Την Πέμπτη (18/7), στο Στρασβούργο, οι δύο πιο ισχυρές γυναίκες της Ευρώπης θα αντιμετωπίσουν την κοινή τους «στιγμή της αλήθειας», αναφέρει σε δημοσίευμά του το Politico.
Μια ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα καθορίσει εάν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επανεκλεγεί πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μια δεύτερη θητεία που τόσο επιθυμεί. Θα δώσει επίσης «τον τόνο» για την υπόλοιπη θητεία της ιταλικής πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι στην εξουσία.
Και είναι πιθανό μόνο μια εκ των δύο να αναδειχθεί νικήτρια πολιτικά.
Photo-illustration by Natália Delgado/POLITICO
Θεωρητικά η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σύμφωνα με την DW, δεν έχει πρόβλημα, καθώς τη στηρίζουν οι τρεις μεγαλύτερες πολιτικές ομάδες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), των Σοσιαλιστών (S&D) και των Φιλελευθέρων (Renew), οι οποίες διαθέτουν από κοινού 401 ευρωβουλευτές επί συνόλου 720. Πρόκειται για μία άνετη πλειοψηφία, ασφαλώς. Μόνο που η ψηφοφορία θα είναι μυστική και η «κομματική πειθαρχία» δεν θεωρείται πάντα αυτονόητη στην Ευρωβουλή, όπου εύκολα συνάπτονται, αλλά και γρήγορα ανακαλούνται συμμαχίες. Δεν λείπουν και οι ad hoc συμφωνίες στη βάση ενός απενοχοποιημένου δούναι και λαβείν. Κάποιοι μιλούν για «φτηνό αλογοπάζαρο», άλλοι αντιτείνουν ότι μόνο έτσι συγκροτούνται πλειοψηφίες, καλώς ή κακώς.
Σύμφωνα με τη Handelsblatt, σε μία άτυπη και «διά περιφοράς» δοκιμαστική ψηφοφορία προ ημερών στις Βρυξέλλες οι 350 από τους 401 ευρωβουλευτές των τριών μεγάλων πολιτικών ομάδων δήλωσαν διατεθειμένοι να ψηφίσουν όντως την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ωστόσο, οι υπόλοιποι 51 δεν θέλησαν (προς το παρόν, τουλάχιστον) να τη στηρίξουν. Οι περισσότερες αντιρρήσεις εντοπίζονται στο «στρατόπεδο» των Σοσιαλιστών και στους Γάλλους Συντηρητικούς.
Θεωρητικά μία εναλλακτική λύση θα ήταν να αποδεχθεί τη στήριξη της υπερ-συντηρητικής ομάδας των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), την οποία απλόχερα προσφέρει η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι.
Βέβαια, η στήριξη από την ομάδα ECR θα είχε ως αποτέλεσμα να ανακαλέσουν τη δική τους στήριξη οι Σοσιαλδημοκράτες. Δώρον άδωρον λοιπόν η προσφορά της Μελόνι, έστω κι αν θεωρείται πιθανό ότι ΕΛΚ και ECR θα συνεργάζονται ad hoc τα επόμενα χρόνια, ιδιαίτερα στο μεταναστευτικό.
Σε ρόλο ρυθμιστή οι Πράσινοι
Η ασφαλέστερη λύση για την φον ντερ Λάιεν θα ήταν να εξασφαλίσει τη στήριξη των Πρασίνων, που μπορεί να υπέστησαν βαριές απώλειες στις ευρωεκλογές, αλλά με τις 53 έδρες τους μπορούν να «κάνουν τη διαφορά», αντισταθμίζοντας διαρροές από τις τρεις μεγαλύτερες πολιτικές ομάδες. Ήδη προ ημερών η πρόεδρος της Κομισιόν συναντήθηκε στις Βρυξέλλες με την (επίσης Γερμανίδα) συμπροεδρεύουσα των Ευρωπαίων Πρασίνων Τέρι Ράιντκε, η οποία στη συνέχεια έκανε λόγο για μία «πολύ εποικοδομητική συνομιλία, με στόχο τη διασφάλιση μίας σταθερής, αξιόπιστης πλειοψηφίας».
Το ζήτημα είναι βέβαια ότι για να στηρίξουν την επανεκλογή φον ντερ Λάιεν στο Στρασβούργο οι Πράσινοι δεν θα αρκεστούν σε υποσχέσεις μη συνεργασίας με την ομάδα ECR, αλλά προφανώς θα ζητήσουν πιο σοβαρά ανταλλάγματα. Και κυρίως μία δέσμευση ότι δεν θα υπάρξει υπαναχώρηση από τους κλιματικούς στόχους της Κομισιόν, που (λέει ότι) φιλοδοξεί να καταστήσει την ευρωπαϊκή οικονομία κλιματικά ουδέτερη έως το 2050.
Το «αγκάθι» Μελόνι
Η σκληρή δεξιά ηγέτιδα της Ιταλίας αποκλείστηκε από μια παρασκηνιακή συμφωνία που έγινε στις Βρυξέλλες μεταξύ φιλελεύθερων ηγετών όπως ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν της Γαλλίας, οι κεντρώοι συντηρητικοί της φον ντερ Λάιεν και οι σοσιαλιστές του Γερμανού Καγκελαρίου Όλαφ Σολτς και του Ισπανού πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ.
Αυτό εξόργισε τη Μελόνι. Προκάλεσε επίσης στη φον ντερ Λάιεν ένα πιθανό πρόβλημα που έρχεται τώρα στο επίκεντρο. Ενώ θεωρητικά έχει επαρκή υποστήριξη από συντηρητικούς, φιλελεύθερους, πράσινους και σοσιαλιστές για να κερδίσει την υποστήριξη του Κοινοβουλίου την Πέμπτη, η ψηφοφορία είναι μυστική, και έως 15% των ευρωβουλευτών που αναμένεται να τη στηρίξουν ενδέχεται τελικά να μην το πράξουν.
Εκεί θα μπορούσε να βοηθήσει η Μελόνι: Είναι επικεφαλής της σκληρής δεξιάς ομάδας ευρωβουλευτών των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), των οποίων οι 78 ψήφοι θα μπορούσαν να αποδειχθούν κρίσιμες για τη μοίρα της φον ντερ Λάιεν.
Μέχρι στιγμής, ωστόσο, η Μελόνι έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο να δώσει εντολή στις «δυνάμεις της» να στηρίξουν τη Γερμανίδα αξιωματούχο για δεύτερη θητεία. Μετά από αυτό που ο φον ντερ Λάιεν περιέγραψε ως μια «ώρα συνομιλιών με ένταση» με την ομάδα του ECR την Τρίτη, δεν ήταν ακόμη σαφές με ποιον τρόπο θα ψηφίσουν. Διαφορετικά κόμματα εντός της ομάδας, από διάφορες χώρες, είναι πιθανό να λάβουν τις δικές τους αποφάσεις.
Η ψηφοφορία της Πέμπτης θέτει τη Μελόνι «σε ένα σταυροδρόμι, όπου πρέπει να κάνει μια επιλογή που θα είναι καθοριστική για το δικό της πολιτικό μέλλον», δήλωσε ο Μάρκο Βαλμπρούτσι, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο της Νάπολης Φεντερίκο ΙΙ. «Πρέπει είτε να δεχτεί την ευκαιρία να είναι μέρος της πλειοψηφίας που εκφράζει [υποστήριξη] στην επικεφαλής [της] Επιτροπής, είτε να παραμείνει εκτός, κάτι που νομίζω ότι θα είναι δύσκολο για αυτήν».
Δεν υπάρχει σχέδιο Β
Στις Βρυξέλλες, αξιωματούχοι κατέστησαν σαφές στο Politico ότι δεν υπάρχει «Σχέδιο Β» εάν η φον ντερ Λάιεν δεν επανεκλεγεί. Σε περίπτωση που υπολείπεται των 361 ψήφων που χρειάζεται στο κοινοβούλιο των 720 εδρών την Πέμπτη, η πολιτική της ΕΕ θα βρεθεί ξανά στο χάος και τη σύγχυση σε μια εξαιρετικά ευαίσθητη στιγμή.
Με τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία στον τρίτο χρόνο του και τον Ντόναλντ Τραμπ να προχωρά στην εκστρατεία του για την ανάκτηση του Λευκού Οίκου, η σταθερή ηγεσία της ΕΕ θεωρείται ευρέως ζωτικής σημασίας για την οικονομική και πολιτική ασφάλεια της ηπείρου. Διακυβεύονται πολλά και στη Ρώμη.
Εάν η Μελόνι υποστηρίξει την υποψηφιότητα της φον ντερ Λάιεν, θα εδραιώσει τη θέση της ως μετριοπαθής φωνή στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Εάν διατάξει τους ευρωβουλευτές της να απόσχουν, κινδυνεύει να παρασύρει το κόμμα - και την Ιταλία - στο περιθώριο. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Είναι ένα ιδιαίτερα οδυνηρό δίλημμα για τη Μελόνι, επειδή την αναγκάζει να επιλέξει μεταξύ των πραγματιστικών της ενστίκτων ως εθνικού ηγέτη στην παγκόσμια σκηνή και των πολιτικών πεποιθήσεων που έχει υποστηρίξει εδώ και χρόνια ως πολιτικός στην Ιταλία. Σε τελική ανάλυση, είναι μόνο σε αυτό το δεσμό λόγω του είδους της παρασκηνιακής συρραφής στις Βρυξέλλες που εκείνη και οι συνάδελφοί της ευρωσκεπτικιστές έχουν καταδικάσει τα ονόματά τους.
Αν και η Μελόνι παραμένει δημοφιλής στην εσωτερική κοινή γνώμη, η ιταλική πολιτική σκηνή είναι άστατη και διστακτική. Ο εταίρος της στον συνασπισμό, Ματέο Σαλβίνι, ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος Λέγκα, έχει κάνει την αντίθεσή του για την επανεκλογή της φον ντερ Λάιεν πυλώνα της εξωτερικής του πολιτικής.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Σαλβίνι αναγκάστηκε να διαψεύσει τα δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης ότι είπε πως αν η Μελόνι «ψηφίσει τη φον ντερ Λάιεν, έχει τελειώσει».
Φασιστικές ρίζες
Τα Αδέλφια της Ιταλίας της Μελόνι έλκουν την καταγωγή τους από πρώην φασίστες που αναδύθηκαν από τα ερείπια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά η Ιταλίδα πρωθυπουργός προσπάθησε να εκσυγχρονίσει το κόμμα σε ένα συντηρητικό μοντέλο. Για τον Βαλμπρούτσι η ψηφοφορία της Πέμπτης αντιπροσωπεύει «την πιο σημαντική στιγμή της πρωθυπουργίας της Μελόνι μέχρι στιγμής».
Παρά την πολιτική πίεση από την ιταλική ακροδεξιά, υπάρχουν σοβαροί λόγοι για τους οποίους η Μελόνι μπορεί να αποφασίσει ότι είναι προς το εγχώριο πολιτικό της συμφέρον να στηρίξει τη φον ντερ Λάιεν. Ο κυριότερος λόγος είναι η διαχρονικά επικίνδυνη οικονομική θέση της Ιταλίας.
Η φον ντερ Λάιεν υπήρξε αξιόπιστη συνεργάτιδα για τη Μελόνι, επιβεβαιώνοντας τη συμμόρφωση της Ιταλίας με το σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης της ΕΕ μετά την πανδημία και εγκρίνοντας την έγκαιρη αποδέσμευση κεφαλαίων.
Κατά ειρωνικό τρόπο, όπως θα γνωρίζει καλά η Μελόνι, μια κεντροαριστερή Επιτροπή της ΕΕ είναι ένα ουσιαστικό «δεκανίκι» για χρεωμένες χώρες όπως η Ιταλία.
Αφότου οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Ιουνίου έδωσαν ισχυρές επιδόσεις για τα ακροδεξιά κόμματα, το κόστος δανεισμού της Ιταλίας αυξήθηκε, καθώς οι επενδυτές σκέφτηκαν ότι οι πολιτικές αλληλεγγύης της ΕΕ ήταν λιγότερο πιθανό να συνεχιστούν, σύμφωνα με τον Κάρλο Κοταλέρι, πρώην Ιταλό γερουσιαστή και ανώτερο στέλεχος του ΔΝΤ που τώρα διευθύνει την πρόγραμμα οικονομικών και κοινωνικών επιστημών στο Καθολικό Πανεπιστήμιο του Μιλάνου.
«Όταν υπάρχει κρίση, η Ιταλία εξαρτάται από τους μηχανισμούς αλληλεγγύης της ΕΕ», τόνισε.
AP Photo/Andrew Medichini)
Η Γερμανίδα πολιτικός έχει επίσης δείξει ότι είναι ευέλικτη σε θέματα σημαντικά για το κόμμα της Μελόνι, όπως η αντιμετώπιση της μετανάστευσης, η υπεράσπιση των συμφερόντων των αγροτών και η ελάφρυνση από τα μέτρα κλιματικής πολιτικής.
Όταν η φον ντερ Λάιεν συνάντησε τους ευρωβουλευτές του ECR την Τρίτη, χαιρέτησαν αυτές τις πρωτοβουλίες. Ωστόσο, σύμφωνα με ένα άτομο που γνωρίζει τις συνομιλίες, οι νομοθέτες της Μελόνι απαίτησαν επίσης «μια ριζική αλλαγή στις κλιματικές πολιτικές της Πράσινης Συμφωνίας», «ρεαλιστικές» γεωργικές πολιτικές και νέες συμφωνίες με τις αφρικανικές χώρες για την παρεμπόδιση των αναχωρήσεων μεταναστών. Η Ιταλίδα πρωθυπουργός θα αναζητήσει επίσης τη μέγιστη ευελιξία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύονται οι κανόνες του χρέους της Ευρώπης για την Ιταλία.
Οι σύμμαχοι της Μελόνι έχουν καταστήσει σαφές ότι η υποστήριξή τους θα εξαρτηθεί από το αν η φον ντερ Λάιεν θα τους δώσει μια ισχυρή θέση στη «νέα» Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό σημαίνει ένα μεγάλο χαρτοφυλάκιο για τον Ιταλό Επίτροπο - ίσως έναν ρόλο στη διανομή κεφαλαίων, καθώς και τη θέση ενός αντιπροέδρου ή ενός εκτελεστικού αντιπροέδρου στην Επιτροπή.
Ό,τι και να συμβεί, το κόμμα δεν αναμένεται να ανακοινώσει δημόσια την απόφασή του ούτε με τον ένα, ούτε τον άλλο τρόπο. Αλλά οι δήθεν μυστικές ψηφοφορίες έχουν τρόπο να βγαίνουν στην επιφάνεια.
Εάν η φον ντερ Λάιεν κερδίσει με μεγάλη πλειοψηφία, θα είναι προφανές ότι η Μελόνι την έσωσε. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να καταφύγει μόνο σε ένα επιχείρημα προετοιμασμένο εκ των προτέρων: Αντί να ενεργεί προς τα συμφέροντα του κόμματός της, εργάζεται για να προσφέρει «το μέγιστο αποτέλεσμα στην Ιταλία», καταλήγει το Politico.
