Άγκυρα, 30 Δεκεμβρίου, 2022. Ο Σινάν Ατές, καθηγητής του πανεπιστημίου Hacettepe, πατέρας δύο κοριτσιών, βγαίνοντας από το γραφείο του δολοφονήθηκε από ένοπλο που επέβαινε σε μοτοσικλέτα.
Θα μπορούσε να είναι μία τυχαία δολοφονία, αν ο Σινάν Ατές δεν είχε τελέσει πρόεδρος του κινήματος της ακροδεξιάς παραστρατιωτικής οργάνωσης των «Γκρίζων Λύκων» που συνδέεται με το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσεως (Milliyetçi Hareket Partisi-MHP) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί.
Θα μπορούσε να είναι μία τυχαία δολοφονία;
Περισσότεροι από 15 άντρες έχουν προφυλακιστεί και ανακριθεί για τη δολοφονία του. Αρκετοί από αυτούς σχετίζονται με τo MHP και με τους Γκρίζους Λύκους. Δύο από του συλληφθέντες είναι αστυνομικοί ειδικών επιχειρήσεων και ένας, φερόμενος ως «ιθύνων νους» της δολοφονίας, είναι φασίστας αρχηγός της μαφίας με το ψευδώνυμο «Dodo». Ο εκτελεστής του Ατές δεν έχει συλληφθεί. Ο εισαγγελέας που χειρίζεται την υπόθεση είναι, «συμπτωματικά », εξαιρετικά άπειρος.
Η αντίδραση των πολιτικών κομμάτων στη δολοφονία
Στην κηδεία του Ατές, που διεξήχθη την επομένη στην Μπούρσα παρουσία χιλιάδων ανθρώπων, παρευρέθηκαν εκπρόσωποι του Καλού Κόμματος της Μεράλ Ακσενέρ και του κυβερνητικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Από το MHP κανείς.
Όλα τα αντιπολιτευόμενα κόμματα καταδίκασαν άμεσα και απερίφραστα τη δολοφονία. Ο Κιλιντσντάρογλου ζήτησε να πέσει άπλετο φως. Η κυβερνητική συμμαχία παρέμεινε αρχικά σιωπηλή. O Αχμέτ Νταβούτογλου είπε χαρακτηριστικά, δύο μέρες μετά τη δολοφονία «Τίποτα από τον Πρόεδρο, ή τον Μπαχτσελί, ή τον Υπουργό Εσωτερικών, ή τον Υπουργό Δικαιοσύνης; Υπάρχουν κάποιοι που προετοιμάζονται για πολιτικούς φόνους στους δρόμους της χώρας; Ή κάποιοι θέλουν οι εκλογές να διεξαχθούν σε τεταμένη ατμόσφαιρα;».
Έξι μέρες μετά το συμβάν ο πρόεδρος του τοπικού παραρτήματος του AKP μετέφερε τα συλλυπητήρια του Προέδρου Ερντογάν στην οικογένεια. Όταν, δέκα μέρες αργότερα, ο Μπαχτσελί εν τέλει μίλησε, αναφέρθηκε σε λογαριασμούς στα κοινωνικά δίκτυα που σχετίζονται με το κίνημα του Γκιουλέν, οι οποίοι έχουν σκοπό να πλήξουν την κυβερνητική συμμαχία, μετατρέποντας τον φόνο σε παράσταση.
Η Μεράλ Ακσενέρ από την πλευρά της, σε ομιλία της, κατηγόρησε τον Ερντογάν ότι είναι δική του ευθύνη «Τι συμβαίνει σε αυτό κράτος που διατείνεστε ότι κυβερνάτε, αλλά προφανώς δεν το καταφέρνετε;…» και συνέχισε «“Προσπαθούν να κουκουλώσουν τους πραγματικούς δράστες χρησιμοποιώντας τη δύναμη του κράτους».
Γιατί δολοφονήθηκε ο Ατές;
Την περίοδο που ιδρύθηκε το «Καλό Κόμμα», ο Σινάν Ατές, πρόεδρος τότε των Γκρίζων Λύκων, άσκησε δριμεία κριτική σε όσους αποστάτησαν και πήγαν με την Ακσενέρ. Τον Απρίλιο του 2020 ο Μπαχτσελί τον παραίτησε από την προεδρεία και ο Ατές αποσύρθηκε για να εργασθεί στο Πανεπιστήμιο. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο Ατές είχε αρχίσει να κάνει επαφές με ακροδεξιά στελέχη και είχε φιλοδοξίες να αναλάβει τα ηνία του MHP από τον 75χρονο Μπαχτσελί.
Κάποιος ισχυρίστηκε ότι ήθελε να τον εκφοβίσει γιατί είχε αρνηθεί να τον βοηθήσει με μία υπόθεση στο Ανώτατο Δικαστήριο και τον σκότωσε κατά λάθος. Άλλο που ακούστηκε, με σκοπό να δυσφημιστεί το όνομα του Ατές, είναι ότι είχε σχέσεις με τον Γκιουλέν. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ήταν σε επαφές με το «Καλό Κόμμα», προκαλώντας εκνευρισμό στους εσωτερικούς κύκλους του MHP.
Πονοκέφαλος στην κυβερνητική συμμαχία η δολοφονία του Ατές
Η δολοφονία χρονικά συμπίπτει με τις επερχόμενες εκλογές στην Τουρκία, μία περίοδο που η κυβερνητική συμμαχία δεν έχει δυνατότητα να χάσει ούτε ψήφο. Το παρακλάδι του MHP στη Μπούρσα, όπου δρούσε και ο Ατές, έχει εσωτερικές διαμάχες. Αν το MHP έχει προβλήματα, κερδισμένο θα βγει το «Καλό Κόμμα» της Ακσενέρ. Ήδη υπάρχει η εκτίμηση ότι ο φόνος τους Ατές θα στοιχίσει σημαντικά εκλογικά στο MHP και κατά συνέπεια στην Κυβερνητική Συμμαχία. Υπάρχει μεγάλη ομάδα εντός του κόμματος που δηλώνει ότι δεν θα προβεί στις κάλπες αν δεν λυθεί ο φόνος. Είναι φυσικά πολύ δύσκολο να διαλευκανθεί η δολοφονία από τη στιγμή που φαίνεται ότι συνδέεται με το MHP, χωρίς να πληγεί ο ίδιος Μπαχτσελί.
Ο φόνος δημιουργεί επιπρόσθετο πονοκέφαλο στην κυβερνητική συμμαχία, την ώρα που τα ποσοστά του Μπαχτσελί είναι σε πτώση, με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις να δείχνουν το MHP στο 5,5%, δηλαδή στο μισό από τις εκλογές του 2018. Το AKP δημοσκοπικά υπολογίζεται σήμερα στο 30,2%, περισσότερο από 10 μονάδες κάτω από το 2018 που έλαβε 42,56%.
Η Τουρκία έχει ιστορία στις πολιτικές δολοφονίες
Ο Ατές δεν αποτελεί μοναδική περίπτωση πολιτικής δολοφονίας τους τελευταίους μήνες. Λίγες μήνες πριν τον θάνατό του είχε γίνει απόπειρα δολοφονίας σε ένα άλλο παλαιό μέλος των Γκρίζων Λύκων, στον τοπικό αρχηγό του κινήματος στη Μερσίνη στη νότια Τουρκία. Μία άλλη περίπτωση είναι η Γκιζέμ Μεμίουγλου, η οποία, λίγες μέρες μετά τον Ατές, βρέθηκε νεκρή στο σπίτι της από άγνωστα αίτια. Είχε παραιτηθεί πριν ένα μήνα από τη θέση της ως αρχηγός του παραρτήματος των γυναικών του MHP στην περιφέρεια Taşköprü στην Κασταμόνου.
Η Τουρκία έχει παρελθόν στις πολιτικές δολοφονίες. Συνήθως γίνονται από ακροδεξιούς, σουνίτες ισλαμιστές και Τούρκους εθνικιστές και έχουν συνδέσεις με τις δυνάμεις ασφαλείας της χώρας. Ένα μεγάλο κύμα ήταν τις δεκαετίες του 60 και του 70, όταν υπήρχε ό φόβος η χώρα να μπει στην τροχιά της Σοβιετικής Ένωσης και οι στόχοι ήταν αριστεροί, φοιτητές, συνδικαλιστές, Αλεβίτες κ.α. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 υπήρξαν πολλές δολοφονίες που σχετίζονταν με την κουρδική διαμάχη. Ένα άλλο κύμα ήταν στις αρχές του 2000 όπου ένα τμήμα του τουρκικού στρατού ήθελε η χώρα να φύγει από το δυτικό της προσανατολισμό και το ΝΑΤΟ με αποτέλεσμα να γίνονται δολοφονίες με στόχευση χριστιανών.
Οι Γκρίζοι Λύκοι
Οι Γκρίζοι Λύκοι είναι μία υπερ-εθνικιστική, ρατσιστική και αντισημιτική παραστρατιωτική οργάνωση και πολιτικό κίνημα που συνδέεται με το MHP. Δημιουργήθηκε στην Τουρκία την δεκαετία του 1970 αλλά πλέον δραστηριοποιείται σε πολλές χώρες. Σε έκθεση του ευρωβουλευτή Nacho Sanchez Amo, την περίοδο 2019-2020 αναφέρεται ότι η δράση των Γκρίζων Λύκων έχει φτάσει σε ανησυχητικά επίπεδα, όχι μόνο εντός αλλά και εκτός Τουρκίας και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε να εξεταστεί το ενδεχόμενο οι Γκρίζοι Λύκοι να χαρακτηριστούν ως τρομοκρατική οργάνωση.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του της Γερμανικής Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Προστασίας του Συντάγματος (BfV) η εξτρεμιστική υπερεθνικιστική δράση των Γκρίζων Λύκων απειλεί την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Εκτιμάται ότι υπάρχουν 11.000 μέλη των Γκρίζων Λύκων στη Γερμανία. Στη Γαλλία έχει απαγορευτεί η δράση της οργάνωσης από το 2020.
