Δύο βασικοί δρώντες στη Μέση Ανατολή ορίζουν την τρομοκρατική δράση της Χαμάς ως μετωπική δύναμη κατά του Ισραήλ, αλλά και για να παρεμβαίνουν ευρύτερα στις εξελίξεις στην περιοχή: Το Ιράν και το κίνημα Ιχβάν, δηλαδή οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι.
Το Ιράν, είναι το μοναδικό κράτος στον κόσμο που υπόσχεται ότι θα πολεμήσει το Ισραήλ μέχρι την τελική του καταστροφή και δεν παρέχει μόνο χρήματα στη Χαμάς, αλλά επίσης στρατιωτική και πολιτική υποστήριξη. Η Χαμάς, με έδρα τη Λωρίδα της Γάζας, αποτελεί για το Ιράν μέρος του λεγόμενου «Άξονα Αντίστασης» μαζί με τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου, τους Χούτι στην Υεμένη, καθώς και δυνάμεις πολιτοφυλάκων σε Ιράκ και Συρία.
Η Δύναμη Αλ Κουντς των Ιρανών Φρουρών της Επανάστασης, που πλέον διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις στην Τεχεράνη, συντονίζουν τη δράση όλων αυτών των οργανώσεων. Θεωρείται απίθανο η Χαμάς να προχώρησε σε μία τέτοιας κλίμακας τρομοκρατική επίθεση κατά του Ισραήλ, χωρίς την συγκατάθεση του Ιράν, πολλώ δε μάλλον την υλικοτεχνική υποστήριξή του, σημειώνει ο αναλυτής Αράς Αζίζι στο The Atlantic.
Επικαλούμενη ανώτερα στελέχη της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, η Wall Street Journal την ίδια στιγμή αναφέρει ότι το Ιράν συνέδραμε τη Χαμάς να οργανώσει την πρωτοφανή επίθεση εναντίον του Ισραήλ κατά τη διάρκεια συναντήσεων στη Βηρυτό. Σύμφωνα με δημοσίευμα της αμερικανικής εφημερίδας, οι σχεδιασμοί ήταν σε εξέλιξη από τον Αύγουστο και οριστικοποιήθηκαν σε συναντήσεις στη Βηρυτό, στις οποίες συμμετείχαν και μέλη των Φρουρών της Επανάστασης.
Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, το ριζοσπαστικό ισλαμιστικό κίνημα με ευρεία αποδοχή στις αραβικές χώρες και την Τουρκία, αποτελεί την μήτρα από την οποία γεννήθηκε η Χαμάς, κατά την πρώτη Ιντιφάντα.
Η χώρα που τα τελευταία χρόνια ενισχύει τα κινήματα που έχουν τις αναφορές τους στους Αδελφούς Μουσουλμάνους είναι το Κατάρ. Η υποστήριξή του κατ' επέκταση στη Χαμάς δεν θεωρείται τυχαία και δεν είναι μόνο ηθική ή πολιτική. Οι δυνατότητες που προσφέρει στη δράση της Χαμάς και η οικονομική στήριξη στη Λωρίδα της Γάζας κρίνονται βαρύνουσας σημασίας. Αρκεί να ληφθεί υπ’ όψη ότι ο ηγέτης της οργάνωσης, Ισμαήλ Χανίγε, έχει την έδρα του στη Ντόχα, από όπου μεταδόθηκαν οι εικόνες που προσευχόταν στο γραφείο του μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου κατά του Ισραήλ.
Η Τουρκία από την άλλη είναι μία διαφορετική περίπτωση. Μέχρι τις τελευταίες εκλογές, όποτε και έκανε στροφή στην εξωτερική του πολιτική όσον αφορά την περιοχή, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έκρυβε τις εκλεκτικές ιδεολογικές συγγένειες του κόμματος του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους -γεγονός που οδήγησε σε πλήρη ρήξη των σχέσεων της Τουρκίας με την Αίγυπτο-, τασσόμενος ανοιχτά υπέρ του ανατραπέντα τέως προέδρου Μοχάμεντ αλ Μόρσι και κατά του νυν προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Ο Ισμαήλ Χανίγε ήταν προνομιακός φιλοξενούμενος της τουρκικής προεδρίας.
Ο Χαλέντ αλ Καντούμι, εκπρόσωπος της Χαμάς στην Τεχεράνη, δήλωνε πριν από τρία χρόνια σε συνέντευξή του στους Tehran Times (7 Σεπτεμβρίου 2020) ότι το Ιράν, η Τουρκία και το Κατάρ μπορούν να σχηματίσουν μια οικονομική και πολιτική συμμαχία στην περιοχή.
Τον Ιούνιο του 2017, η Σαουδική Αραβία και αρκετοί από τους συμμάχους της αποφάσισαν αιφνιδιαστικά να αποκλείσουν το Κατάρ, σε μια προσπάθεια να τιμωρήσουν το εμιράτο των 2,7 εκατομμυρίων κατοίκων για την υποστήριξη των Αδελφών Μουσουλμάνων και να ενισχύσουν μια συμμαχία εναντίον του πραγματικού εχθρού, του Ιράν. Η Σαουδική Αραβία, φαίνεται να είναι στο επίκεντρο και σήμερα.
Η πρωτοφανής σε βιαιότητα επίθεση της Χαμάς κατά αθώων αμάχων στο Ισραήλ αποσκοπεί, σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις, στο να αποτρέψει την προσέγγιση του Ριάντ με το Ισραήλ και τη διεύρυνση των «Συμφωνιών του Αβραάμ» με μία μεγάλη αραβική δύναμη, όπως είναι η Σαουδική Αραβία.
Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, παρ' ολίγο να φέρει, πριν από λίγα χρόνια, ρήξη και εντός της Χαμάς, καθώς οι δυνάμεις που τη στήριζαν βρέθηκαν σε αποκλίνουσες τροχιές. Μία πτέρυγα της οργάνωσης προσπαθούσε να διατηρήσει τους δεσμούς με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, την Τουρκία και το Κατάρ κατά του καθεστώτος Άσαντ και να υποστηρίξει την ένοπλη αντιπολίτευση στη Συρία. Από την άλλη πλευρά, η άλλη πτέρυγα της Χαμάς προτιμούσε το Ιράν, τη Χεζμπολάχ και τη Δαμασκό, έγραφε στις 12 Ιουλίου του 2019, το αραβικό ενημερωτικό δίκτυο Asharq Al-Awsat, συμφερόντων της δυναστείας Σαούντ.
Όσον αφορά στην Τουρκία, πάντως, οι συνθήκες σήμερα είναι αρκετά διαφορετικές και πιο περίπλοκες. Η επίθεση της Χαμάς εκδηλώθηκε σε μία στιγμή που η Άγκυρα επεδίωκε να βελτιώσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και τη σύναψη ενεργειακών συμφωνιών.
Προφανώς αυτό δεν μπορεί να γίνει τώρα, που στα τζαμιά της Τουρκίας, έπειτα από κάθε προσευχή, τα πλήθη ξεσπούν σε εκδηλώσεις οργής κατά του Ισραήλ και στήριξης της τρομοκρατίας της Χαμάς, μια τάση που άρχισε να εκδηλώνεται πλέον και ανοιχτά στον φιλοκυβερνητικό Τύπο. Εξάλλου, δεδομένου ότι οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία, η Τουρκία θα πρέπει τώρα να είναι διπλά προσεκτική στις κινήσεις της σε σχέση με τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις σε Ιράκ και Συρία κατά των Κούρδων και τις ισορροπίες που πρέπει να τηρήσει σε σχέση με τη Χαμάς.
