Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έδωσε ένα νέο όπλο στη φαρέτρα λαϊκιστών σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης: τον φόβο του πολέμου.
Πάνω από ένα χρόνο μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής, δεν διαφαίνεται τέλος σε αυτόν τον πόλεμο. Και ορισμένοι πολιτικοί δεν διστάζουν να εκμεταλλευτούν την αγωνία που ο πόλεμος προκαλεί για να ισχυριστούν ότι η υποστήριξη στην Ουκρανία θα μπορούσε να παρασύρει τη χώρα τους σε πόλεμο.
Από την Πράγα μέχρι τη Σόφια, οι ψευδείς ισχυρισμοί ότι οι κυβερνήσεις θα ανακοινώσουν γενική επιστράτευση ή απλά «θα στείλουν τους γιους μας στο κρεατομηχανή» έχουν κυριαρχήσει στον πολιτικό διάλογο.
«Ο φόβος είναι ένα αρχέγονο συναίσθημα και η πολιτική του φόβου είναι η παλαιότερη τακτική που υπάρχει», τονίζει ο Γίρι Πρίμπαν, καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ. «Αυτός (ο φόβος) είναι κομμάτι όλων των πολιτικών εκστρατειών».
Η κινδυνολογία στη Σλοβακία, μια χώρα που συνορεύει με την Ουκρανία, οδηγεί όλο και περισσότερους άνδρες να μην επιθυμούν να εκπληρώσουν τη στρατιωτική τους θητεία.
Πριν από τη ρωσική εισβολή, η Σλοβακία, κράτος μέλος του ΝΑΤΟ, κατέγραφε περίπου 1.500 αντιρρησίες συνείδησης ετησίως. Ο αριθμός τους αυξήθηκε σε περισσότερους από 40.000 πέρυσι, σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας.
Αυτός ο άνεμος πανικού μεταξύ των νεαρών Σλοβάκων καλλιεργήθηκε από τον πρώην πρωθυπουργό Ρόμπερτ Φίκο, ο οποίος έκανε προεκλογική εκστρατεία επικρίνοντας το ΝΑΤΟ, τις ΗΠΑ και τους «Ουκρανούς φασίστες».
Για τον Φίκο, ο πόλεμος Μόσχας-Κιέβου δεν αφορά τους Σλοβάκους, γιατί πρόκειται για έναν «πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας».
«Πρόσφορο εδαφος»
Επαναλαμβάνοντας τη φιλορωσική προπαγάνδα, ο Φίκο κατηγόρησε τη σημερινή κυβέρνηση της Σλοβακίας ως λακέ των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η τακτική του φόβου φαίνεται να αποδίδει καρπούς: το κόμμα του Φίκο, Σμερ, κατατάσσεται πρώτο ή δεύτερο στις περισσότερες δημοσκοπήσεις ενόψει των βουλευτικών εκλογών που έχουν προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο.
«Η Σλοβακία είναι εξαιρετικά ευάλωτη στην παραπληροφόρηση και οι Ρώσοι έχουν βρει εξαιρετικά πρόσφορο έδαφος για την προπαγάνδα τους εδώ», σημειώνει ο Μίχαλ Βασέτσκα, μέλος του Ινστιτούτου Aspen και κοινωνιολόγος στο International School of Liberal Arts στην Μπρατισλάβα.
«Όταν λες διαρκώς στους ανθρώπους ότι η κυβέρνησή τους είναι πράκτορας των ΗΠΑ, αρχίζουν να αναρωτιούνται: "Γιατί τα αγόρια μας να πρέπει να υπερασπιστούν τα αμερικανικά συμφέροντα;"»
Η κινδυνολογία περί πολέμου κυριάρχησε επίσης στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές στη γειτονική Τσεχία.
Εκλεγμένος στα τέλη Ιανουαρίου, ο νέος αρχηγός του κράτους, ο Πετρ Πάβελ, πρώην στρατηγός, εξακολουθεί να είναι ο στόχος μιας εκστρατείας παραπληροφόρησης που τον απεικονίζει πολεμοχαρή.
Ανάμεσα στις ψευδείς δηλώσεις που του αποδίδονται, είναι η έκκληση να σταλούν Τσέχοι στρατιώτες να πολεμήσουν στην Ουκρανία ή η επιθυμία να κηρύξουν τον πόλεμο στη Ρωσία.
Ο εκλογικός αντίπαλος του Πάβελ, ο δισεκατομμυριούχος και πρώην πρωθυπουργός Αντρέι Μπάμπις, έγραφε στις προεκλογικές αφίσες του ότι ο αντίπαλός του δεν πιστεύει στην ειρήνη, υποστηρίζοντας: «Εγώ δεν θα σύρω την Τσεχική Δημοκρατία σε πόλεμο».
«Ανίκητη υπερδύναμη»
«Υπάρχει μια αυξανόμενη προσπάθεια κατατρομοκράτησης των ανθρώπων και να πιστέψουν ότι θα αναγκαστούν να πολεμήσουν σε έναν πόλεμο που δεν μπορούν να κερδίσουν», υπογραμμίζει στην τελευταία μηνιαία έκθεσή της η Czech Elves, μια οργάνωση εθελοντών που παρακολουθεί και αναλύει την παραπληροφόρηση.
«Η Ρωσία παρουσιάζεται ως μια ανίκητη πυρηνική υπερδύναμη που διεξάγει μια επιτυχημένη στρατιωτική εκστρατεία στην Ουκρανία», τόνισε στην τελευταία έκθεσή της.
Στη Βουλγαρία, το φιλορωσικό υπερεθνικιστικό κόμμα Vazrazhdane (Αναγέννηση) έχει οργανώσει αντικυβερνητικές διαδηλώσεις και προειδοποιεί τους ψηφοφόρους του να μην γίνουν «τροφή για κανόνια».
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος επικρίνει τις ευρωπαϊκές παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία, ήταν πάντα προσεκτικός να μην επικρίνει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν.
Παραδόξως, η πολιτική χρήση του φόβου του πολέμου έχει πολύ μικρή επιτυχία στους ψηφοφόρους στην Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής, όπου ο κίνδυνος της ρωσικής στρατιωτικής επίθεσης φαίνεται πιο πραγματικός.
Η κοινή αρνητική ιστορική εμπειρία με τη Ρωσία έχει ανοσοποιήσει τους πολίτες αυτών των χωρών ενάντια στη φιλορωσική προπαγάνδα, εκτιμά ο Γίρι Πρίμπαν.
«Υπάρχει ένας πραγματικός υπαρξιακός φόβος στις χώρες της Βαλτικής, αλλά αυτός ενισχύει την υποστήριξή τους στην Ουκρανία», συμπληρώνει.
