Σε νέα τροχιά εισέρχονται οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις μετά την παραίτηση του γερουσιαστή Μπομπ Μενέντεζ από την προεδρία της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας, με άμεσες επιπτώσεις και στα ελληνοτουρκικά, καθώς διαφαίνεται ότι ανοίγει ο δρόμος για την πώληση στην Τουρκία των μαχητικών F-16, με άρση -όπως προδιαγράφεται- των τουρκικών αντιρρήσεων στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Η διαπραγμάτευση στον άξονα Ουάσινγκτον-Άγκυρας γίνεται πλέον από νέα βάση, καθώς ο διάδοχος του Μενέντεζ στην Επιτροπή, Δημοκρατικός γερουσιαστής Μπεν Κάρντιν, δήλωσε ότι συζήτησε προσωπικά την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με Τούρκους αξιωματούχους για να προσθέσει ότι θα εξετάσει τη συμφωνία ύψους 20 δισ. δολαρίων της Τουρκίας για τα μαχητικά αεροσκάφη της Lockheed Martin, αφού συνεννοηθεί για το ζήτημα με την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο ίδιος επισήμανε, πάντως, ότι υπάρχουν περισσότερα ζητήματα από την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ που θα επηρεάσουν την απόφαση για την άρση του βέτο Μενέντεζ στην πώληση των F-16 στην Τουρκία.
«Πρέπει να μιλήσω με την κυβέρνηση για πολλά από αυτά τα ζητήματα, διότι δεν πρόκειται μόνο για ένα θέμα που εμπλέκεται» δήλωσε στους δημοσιογράφους ο γερουσιαστής Κάρντιν, μόλις ένα εικοσιτετράωρο μετά την ανάληψη της ηγεσίας της σημαίνουσας Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων.
Ο ίδιος επιβεβαίωσε ότι συζήτησε το θέμα της Σουηδίας με Τούρκους αξιωματούχους σε συνάντηση των πρεσβευτών στο ΝΑΤΟ την Τετάρτη. «Ισχυρίζονται ότι αυτό [σ.σ. η έγκριση της ένταξης της Σουηδίας από την τουρκική Εθνοσυνέλευση] θα γίνει στο πρώτο μέρος του επόμενου μήνα» είπε, σπεύδοντας να προσθέσει όμως ότι «αν αυτό είναι όντως αλήθεια, τότε τουλάχιστον έχουμε λύσει το ζήτημα του ΝΑΤΟ, αλλά υπάρχουν και άλλα ζητήματα εκτός από την απλή ένταξη στο ΝΑΤΟ, που πρέπει να αποτελέσουν μέρος των συζητήσεών μας».
O Μπεν Κάρντιν, παρ' όλο που θεωρείται λιγότερο αποφασιστικός στο ζήτημα των F-16, ήταν ο γερουσιαστής των Δημοκρατικών που το 2017 είχε απευθυνθεί πρώτος στην τότε κυβέρνηση Τραμπ για να καταγγείλει την αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 από την Τουρκία και να τονίσει πως οι νόμοι των ΗΠΑ παραβιάζονται και κυρώσεις πρέπει να ακολουθήσουν -όπως και συνέβη με την Άγκυρα να αποβάλλεται από το πρόγραμμα των F-35 στο πλαίσιο του νόμου CAATSA (Αντιμετώπιση των Εχθρών της Αμερικής μέσω Κυρώσεων).
Εκ των πλέον ισχυρών υπερμάχων των ελληνικών θέσεων στο Κογκρέσο, ο Μπομπ Μενέντεζ στάθηκε επί μακρόν ανάχωμα στις τουρκικές επιδιώξεις, έχοντας μπλοκάρει το πρόγραμμα των F-16 για μήνες, λόγω όχι μόνο των τουρκικών αντιρρήσεων για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά ζητώντας και εγγυήσεις ότι θα τερματιστεί η επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας στο Αιγαίο και θα γίνουν σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα.
Η απομάκρυνσή του από το προσκήνιο, υπό το βάρος της άσκησης ομοσπονδιακής δίωξης κατά του ιδίου και της συζύγου του για διαφθορά, προσέφερε ανακούφιση τοσο στον Λευκό Οίκο, όσο και την Άγκυρα, αλλά όπως σχολίασε ο Λούις Φίσερμαν, καθηγητής του Brooklyn College της Νέας Υόρκης, «αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για την παράδοση των F-16 στην Τουρκία».
Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, άναψε το «πράσινο φως» για την ένταξη της Σουηδίας, η υπόσχεσή του όμως είχε μείνει μέχρι στιγμής στα λόγια. Παρά το γεγονός ότι επισήμως ο ίδιος αρνείται ότι ο θέμα της Σουηδίας και των F-16 είναι μεταξύ του αλληλένδετα, στην πράξη έχει χρονοτριβίσει.
Η αποχώρηση Μενέντεζ από τη θέση του επικεφαλής της Επιτροπής Εξωτερικών προσέφερε πλεονέκτημα στον πρόεδρο Ερντογάν, ο οποίος δήλωσε ευθαρσώς ότι «η Τουρκία πρέπει να μετατρέψει τις νομικές προκλήσεις του Αμερικανού γερουσιαστή Μπομπ Μενέντεζ σε ευκαιρία για την αιτούμενη αγορά μαχητικών αεροσκαφών F-16 από την Ουάσινγκτον», τονίζοντας πως η εξέλιξη αυτή είναι «επωφελής» για τη χώρα του.
Ήδη, όπως αποκάλυψε, Ουάσινγκτον και Άγκυρα συντονίζουν τις κινήσεις τους, μέσω του διαύλου επικοινωνίας που έχει στηθεί μεταξύ των δύο υπουργών Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν και Χακάν Φιντάν αντίστοιχα. Η ξαφνική και μη προγραμματισμένη συνάντηση τους το απόγευμα της Παρασκευής στη Νέα Υόρκη, συνέπεσε χρονικά λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση της άσκησης της δίωξης εναντίον του Μενέντεζ, γεγονός που εγείρει εύλογα ερωτήματα.
Σε κάθε περίπτωση η Άγκυρα βρίσκεται πλέον αρκετά βήματα πιο κοντά στο να αποκτήσει τα πολυπόθητα μαχητικά και τα κιτ εκσυγχρονισμού, για να ανανεώσει τον γερασμένο αεροπορικό της στόλο, με ό,τι αυτό σημαίνει για τις ισορροπίες στα ελληνοτουρκικά.
