Την Κυριακή 15 Οκτωβρίου οι Πολωνοί προσήλθαν στις κάλπες, στις πιο κρίσιμες, ίσως, κοινοβουλευτικές εκλογές μετά την πτώση του Τείχους το 1989. Το αποτέλεσμα των εκλογών σχετίζεται με το μέλλον της δημοκρατίας της μεγαλύτερης πρώην κομουνιστικής χώρας της Ε.Ε., την ενότητα της Ευρώπης και την παροχή βοήθειας στην Ουκρανία.
«Οι Πολωνοί έχουν να επιλέξουν μεταξύ τεσσάρων ακόμα χρόνων μίας λαϊκίστικής κυβέρνησης ή την ευκαιρία η Πολωνία να επαναφέρει τους δημοκρατικούς θεσμούς της και τη διεθνή της φήμη» σύμφωνα με την καθηγήτρια του Στάνφορντ Anna Grzymala-Busse. Επέλεξαν το δεύτερο.
Σύμφωνα με τα exit poll κέρδισαν οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις.
«Η δημοκρατία νίκησε. Η Πολωνία νίκησε» δήλωσε ο αρχηγός της Πλατφόρμας Πολιτών και πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ.
Το κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) βρίσκεται, ναι μεν, πρώτο- πάντα σύμφωνα με τα exit poll - στο 36.8 %, από 43.6% που ήταν το 2019, αλλά δεν έχει αρκετές συμμαχίες για να κυβερνήσει. H ακροδεξιά Συνομοσπονδία, του επιχειρηματία και Youtuber Σλάβομιρ Μέντζεν, με την οποία μπορεί να συνεργαστεί το PiS βρίσκεται μόλις στο 6.4% (ενώ στις δημοσκοπήσεις ήταν στο 9%).
Η Πλατφόρμα Πολιτών (ΚΟ) υπολογίζεται στο 31%, οι Χριστιανοδημοκράτες του Τρίτου Δρόμου στο 13.5% και η Αριστερά στο 8% και συγκεντρώνουν συνολικά 248 έδρες στην 460μελή βουλή, έναντι 212 εδρών για το εθνικιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι και την ακροδεξιά Συνομοσπονδία.
Το πρώτο κόμμα, το Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), δικαιούται να λάβει πρώτα την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον πρόεδρο της χώρας και εν συνέχεια την εντολή θα λάβει το δεύτερο κόμμα, η Πλατφόρμα των Πολιτών του Τουσκ.
‘Έχουν εκφραστεί κάποιες ανησυχίες ότι το PiS θα προσπαθήσει να δυσκολέψει τη διαδικασία και ενδεχομένως να προσπαθήσει να «ψαρέψει» μεμονωμένους υποστηρικτές από την αντιπολίτευση ώστε να δημιουργήσει κυβέρνηση, όμως, εφόσον επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις των ποσοστών, τα περιθώρια ελιγμών είναι πολύ μικρά.
Τα τελικά αποτελέσματα των εκλογών θα καθυστερήσουν να ανακοινωθούν, πιθανώς άλλο ένα εικοσιτετράωρο, διότι διεξάγεται ταυτόχρονα και η καταμέτρηση των δημοψηφισμάτων που είχε θέσει το PiS μαζί με τις εκλογές.
Οι εκλογές αυτές δεν ήταν «ούτε ελεύθερες, ούτε δίκαιες», σύμφωνα με την συγγραφέα Αν Άπλμπαουμ. Το κυβερνών κόμμα χρησιμοποίησε όλα τα μέσα που διέθετε, όπως επιδόματα, μείωση στις τιμές καυσίμων και κυρίως χειραγώγηση των μίντια προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία.
To PiS έχει κατηγορηθεί ότι έχει υπερβολικό έλεγχο στα ΜΜΕ και στη δικαστική εξουσία, έχει τοποθετήσει «δικούς» του ανθρώπους στους κρατικούς θεσμούς, βάλει κατά των μεταναστών ενώ την ίδια ώρα αξιωματούχοι του κατηγορήθηκαν ότι πουλούσαν παράνομα βίζες σένγκεν, ήταν κατά των εκτρώσεων και στόχευσε την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+.
Οι Πολωνοί αντέδρασαν στα οκτώ χρόνια εξουσίας του PiS, με την κινητοποίηση και συμμετοχή των πολιτών στις εκλογές να φτάνει 72.9%. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ποσοστό συμμετοχής των νέων ανθρώπων μεταξύ 18-29 χρονών ήταν μεγαλύτερο από των άνω των 60 ετών. Οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις στηρίχτηκαν από τους πολίτες με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, που διαμένουν στις πόλεις, κυρίως στο δυτικό, κομμάτι της χώρας.
Τα αποτελέσματα της Πολωνίας είναι χαρμόσυνα για τις Βρυξέλλες.
Παρότι η Πολωνία έχει υπάρξει ένας από τους μεγαλύτερος υποστηρικτές της Ουκρανίας, ανθρωπιστικά -φιλοξενεί 1.4 εκ. Ουκρανούς υπό προσωρινή προστασία – στρατιωτικά και οικονομικά, τον τελευταίο καιρό οι δύο χώρες ήταν σε διαμάχη λόγω των εισαγωγών σιτηρών. Επίσης, οι σχέσεις της Πολωνίας με την Ε.Ε. ήταν σε μεγάλη ένταση, με την Ε.Ε. να έχει παγώσει (8) πληρωμές δισεκατομμυρίων λόγω ανησυχιών για το κράτος δικαίου.
Ειδικά μετά την επικράτηση του λαϊκιστή Ρόμπερτ Φίτσο στη Σλοβακία, την προηγούμενη εβδομάδα, υπήρχε ιδιαίτερη ανησυχία για την πιθανότητα δημιουργίας ενός αντι- ευρωπαϊκού μετώπου Σλοβακίας, Πολωνίας, Ουγγαρίας. Ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας, η πίεση του μεταναστευτικού και το νέο μέτωπο στο Ισραήλ και την Γάζα κάνουν την ανάγκη για ευρωπαϊκή ενότητα ακόμη πιο επιτακτική. Τα αποτελέσματα στην Πολωνία δίνουν μία ανάσα στην ηγεσία της Ε.Ε., εν όψει και των ευρωεκλογών τον ερχόμενο Ιούνιο.
Την ίδια ώρα οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις της Πολωνίας έχουν μπροστά τους ένα πολύ δύσκολο έργο, το να επαναφέρουν τους δημοκρατικούς θεσμούς σε μία εξαιρετικά διχασμένη κοινωνία.
