Η Ναζιστική Γερμανία παύει να υπάρχει επίσημα στις 8 Μαΐου του 1945. Η Ευρώπη είναι πια ελεύθερη, όμως το τίμημα είναι βαρύ: 60 εκατομμύρια νεκροί, μεταξύ των οποίων 6 εκατομμύρια Εβραίοι. Το Ολοκαύτωμα αποτελεί μέχρι σήμερα την πιο οργανωμένη και βιομηχανική γενοκτονία της ιστορίας. Είναι λογικό λοιπόν το Ισραήλ, λίγο μετά την ίδρυσή του, το 1948, να αναρωτιέται ποια στάση να κρατήσει απέναντι στη Γερμανία.
Στις αρχές του 1950, γίνονται κάποιες συζητήσεις με τη Δυτική Γερμανία, όχι τόσο για τη δημιουργία διπλωματικών σχέσεων, αλλά κυρίως για τις αποζημιώσεις που ζητά το Ισραήλ. Το 1952, υπογράφεται στο Λουξεμβούργο μια συμφωνία κατά την οποία η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία δεσμεύεται να καταβάλει στο εβραϊκό κράτος 3,45 δισεκατομμύρια μάρκα, καθώς και να αποζημιώσει τους ίδιους τους επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος.
Εντούτοις, δεν είναι τόσο εύκολο για τους Ισραηλινούς να δεχτούν έστω και συμβολικά μια συμφιλίωση με τους Γερμανούς. Τελικά, οι διπλωματικές σχέσεις ξεκινούν επίσημα το 1965. Από τότε, οι δύο χώρες ενίσχυσαν πολυμερώς τη συνεργασία τους στην οικονομία, την τεχνολογία, την εκπαίδευση, την άμυνα…
Ο πρώτος Γερμανός καγκελάριος που επισκέπτεται το Ισραήλ είναι ο Βίλλυ Μπραντ το 1973, λίγους μήνες μετά τη σφαγή των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου, όπου 11 Ισραηλινοί αθλητές δολοφονήθηκαν από Παλαιστινίους τρομοκράτες. Επίσης, το 1994, 4 χρόνια μετά την επανένωση της Γερμανίας, η πρώτη επίσημη επίσκεψη, εκτός Ευρώπης, του Προέδρου της χώρας, Ρόμαν Χέρτσογκ, γίνεται στο Ισραήλ.
Παρά τις όποιες διαφωνίες, η Γερμανία αποδέχεται ξεκάθαρα πως έχει ιστορική ευθύνη να στέκεται δίπλα στο Ισραήλ και να το προστατεύει. Το 2011, λόγου χάρη, ψηφίζει κατά της ένταξης της Παλαιστίνης στην UNESCO ενώ απέχει το 2012 από την ψηφοφορία για την ένταξη της στον ΟΗΕ.
Λίγο μετά τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου 2023 από τους τρομοκράτες της Χαμάς, το γερμανικό κοινοβούλιο υιοθετεί ομόφωνα (από την ακροαριστερά της Die Linke μέχρι την ακροδεξιά της AfD) ένα κείμενο αλληλεγγύης και υποστήριξης στο Ισραήλ, ενισχύοντας μεταξύ άλλων την αποστολή οπλικών συστημάτων.
Επιπλέον, η Γερμανία αντιμετωπίζει με μεγάλη σοβαρότητα και αυστηρότητα τον αντισημιτισμό, ο οποίος έχει σημειώσει κατακόρυφη άνοδο τον τελευταίο χρόνο. Ο αντικαγκελάριος και υπουργός Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ, δηλώνει στην πλατφόρμα Χ την 1η Νοεμβρίου 2023: «Είναι ιστορική μας ευθύνη να μπορούν να ζουν οι Εβραίοι στη Γερμανία ελεύθερα και με ασφάλεια...80 χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα». Σχετικά με τις διάφορες φιλοπαλαιστινιακές διαδηλώσεις, όπου ακούστηκαν αντισημιτικά συνθήματα, κάηκαν ισραηλινές σημαίες και όπου συμμετείχαν Γερμανοί και μουσουλμάνοι μετανάστες αναφέρει: «Όποιος είναι Γερμανός θα πρέπει να λογοδοτήσει στο δικαστήριο, όποιος δεν είναι Γερμανός, εκτός αυτού, θέτει σε κίνδυνο το καθεστώς παραμονής του. Για όποιον δεν έχει ακόμα άδεια παραμονής, συνιστά λόγο απέλασης».
Ενώ η ειρήνη στη Μέση Ανατολή φαντάζει πολύ μακρινή, η Γερμανία μπορεί στο μέλλον να παίξει ένα δυνατό ρόλο στην περιοχή και κυρίως στις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Από τη μια, είναι ένας ισχυρός σύμμαχος και προστάτης του Ισραήλ και από την άλλη, είναι ένας από τους πιο σημαντικούς χρηματοδότες της Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστινίους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή (UNRWA).
Πάντως, η Γερμανία φαίνεται να συνεχίζει να χαράσσει την εξωτερική της πολιτική, αναλογιζόμενη το βαρύ της παρελθόν και τις ιστορικές της ευθύνες που πηγάζουν απ' αυτό.
* Ο κ. Αναστάσιος Καράμπαμπας είναι καθηγητής, ιστορικός, συγγραφέας και πολιτικός αναλυτής
