Η πρόωρη ψηφοφορία άρχισε στην Αυστραλία επί της πρότασης για τη σύσταση σώματος εκπροσώπησης των Αβοριγίνων στο Κοινοβούλιο, όμως το ιστορικό δημοψήφισμα διαφαίνεται ότι οδεύει προς αποτυχία καθώς οι τελευταίες δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν περαιτέρω μείωση της υποστήριξης της κοινής γνώμης στην πρόταση, η οποία και αποτελεί προσωπικό στοίχημα για τον πρωθυπουργό Άντονι Αλμπανέζε.
Οι Αυστραλοί καλούνται να απαντήσουν στο ερώτημα εάν υποστηρίζουν την τροποποίηση του Συντάγματος για τη σύσταση μιας Επιτροπής αυτοχθόνων που θα συμβουλεύει το ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο. Αν και η πλειονότητα των πολιτών θα ψηφίσει στις 14 Οκτωβρίου, κάλπες άνοιξαν ήδη από σήμερα, Τρίτη, σε επιλεγμένα εκλογικά τμήματα ανά τη χώρα στο πλαίσιο της πρόωρης ψηφοφορίας για όσους το επιθυμούν.
Η λεγόμενη «Φωνή στο Κοινοβούλιο» για του αυτόχθονες -οι πρόγονοι των οποίων ζουν στην ήπειρο πάνω από 60.000 χρόνια- τους παρέχει συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα να ζητείται η γνώμη τους για νόμους που επηρεάζουν τις κοινότητές τους. Εφόσον, η πρόταση υιοθετηθεί, θα είναι η πρώτη φορά που θα αναφέρονται επισήμως ως διακριτή κοινότητα στο 122 ετών Σύνταγμα.
Το μοναδικό ερώτημα που τίθεται στο δημοψήφισμα είναι το εξής: «Προτεινόμενος Νόμος: Να τροποποιηθεί το Σύνταγμα για να αναγνωρίσει τους Πρώτους Λαούς της Αυστραλίας με την ίδρυση Φωνής Αβοριγίνων και Νησιωτών του Στενού Τόρες. Εγκρίνετε την προτεινόμενη τροποποίηση;»
Καθώς η πρόωρη ψηφοφορία άρχισε, ο Αυστραλός πρωθυπουργός, Άντονι Αλμπανέζε, πραγματοποίησε περιοδεία στη Μελβούρνη, πρωτεύουσα της Βικτώρια, συνομιλώντας με πολίτες και προσπαθώντας να προσελκύσει θετικές ψήφους. «Πιστεύω ειλικρινά ότι το κλειδί για το επόμενο δεκαπενθήμερο είναι αυτές οι κατ' ιδίαν συζητήσεις με τους ανθρώπους για να αποδεχτούν το αίτημα της συντριπτικής πλειοψηφίας των Αβοριγίνων και των Νησιωτών του Στενού Τόρες», δήλωσε στους δημοσιογράφους.
Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση που διενεργήθηκε για λογαριασμό της εφημερίδας Sydney Morning Herald, η υποστήριξη διολίσθησε στο 43% από 46% τον Αύγουστο, με τους ψηφοφόρους στη Νέα Νότια Ουαλία και τη Βικτώρια -τις πολυπληθέστερες πολιτείες της Αυστραλίας- να στρέφονται κατά της πρότασης. Η ψήφος υπέρ του «όχι» είναι ισχυρότερη στο Κουίνσλαντ και τη Δυτική Αυστραλία, με το 61% να απορρίπτει τη «Φωνή».
Η υποστήριξη, πάντως, δεν είναι καθολική ούτε μεταξύ των Αβοριγίνων. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι προτεραιότητα θα πρέπει να είναι μια Συνθήκη με τους αυτόχθονες -μια νομικά δεσμευτική συμφωνία με διαπραγμάτευση. Η Αυστραλία είναι η μόνη πρώην βρετανική αποικία που δεν διαθέτει ανάλογη συνθήκη.
Η συζήτηση για το δημοψήφισμα έχει διχάσει τους Αυστραλούς, με τους υποστηρικτές της πρότασης να τονίζουν ότι η «Φωνή» θα ενώσει την έθνος και θα φέρει πρόοδο στην κοινότητα των Αβοριγίνων, που περιθωριοποιήθηκαν από τους Βρετανούς αποικιοκράτες, αναγνωρίζοντας έναν πολιτισμό άνω των 60.000 ετών.
Ξεδιπλώνοντας το σχέδιό του για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, τον περασμένο Μάρτιο, ο Άντονι Αλμπανέζε, δήλωσε ότι η «Φωνή» θα αποτελέσει την αναγνώριση ότι οι Αυστραλοί μοιράζονται αυτή τη μεγάλη νησιωτική ήπειρο με τον αρχαιότερο συνεχή πολιτισμό του κόσμου. «Το πιστοποιητικό γέννησης του έθνους μας θα πρέπει να το αναγνωρίζει αυτό και να είναι υπερήφανο γι’ αυτό» υπογράμμισε.
Η δημοσκόπηση της Sydney Morning Herald κατέδειξε, επίσης, ότι η αρνητική ψήφος στην πρόταση της κυβέρνησης επηρεάζει και τα ποσοστά αποδοχής του πρωθυπουργού της Αυστραλίας, ο οποίος έχει επενδύσει σημαντικό πολιτικό κεφάλαιο στο δημοψήφισμα. Η δημοτικότητα του Άντονι Αλμπανέζε έχει υποχωρήσει σε αρνητικό έδαφος για πρώτη φορά από το Μάιο του 2022.
Ορισμένοι από τους πολέμιους της πρότασης υποστηρίζουν πως αυτή διχάζει την Αυστραλία, καθώς δίνει υπερβολικές εξουσίες στο προτεινόμενο σώμα και ότι οι αυτόχθονες πληθυσμοί εκπροσωπούνται ήδη δίκαια στο Κοινοβούλιο. Αυτή τη στιγμή έχει 11 αυτόχθονες μέλη το Κοινοβούλιο, που καταλαμβάνουν το 4,8% των εδρών, ελαφρώς υψηλότερο ποσοστό από τον πληθυσμό των αυτοχθόνων της Αυστραλίας σε εθνικό επίπεδο.
Οι Αβορίγινες αποτελούν το 3,2% των σχεδόν 26 εκατομμυρίων κατοίκων της Αυστραλίας. Αλλά οι υποστηρικτές της «Φωνής» αντιτείνουν ότι οι βουλευτές εκπροσωπούν συγκεκριμένες εκλογικές περιφέρειες, όχι απαραίτητα τα συμφέροντα των αυτοχθόνων.
Έτεροι επικριτές αναφέρουν ότι με την πρόταση συνταγματικής αλλαγής δημιουργείται ένα τρίτο σώμα του Κοινοβουλίου που δυνητικά θα μπορούσε να καταστήσει δυσκολότερη τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, αν αυτό αποκτήσει δικαίωμα βέτο. Η κυβέρνηση έχει αποκλείσει αυτό το ενδεχόμενο. Υπάρχουν ταυτόχρονα και εκείνοι που χαρακτηρίζουν την προτεινόμενη συνταγματική αλλαγή συμβολική, λέγοντας ότι δεν δίνει πραγματικές εξουσίες στους αυτόχθονες.
Για να υιοθετηθεί η πρόταση αναθεώρησης του Συντάγματος πρέπει να ψηφίσει υπέρ της η πλειοψηφία των Αυστραλών. Απαιτείται επίσης πλειοψηφία σε τουλάχιστον τέσσερις από τις έξι πολιτείες. Η έρευνα της Sydney Morning Herald, ωστόσο, έδειξε ότι μόνο η νησιωτική πολιτεία της Τασμανίας υποστηρίζει τη «Φωνή».
Εάν οι Αυστραλοί ψηφίσουν «ναι», τότε η αλλαγή στο Σύνταγμα θα πρέπει να συνοδευτεί από νομοθετική ρύθμιση για το πώς θα λειτουργεί η «Φωνή στο Κοινοβούλιο». Σύμφωνα με μία πρόταση, το συμβουλευτικό όργανο θα μπορούσε να έχει 24 μέλη -αποτελούμενο από εκπροσώπους από κάθε πολιτεία και έδαφος, τις νήσους του Στενού Τόρες και τις απομακρυσμένες κοινότητες των Αβοριγίνων.
Η πρόταση για τη συνταγματική αλλαγή συντάχθηκε από περισσότερους από 250 αυτόχθονες ηγέτες.
Από την ανεξαρτησία της Αυστραλίας το 1901 έως σήμερα, έχουν εγκριθεί μόνο οκτώ από 44 προτάσεις που έχουν τεθεί προς ψηφοφορία για συνταγματικές τροποποιήσεις.
