάρης Γεωργιάδης.
Στη Σύνοδο Κορυφής που ακολούθησε η εικόνα ήταν πολύ διαφορετική, η Μέρκελ ήταν διστακτική και τον Τσίπρα, θυμάται ο Σόιμπλε, σιγοντάρανε οι Τζέφρεϊ Σακς, Πολ Κρούγκμαν και Τζόζεφ Στίγκλιτζ, ενώ περιγράφει την «κωματώδη» κατάσταση στην οποία βρίσκονταν στο τέλος της συνεδρίασης οι συμμετέχοντες. «Αυτό είναι επίτευξη συναίνεσης διά της κόπωσης. Η Μέρκελ είναι ειδική σε αυτό». Εξαίρει, δε, την τελική μεταστροφή του Τσίπρα με την αποδοχή του προγράμματος: «Ήταν ένα θαρραλέο βήμα και ο Τσίπρας πέτυχε στη συνέχεια αξιοπρόσεκτα πράγματα, γεγονός που έδωσε την ευκαιρία στην επόμενη κυβέρνηση να σταθεροποιήσει πάνω σε αυτή τη βάση την Ελλάδα. Αυτό αξίζει αναγνώριση»…
