Σε «stress test» για τη συνοχή και την επίδειξη ενότητας της Συμμαχίας τόσο στο καίριο ζήτημα της ένταξης της Σουηδίας που «προσκρούει» στην Τουρκία, όσο και ως προς το μήνυμα που θα «στείλει» το Βίλνιους στην εμπόλεμη Ουκρανία που ζητά πολλά περισσότερα από μία επανάληψη της δέσμευσης του Βουκουρεστίου του 2018, αναδεικνύεται η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ.
Οι εργασίες της Συνόδου «ανοίγουν», κάτω από δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, την Τρίτη στην Λιθουανία, μία εκ των -στρατηγικής σημασίας για τη Συμμαχία- τριών χωρών της Βαλτικής που «έζησαν» επί δεκαετίες υπό σοβιετική κυριαρχία, και ακριβώς με την πικρή ιστορική μνήμη που κουβαλούν προειδοποιούσαν εδώ και χρόνια για τις επεκτατικές βλέψεις του Βλαντιμίρ Πούτιν και την εν δυνάμει απειλή για τον περιβάλλον ασφαλείας της Ευρώπης.
Οι προειδοποιήσεις ευρέως αγνοήθηκαν, ακόμη και μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, γεγονός που παραδέχθηκε η Γερμανία, διά της υπουργού Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ, μόλις προ ημερών, εν όψει της κρίσιμης Συνόδου Κορυφής. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανάγκασε το Βερολίνο να συνειδητοποιήσει ότι δεν έλαβε σοβαρά τις απειλές που προέρχονταν από τη Μόσχα, ήταν τα λόγια της Αναλένα Μπερμποκ, η οποία και προσέθεσε πως γνωρίζουμε ότι για το ορατό μέλλον η Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν θα παραμείνει απειλή για την ειρήνη και την ασφάλεια στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Λίγο αφότου ο ρωσικός επιθετικός πόλεμος συμπλήρωσε την 500ή του ημέρα, και στη σκιά της ανταρσίας Πριγκόζιν στη Ρωσία, οι Τζο Μπάιντεν, Όλαφ Σολτς, Εμανουέλ Μακρόν, Ρίσι Σούνακ και συνολικά οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των 31 κρατών-μελών του ΝΑΤΟ συναντώνται στο Βίλνιους για μία καθοριστική Σύνοδο στο «κατώφλι» της Ρωσίας, την οποία θα «φρουρούν» γερμανικά αντιαεροπορικά συστήματα Patriot, μαχητικά αεροσκάφη και δυνάμεις από 17 χώρες.
Στις 500 αυτές ημέρες, κατά τις οποίες το γεωπολιτικό σκηνικό άλλαξε ραγδαία και το ΝΑΤΟ κλήθηκε να προσαρμοστεί σε περιβάλλον αναβαθμισμένου στρατηγικού κινδύνου με έμφαση στην ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Συμμαχία επιδόθηκαν σε ασκήσεις ισορροπίας προς στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας με παράλληλη στόχευση να μην συρθεί το ίδιο το ΝΑΤΟ σε σύγκρουση με τη Ρωσία.
Πώς μπορεί και πρέπει να σταλεί στη Μόσχα ένα ξεκάθαρο μήνυμα ότι η Δύση δεν θα επιτρέψει στο Κρεμλίνο να «αρπάξει» κυρίαρχα εδάφη στην Ουκρανία ή οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη, χωρίς ταυτόχρονα το ΝΑΤΟ να διακινδυνεύσει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο με μία πυρηνική δύναμη; Αυτό ήταν και παραμένει το βασικό ερώτημα και στοίχημα για το ΝΑΤΟ που τώρα καλείται να «ισορροπήσει» και μεταξύ των διαφορετικών θέσεων ως προς την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
To βέβαιο είναι ότι η Ουκρανία δεν πρόκειται να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ εν μέσω του πολέμου, γεγονός που θα την έθετε αυτόματα υπό την «ομπρέλα» του Άρθρου 5, ακρογωνιαίο λίθο της συμμαχικής άμυνας, και πρακτικά θα σήμαινε ΝΑΤΟϊκή εμπλοκή στον πόλεμο. Είναι κάτι που έχει επισημάνει κατ’ επανάληψη ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, και αναγνωρίζει και ο ίδιος ο Ουκρανός ομόλογός του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ότι δεν πρόκειται να συμβεί.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας όμως επιμένει για την ένταξη της χώρα του αμέσως μετά το τέλος του πολέμου, και επ’ αυτού ζητά ξεκάθαρη δέσμευση από τους ηγέτες της Συμμαχίας, καθώς και ξεκάθαρες εγγυήσεις ασφαλείας για το μεσοδιάστημα (που δεν θα δοθούν συνολικά από το ΝΑΤΟ, αλλά από μεμονωμένα κράτη-μέλη). «Μιλάμε [σ.σ. ζητάμε] για ένα ξεκάθαρο σήμα, συγκεκριμένες δεσμεύσεις στην κατεύθυνση της πρόσκλησης [σ.σ. ένταξης στο ΝΑΤΟ]. Χρειαζόμαστε αυτό το κίνητρο» έχει επισημάνει ο Ζελένσκι.
Εάν δεν λάβει τη δέσμευση ότι «η Ουκρανία θα βρίσκεται στο ΝΑΤΟ, και όχι ότι οι θύρες του θα είναι ανοιχτές για εκείνη», ο Ζελένκσι έχει αφήσει ανοιχτό ακόμη και το ενδεχόμενο να μην παραστεί ως είναι προγραμματισμένο στη Σύνοδο Κορυφής προς μεγάλη ενόχληση της Γερμανίας και των ΗΠΑ, δεδομένου ότι η Σύνοδος στοχεύει ακριβώς να στείλει σαφές μήνυμα ενότητας στη Μόσχα και τον Πούτιν, ο οποίος έχει καρφωμένο το βλέμμα στο Βίλνιους.
Οι χώρες της Βαλτικής μαζί με την Πολωνία βρίσκονται στην πρώτη γραμμή υποστήριξης των θέσεων Ζελένσκι. Η Γερμανία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι από τις πλέον επιφυλακτικές. Λόγω τυπικών προϋποθέσεων, η Συμμαχία θα ήθελε να πληροί η Ουκρανία όλα τα κριτήρια (και όχι να ανοίξει για πολιτικούς λόγους ένα «παράθυρο» fast track διαδικασιών), ενώ ταυτόχρονα πολλές χώρες μοιράζονται την ανησυχία ότι εάν υπάρξει ρητή υπόσχεση ότι το Κίεβο θα γίνει δεκτό γρήγορα αφότου σιγήσουν τα όπλα, αυτό θα μπορούσε ίσως να ενθαρρύνει τον Πούτιν να παρατείνει ακόμη περισσότερο τον πόλεμο.
«Αναμένω από τους ηγέτες να επαναβεβαιώσουν ότι η Ουκρανία θα καταστεί μέλος του ΝΑΤΟ και να ενωθούν ως προς το να την οδηγήσουν πιο κοντά σε αυτό το στόχο», δήλωνε την Παρασκευή ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας, Γενς Στόλτενμπεργκ, η θητεία του οποίου έχει παραταθεί για ακόμη ένα έτος.
Το ΝΑΤΟ αναμένεται να παρουσιάσει στο Βίλνιους ένα «πακέτο» στήριξης για την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένου ενός αναβαθμισμένου φορέα συνεργασίας (του Συμβουλίου ΝΑΤΟ-Ουκρανίας), καθώς και νέα στρατιωτική υποστήριξη για να συνδράμει περαιτέρω τις ουκρανικές στρατιωτικές δυνάμεις να «φθάσουν» στα πρότυπα των ΝΑΤΟϊκών.
Καθ’ όλο το Σαββατοκύριακο λάμβαναν χώρα διαπραγματεύσεις σε επίπεδο διπλωματών σε αναζήτηση μίας διατύπωσης αναφορικά με το ζήτημα της ένταξης της Ουκρανίας, η οποία θα είναι αποδεκτή από όλα τα κράτη-μέλη. Έως και το μεσημέρι της Δευτέρας δεν είχε οριστικοποιηθεί κάποιο προσχέδιο, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές. «Είμαι βέβαιος ότι θα βρούμε έναν ενιαίο τρόπο [...] αντιμετωπίσουμε το συγκεκριμένο ζήτημα σχετικά με την ένταξη», επιμένει ο Στόλτενμπεργκ.
Μια επιλογή υπό συζήτηση είναι να δηλωθεί ότι η Ουκρανία δεν θα χρειαστεί να ακολουθήσει βήμα-βήμα το λεγόμενο Σχέδιο Δράσης Μέλους (MAP), όμως υπάρχουν ενστάσεις. Κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, κυρίως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γερμανία, η Γαλλία και η Βρετανία διεξάγουν την ίδια στιγμή παράλληλες συνομιλίες για την παροχή μακροπρόθεσμων εγγυήσεων ασφαλείας στην Ουκρανία, εστιάζοντας στις δεσμεύσεις να συνεχίσουν να προμηθεύουν όπλα και πυρομαχικά.
Το ζήτημα της ένταξης της Ουκρανίας βρέθηκε και στην ατζέντα της συνάντησης που είχε σήμερα ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, με τον Βρετανό πρωθυπουργό, Ρίσι Σούνακ στο Λονδίνο, μία ημέρα πριν την έναρξη των εργασιών της Συνόδου Κορυφής.
Δεν είναι σαφές εάν μια ανακοίνωση που θα χρησιμεύσει ως «θεμέλιο» για αυτές τις διαβεβαιώσεις θα έχει συμφωνηθεί πριν από την έναρξη της Συνόδου Κορυφής. Οι αποφάσεις του ΝΑΤΟ απαιτούν ομοφωνία μεταξύ των κρατών-μελών.
Διαβάστε επίσης
ΗΠΑ - Ουκρανία: Τηλεφωνική συνομιλία Μπλίνκεν - Κουλέμπα ενόψει Βίλνιους
Μπάιντεν: Η Ουκρανία δεν θα έχει προνομιακή μεταχείριση για ένταξη στο ΝΑΤΟ
Ερντογάν: Η Ουκρανία αξίζει να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ
Ζελένκσι: Αναμένει ενότητα κατά τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους
