Διαμεσολαβητικό ρόλο, ει δυνατόν ανάλογο με εκείνον που διαδραμάτισε στον πόλεμο της Ουκρανίας όταν επικροτήθηκε για την επίτευξη της συμφωνίας για τα σιτηρά, επεδίωξε διακαώς ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς. Και το ζήτημα δεν είναι μόνο ότι δεν τον εξασφάλισε, αλλά και ότι επί εβδομάδες αυτοπροβαλλόταν ως μέρος μίας διαπραγμάτευσης στην οποία στην καλύτερη περίπτωση δεν μετείχε ενεργά στο βαθμό που ο ίδιος άφηνε να εννοηθεί.
Η επίτευξη της προσωρινής κατάπαυσης του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας για την ανταλλαγή των ομήρων που βρίσκονται στα χέρια της Χαμάς με Παλαιστίνιους κρατούμενους στο Ισραήλ, ως παράπλευρο αποτέλεσμα είχε την αποκάλυψη ότι τα εμπλεκόμενα μέρη είχαν παραγκωνίσει τον όποιο διαμεσολαβητικό ρόλο επεδίωκε η Άγκυρα. Ισραήλ και Ηνωμένες Πολιτείες από τη μία και η Χαμάς από την άλλη ευχαρίστησαν το Κατάρ και την Αίγυπτο για τον «εποικοδομητικό ρόλο» που διαδραμάτισαν στην επίτευξη της συμφωνίας. Αναφορά στην Τουρκία δεν γινόταν πουθενά.
«Ευχαριστώ τον Σεΐχη Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι του Κατάρ και τον Πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι της Αιγύπτου για την κρίσιμη ηγεσία και τη συνεργασία τους στην επίτευξη αυτής της συμφωνίας» ήταν η αναφορά του Αμερικανού προέδρου, Τζο Μπάιντεν, στην ανακοίνωση που εξέδωσε ο Λευκός Οίκος χαιρετίζοντας τη συμφωνία που θα επιτρέψει την απελευθέρωση ομήρων που κρατούνται στη Γάζα και θα ανακουφίσει κατά το δυνατόν το ανθρωπιστικό δράμα στον παλαιστινιακό θύλακα. Είναι μία ανακοίνωση στην οποία o Ταγίπ Ερντογάν ήθελε να δει το όνομά του, και δεν το είδε.
Ένα ζήτημα είναι αυτή καθαυτή η έκβαση της προσπάθειάς του να τοποθετηθεί ως μεσολαβητής ήδη από την επομένη της θηριωδίας της 7ης Οκτωβρίου. Ένα άλλο ζήτημα είναι όμως το γεγονός ότι με δηλώσεις του σε καθημερινή βάση στην Τουρκία, αλλά και κατά τις συνεντεύξεις Τύπου που παραχώρησε επισκεπτόμενος Γερμανία, Αλγερία και Καζακστάν, ο Ερντογάν δεν επεδίωκε μόνο αλλά εμφάνιζε εαυτόν σαν να διαδραμάτιζε κομβικό ρόλο για την επίτευξη εκεχειρίας.
«Η Γερμανία πρέπει να πείσει το Ισραήλ και εμείς πρέπει να πείσουμε τη Χαμάς» ανέφερε, μεταξύ άλλων, κατά την επίσκεψη της 17ης Νοεμβρίου στο Βερολίνο πριν περάσει ενώπιον του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς στα περί «χρέους» της Γερμανίας προς το Ισραήλ εξαιτίας του Ολοκαυτώματος, εξ ου και το υποστηρίζει.
Σε ανάλυσή του ο έγκριτος πολιτικός αναλυτής Μουράτ Γετκίν είχε γράψει ότι ο Ερντογάν μιλούσε σαν να θεωρούσε δεδομένη τη Χαμάς. Τώρα, που κατέστη σαφές ότι η Χαμάς εμπιστεύεται περισσότερο το Κατάρ και την Αίγυπτο, ο Γετκίν ήλθε να προσθέσει ότι η τουρκική κοινή γνώμη δεν ακούει την αλήθεια για το ρόλο που διαδραματίζει ή δεν διαδραματίζει η Άγκυρα.
«Επί του παρόντος, οι διαπραγματεύσεις για την επιστροφή των ομήρων συνεχίζονται. Τόσο ο υπουργός Εξωτερικών μου όσο και ο επικεφαλής του Εθνικού Οργανισμού Πληροφοριών συνεχίζουν τη διαδικασία σε συνεργασία με το Κατάρ, και βασική μας ελπίδα είναι ότι θα έχουμε αποτέλεσμα στην ανταλλαγή των ομήρων το συντομότερο δυνατό. Είμαστε σε συνεχείς συνομιλίες και οι προσδοκίες μας είναι να επιτύχουμε πλέον θετικά αποτελέσματα», έλεγε μόλις τη Δευτέρα ο Ερντογάν στους δημοσιογράφους κατά την πτήση επιστροφής του από την Αλγερία.
Όπως παρατηρεί η Die Welt, είναι πάντως εδώ και χρόνια που ούτε οι Ισραηλινοί, ούτε η Χαμάς, φαίνεται να εμπιστεύονται τις τουρκικές υπηρεσίες διαμεσολάβησης και την παρούσα κρίσιμη στιγμή προτίμησαν τους διαύλους διαπραγμάτευσης με το Κατάρ και την Αίγυπτο. Ακόμη χειρότερα (για τον ίδιον), ο γαλλικός Monde σημειώνει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν αγνόησε τις προσπάθειες του Ερντογάν. Χρειάστηκε σχεδόν ένας μήνας και πολλά ταξίδια στην περιοχή προτού ο Άντονι Μπλίνκεν, επισκεφθεί τελικά την Τουρκία -όπου ο Ερντογάν «ανταπέδωσε» επιφυλάσσοντας στον επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ μία χαμηλού επιπέδου υποδοχή και αποφεύγοντας να τον συναντήσει ο ίδιος προσωπικά.
Ο δημόσιος εναγκαλισμός Ερντογάν με τη Χαμάς και η «αγιοποίησή» της, τουλάχιστον στο σκέλος της διαπραγμάτευσης για τους ομήρους στη Λωρίδα της Γάζας, απέβη ατυχής. Για την ακρίβεια για τον Ερντογάν δεν υπάρχουν καν όμηροι αλλά «κρατούμενοι». Πρόκειται περί «ανταλλαγής κρατουμένων» όπως διαρκώς αναφέρει· οι όμηροι δεν είναι όμηροι, όπως και η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση αλλά «απελευθερωτική ομάδα που δίνει αγώνα για την προστασία των εδαφών και του λαού της».
Πώς θα μπορούσε τη δεδομένη στιγμή να διαδραματίσει έναν ανάλογο ρόλο η Τουρκία έχοντας χάσει την αξιοπιστία της σε τέτοιο βαθμό με τις ακραίες επιθέσεις κατά του Τελ Αβίβ που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν καν Ισραηλινοί διπλωμάτες στην Τουρκία για να διευθετήσουν έστω πρακτικά ζητήματα της επικοινωνίας. Οι μυστικές υπηρεσίες είναι, όπως προκύπτει από τα λεγόμενα Ερντογάν, ο μοναδικός δίαυλος που έχει παραμείνει.
Ούτε το Ισραήλ, ούτε και οι Ηνωμένες Πολιτείες συνομιλούν απευθείας με τη Χαμάς, η οποία εκπροσωπήθηκε στις διαπραγματεύσεις από τη Ντόχα, όπου και εδρεύει το πολιτικό γραφείο του ηγέτη της οργάνωσης Ισμαήλ Χανίγε. Ενεργός στη συμφωνία ήταν επίσης ο ρόλος του Καΐρου -όπου και σχεδιάζει επίσκεψη ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ενόσω πλέον βρίσκεται σε αναζήτηση νέου ρόλου όσον αφορά τη μεταφορά ασθενών από τη Λωρίδα της Γάζας και την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στον παλαιστινιακό θύλακα, επαναλαμβάνοντας παράλληλα πως η Τουρκία είναι έτοιμη να αναλάβει ευθύνες εγγυήτριας χώρας στην Παλαιστίνη στο πλαίσιο μελλοντικής λύσης των δύο κρατών.
