Έχει απομακρυνθεί, τουλάχιστον μέχρι νεοτέρας, ο κίνδυνος να βρεθεί η Άκρα Δεξιά στην εξουσία της Αυστρίας για πρώτη φορά μετά τον Β' Παγκόσμιο Πολέμο αφότου κατέρρευσαν οι συνομιλίες για συγκρότηση κυβερνητικού συνασπισμού μεταξύ του αντιμεταναστευτικού, φιλορωσικού και ευρωσκεπτικιστικού Κόμματος των Ελευθέρων (FPÖ) του οποίου ηγείται ο Χέρμπερτ Κικλ και του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος (ÖVP). Η πολιτική αναταραχή ωστόσο δεν φαίνεται να εγκαταλείπει τη χώρα.
Ο Χέρμπερτ Κικλ ανακοίνωσε προ ημερών ότι επιστρέφει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, επικαλούμενος τις αγεφύρωτες διαφορές σχετικά με την πολιτική γραμμή της νέας κυβέρνησης και τους διορισμούς των υπουργών ως κύριους λόγους για τη διακοπή των διαπραγματεύσεων.
Μετά τις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2024, ο Αυστριακός πρόεδρος, Αλεξάντερ βαν ντερ Μπέλεν, ανέθεσε αρχικά στον απερχόμενο καγκελάριο Καρλ Νεχάμερ την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Ωστόσο, οι προσπάθειες συγκρότησης κεντρώου κυβερνητικού συνασπισμού χωρίς τη συμμετοχή του FPÖ έπεσαν στο κενό, με συνέπεια την παραίτηση του καγκελαρίου στις αρχές Ιανουαρίου. Μπροστά σε αυτό το αδιέξοδο, και δίχως η Αυστρία να διαθέτει μία «υγειονομική ζώνη» ανάλογη της γερμανικής που αποκλείει την επίσης καλπάζουσα AfD από οποιαδήποτε κυβερνητικό ρόλο, ο Βαν ντερ Μπέλεν στράφηκε στον Χέρμπερτ Κικλ, το κόμμα του οποίου ήρθε πρώτο στις κάλπες με 28,8%.
Αφότου το «εγχείρημα» Κικλ απέτυχε, ο πρόεδρος Βαν ντερ Μπέλεν έθεσε τέσσερα πιθανά σενάρια για το πολιτικό μέλλον της Αυστρίας: Πρόωρες εκλογές -για τη διοργάνωση των οποίων χρειάζονται τουλάχιστον τρεις μήνες και προβλέπεται ότι η Ακροδεξιά θα εξέλθει ακόμα πιο ενισχυμένη-, κυβέρνηση μειοψηφίας, επανέναρξη νέων συνομιλιών για κυβέρνηση συνασπισμού, προσωρινή κυβέρνηση τεχνοκρατών μέχρι να βρεθεί μια πιο σταθερή λύση.
Ο Αυστριακός πρόεδρος διαβουλεύεται τώρα με τους πολιτικούς αρχηγούς για να συζητήσει αυτές τις επιλογές και να καθορίσει ποιες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν αποτελεσματικά και γρήγορα. Ο ίδιος έχει υπογραμμίσει την ανάγκη συμβιβασμού μεταξύ των πολιτικών παρατάξεων.
Ο ηγέτης του Κόμματος της Ελευθερίας, Χέρμπερτ Κικλ, έχει ζητήσει να διεξαχθούν γρήγορα νέες εκλογές και επέρριψε στο ÖVP την ευθύνη για την κατάρρευση των συνομιλιών, κατηγορώντας το κόμμα ότι δεν είναι πρόθυμο να κάνει συμβιβασμούς και επιδίδεται σε «παιχνίδια εξουσίας».
Ο γενικός γραμματέας του ÖVP, από την άλλη, Αλεξάντερ Πρελ, επιμένει ότι οι συνομιλίες απέτυχαν επειδή ο Κικλ αισθανόταν ότι «κρατά» ήδη την εξουσία και αρνήθηκε να συμβιβαστεί. «Ο ίδιος ο Χέρμπερτ Κικλ δεν συμμετείχε σχεδόν καθόλου στις κυβερνητικές διαπραγματεύσεις. Σε πέντε εβδομάδες, ο Κικλ κάθισε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων συνολικά επτά ώρες» δήλωσε, προσθέτοντας ότι ο ηγέτης του FPÖ «δεν εκπλήρωσε την εντολή του να σχηματίσει μια κεντροδεξιά κυβέρνηση. Αντιθέτως, επέμεινε σε όλες τις απαιτήσεις του, ανέπτυξε φαντασιώσεις απόλυτης εξουσίας και τερμάτισε τις συνομιλίες».
Οι συνομιλίες κατέρρευσαν καθώς τα δύο μέρη δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν ποιος θα πάρει το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Εσωτερικών. Το κόμμα του Κικλ το ήθελε για να προωθήσει την αντιμεταναστευτική του πολιτική, ενώ οι συντηρητικοί από την άλλη ανησυχούσαν ότι αν η Ακροδεξιά έπαιρνε το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο, οι ξένες υπηρεσίες πληροφοριών θα σταματούσαν να συνεργάζονται με το υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο ελέγχει τις αντίστοιχες υπηρεσίες της Αυστρίας, σημειώνουν οι New York Times.
Στο ζήτημα του ελέγχου των μυστικών υπηρεσιών έχει δώσει έμφαση και η κεντροαριστερή φιλελεύθερη εφημερίδα της Αυστρίας Der Standard, που σε κύριο άρθρο της τις περασμένες ημέρες ανέφερε ότι ο Κικλ είναι ακατάλληλος να κυβερνήσει για αμέτρητους λόγους, υπενθυμίζοντας την απόφασή του το 2018 ως υπουργός Εσωτερικών να διαλύσει την Ομοσπονδιακή Υπηρεσία για την Προστασία του Συντάγματος -την υπηρεσία πληροφοριών της Αυστρίας- με τη βοήθεια ανθρώπων που ήταν ύποπτοι για κατασκοπεία υπέρ της Ρωσίας.
Η προοπτική μιας ακροδεξιάς κυβέρνησης προκάλεσε κύμα ανησυχίας και διαμαρτυρίες σε ολόκληρη την Αυστρία. Η ρητορική του Κικλ παραπέμπει στο ναζιστικό παρελθόν και καταδικάζεται από ομάδες επιζώντων του Ολοκαυτώματος και εβραϊκές οργανώσεις. Πολίτες εξέφραζαν φόβο για μια πιθανή αναβίωση του φασισμού και της ξενοφοβίας, βλέποντας την πιθανή άνοδο του Κικλ στην εξουσία ως απειλή για τις δημοκρατικές αξίες και την κοινωνική συνοχή της χώρας, η οποία είναι εμφανώς βαθιά διαιρεμένη όσον αφορά τις μεταναστευτικές πολιτικές και την εθνική ταυτότητα. Γεγονός είναι όμως ότι ο Χέρμπερτ Κικλ έχει βρει ένα δεκτικό ακροατήριο μεταξύ των ψηφοφόρων που αισθάνονται περιθωριοποιημένοι από τα κατεστημένα πολιτικά κόμματα.
Το FPÖ έλαβε εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση, αφού απέτυχαν όλες οι προηγούμενες προσπάθειες για συγκρότηση κεντρώας κυβέρνησης που θα το απέκλειε. Το ÖVP, το οποίο ηγήθηκε αυτών των τριμερών συνομιλιών με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPÖ) και τους φιλελεύθερους του Neos, κατηγόρησε το SPÖ ότι η επιμονή του στη φορολόγηση του πλούτου και των κληρονομιών οδήγησε στην αποτυχία. Οι Σοσιαλδημοκράτες δηλώνουν τώρα έτοιμοι να συμβιβαστούν για έναν κυβερνητικό συνασπισμό ή μια κυβέρνηση τεχνοκρατών, η οποία θα χρειαστεί την υποστήριξη του Κοινοβουλίου, καθώς, όπως δήλωσε ο διευθυντής του SPÖ Κλαόυς Στέλτενχάιμ, δεν υπάρχει χρόνος για μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις και τα πάντα πλέον έχουν τεθεί διεξοδικά στους πέντε μήνες που μεσολάβησαν από τις κάλπες.
Ωστόσο, δεδομένης της ρευστής πολιτικής κατάστασης δεν υπάρχει επιβεβαιωμένο χρονοδιάγραμμα για το πότε θα γίνουν οι επόμενες ανακοινώσεις από τον υπηρεσιακό καγκελάριο Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ ή από τον πρόεδρο Βαν ντερ Μπέλεν για την πορεία των διαβουλεύσεων. Οι συζητήσεις είναι πιθανό να διαρκέσουν αρκετό χρόνο, καθώς εμπλέκονται πολλά κόμματα και απαιτούν προσεκτική εξέταση των διαθέσιμων επιλογών.
