Επανέρχεται το ερώτημα της επόμενης ημέρας στη Λωρίδα της Γάζας μετά τον τερματισμό του πολέμου κατά της τρομοκρατικής οργάνωσης της Χαμάς, με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να δίνει το στίγμα των προθέσεων της ισραηλινής πολιτικής ηγεσίας, αλλά και τον εκπρόσωπο του συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών Τζον Κίρμπι να κάνει σαφείς αναφορές στα σενάρια που εξετάζονται.
Η«συνολική ευθύνη για την ασφάλεια» στη Λωρίδα της Γάζας μετά τον πόλεμο με τη Χαμάς θα ανήκει επ’ αόριστον στο Ισραήλ τόνισε με έμφαση χθες ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου.
Ερωτηθείς κατά τη διάρκεια συνέντευξης που παραχώρησε στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο ABC News ποιος θα αναλάβει τη διακυβέρνηση του παλαιστινιακού θύλακα μετά τον πόλεμο, ο κ. Νετανιάχου απάντησε: «αυτοί που δεν θέλουν να συνεχίσουν στον δρόμο της Χαμάς».
«Το Ισραήλ θα αναλάβει, επ’ αόριστον, τη συνολική ευθύνη για την ασφάλεια» στον παλαιστινιακό θύλακα, πρόσθεσε. «Καθώς είδαμε τι γίνεται όταν δεν την έχουμε. Όταν δεν έχουμε την ευθύνη για την ασφάλεια, βλέπουμε την έκρηξη της τρομοκρατίας της Χαμάς σε κλίμακα που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε», επέμεινε.
«…Επ αόριστον θα έχουμε την ευθύνη για τη συνολική ασφάλεια γιατί βλέπουμε τι συμβαίνει όταν δεν είμαστε εμείς υπεύθυνοι, και αυτό που βλέπουμε είναι η έκρηξη της τρομοκρατίας της Χαμάς σε βαθμό που δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε» δήλωσε ο Μπ. Νετανιάχου στο Reuters.
Η δήλωση του Νετανιάχου παραπέμπει στο καθεστώς που ισχύει με βάση τη συνθήκη του Όσλο στη Δυτική Όχθη: την ευθύνη της πολιτικής διακυβέρνησης έχει η Παλαιστινιακή Αρχή και της ασφάλειας το Ισραήλ.
Αλλά και οι ΗΠΑ στο ζήτημα της Γάζας ξεκαθάρισαν ότι η Χαμάς δεν μπορεί να ελέγχει την περιοχή. Ο Τζον Κίρμπι, εκπρόσωπος του συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών, άφησε να εννοηθεί ότι λύση οριστική δεν έχει βρεθεί. Η επιλογή μιας "ανανεωμένης και αποτελεσματικής" Παλαιστινιακής Αρχής παραμένει στο τραπέζι για την Ουάσιγκτον, αλλά προφανώς, όχι για το άμεσο μέλλον.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν ανέφερ χαρακτηριστικά: «Στη διαμόρφωση του μέλλοντος για τη Γάζα, τη Δυτική Όχθη και τελικά του Παλαιστινιακού κράτους, οι φωνές των Παλαιστινίων πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο. Η Παλαιστινιακή Αρχή αποτελεί εκπρόσωπό τους, έτσι είναι σημαντικό να παίξει ηγετικό ρόλο». Η Ουάσιγκτον θέλει την Παλαιστινιακή Αρχή να αναλάβει την διακυβέρνηση στη Γάζα.
Τα τρία σενάρια για την επόμενη ημέρα
Σε πρόσφατο δημοσίευμά του το Reuters ανέφερε πως καθώς οι ισραηλινές δυνάμεις εντείνουν την επίθεσή τους κατά της Χαμάς, διπλωμάτες των ΗΠΑ, του ΟΗΕ και της Μέσης Ανατολής έχουν αρχίσει να σταθμίζουν τις επιλογές για το «μετά την επόμενη ημέρα», μετά την ήττα της τρομοκρατικής οργάνωσης, παραθέτοντας τα τρία σενάρια που εξετάζονται για το μέλλον της Λωρίδας της Γάζας.
Οι προκλήσεις τόσο σε διπλωματικό όσο και σε ανθρωπιστικό επίπεδο είναι «τρομαχτικές» σημειώνει σε ανάλυσή του το διεθνές πρακτορείο ειδήσεων αναφέροντας ότι οι διαβουλεύσεις περιλαμβάνουν την ανάπτυξη μετά τη λήξη του πολέμου πολυεθνικής δύναμης στη Λωρίδα της Γάζας, μια προσωρινή μεταβατική παλαιστινιακή κυβέρνηση, στην οποία θα αποκλείονται πολιτικά μέλη της Χαμάς, προσωρινές διευθετήσεις για τη διακυβέρνηση και την ασφάλεια του θυλάκου, που μπορεί να περιλαμβάνουν έναν αριθμό άλλων χωρών της περιοχής, αλλά και προσωρινή εποπτεία του εδάφους από τον ΟΗΕ.
Η όλη διαδικασία βρίσκεται ακόμη στο άτυπο «στάδιο της διατύπωσης ιδεών», είπε αμερικανική πηγή στο πρακτορείο. Τα βασικά ερωτήματα περιλαμβάνουν κατά πόσον το Ισραήλ θα καταφέρει να υλοποιήσει το διακηρυγμένο στόχο του να καταστρέψει τη Χαμάς και αν οι ΗΠΑ, οι δυτικοί σύμμαχοί τους και αραβικές κυβερνήσεις θα ήταν διατεθειμένες να αναπτύξουν στρατιωτικό προσωπικό στη Λωρίδα της Γάζας μεταξύ Παλαιστινίων και Ισραήλ.
Ο Λευκός Οίκος ξεκαθάρισε την Τετάρτη ότι «δεν υπάρχουν σχέδια ή προθέσεις» να αναπτυχθούν αμερικανικές δυνάμεις στη Λωρίδα της Γάζας
Δεν είναι επίσης σαφές εάν η Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία έχει περιορισμένη αυτονομία σε τμήματα της Δυτικής Όχθης, θα μπορούσε ή θα ήθελε να αναλάβει τον έλεγχο, σημειώνει το διεθνές πρακτορείο, επισημαίνοντας πως μέχρι στιγμής η Χαμάς «κυβερνά» στην Γάζα.
Κυανόκρανοι στη Γάζα;
Στις επιλογές που συζητιούνται είναι η δημιουργία μιας πολυεθνικής δύναμης για την τήρηση της τάξης στη Λωρίδα της Γάζας με τη συμμετοχή Ευρωπαϊκών ή Αραβικών χωρών, αν και καμία κυβέρνηση δεν έχει εκδηλώσει μέχρι στιγμής ανοικτά ενδιαφέρον να μετάσχει σε ένα τέτοιο σχήμα.
Ενόψει των εκλογών του 2024, όπου θα διεκδικήσει μια νέα θητεία στο Λευκό Οίκο, ο Τζο Μπάιντεν, που τερμάτισε την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο Αφγανιστάν μετά από δύο δεκαετίες, είναι μάλλον απίθανο να θέλει να εμπλακούν οι ΗΠΑ σε μια νέα άμεση ανάληψη στρατιωτικής δράσης, σχολιάζει το Reuters.
Ορισμένοι αναλυτές διατύπωσαν την ιδέα να αναπτυχθεί στη Λωρίδα της Γάζας δύναμη υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ, είτε ως επίσημο ειρηνευτικό σώμα, όπως στη μεθόριο Ισραήλ-Λιβάνου είτε ως πολυθενική δύναμη με την έγκριση των Ηνωμένων Εθνών.
Αλλά διπλωμάτες λένε ότι δεν έχει συζητηθεί τέτοια κίνηση στον ΟΗΕ, που θα απαιτούσε και την έγκριση των 15 μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ενώ το σενάριο αυτό περιπλέκεται και από την πιθανή άρνηση του Ισραήλ, ειδικά μετά την δριμεία κριτική που άσκησε πρόσφατα στον ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες για τη δήλωσή του ότι οι επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου δεν διαπράχθηκαν «εν κενώ».
Το δίλημμα για την Παλαιστιανική Αρχή
Άγνωστο παραμένει κατά πόσον η Παλαιστινιακή Αρχή που διαθέτει περιορισμένη αυτονομία σε περιοχές της Δυτικής Όχθης θα ήταν πρόθυμη ή σε θέση να αναλάβει τον έλεγχο στη Λωρίδα της Γάζας.
Ο Άντονι Μπλίνκεν μίλησε την Τρίτη στην επιτροπή της Γερουσίας για την ανάγκη μια «αποτελεσματική και αναζωογονημένη Παλαιστινιακή Αρχή να αναλάβει την ευθύνη της διακυβέρνησης και, τελικά, της ασφάλειας της Γάζας», αλλά η κυβέρνηση του Μαχμούντ Αμπάς έχει δεχθεί έντονες επικρίσεις για κακοδιαχείριση και διαφθορά.
Όποια οντότητα επιδιώξει να αναλάβει την εξουσία μετά τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας θα πρέπει να γνωρίζει ότι στα μάτια πολλών Παλαιστινίων θα θεωρείται υποχείριο του Ισραήλ. Ακόμη κι αν ανατραπεί η εξουσία της Χαμάς θα είναι σχεδόν αδύνατο να εκριζωθεί από τον πληθυσμό η συμπάθεια προς τις ένοπλες οργανώσεις, αυξάνοντας τον κίνδυνο νέων επιθέσεων, ακόμη και από «καμικάζι αυτοκτονίας» εναντίον όποιων αναλάβουν τα ηνία.
Σύμφωνα με τον Αμερικανό πρώην διαπραγματευτή για τη Μέση Ανατολή και νυν συνεργάτη του Carnegie Endowment for International Peach της Ουάσιγκτον, Άαρον Ντέιβιντ Μίλερ, «ακόμη κι αν οι Ισραηλινοί καταφέρουν να συντρίψουν τη Χαμάς, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να συγκροτηθεί εκεί μια αποδεκτή και λειτουργική κυβερνητική δομή».
Τι σενάριο της μεταβατικής κυβέρνησης
Εφόσον απομακρυνθεί η Χαμάς από την εξουσία και αποστρατιωτικοποιηθεί η Λωρίδα της Γάζας «θα μπορούσε να ανοίξει ο δρόμος για τη συγκρότηση μιας μεταβατικής διοίκησης με μια τεχνοκρατική κυβέρνηση υπό Παλαιστίνιους, που θα λειτουργεί υπό κάποιας μορφής διεθνή και / ή περιφερειακή ομπρέλα», λέει ο πρώην διαπραγματευτής για τη Μέση Ανατολή και σύμβουλος του Λευκού Οίκου, Ντένις Ρος.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει, μια τέτοια λύση θα απαιτούσε περίπλοκη εμπλοκή υπό τις ΗΠΑ με την Παλαιστινιακή Αρχή και άλλους περιφερειακούς «παίκτες», που τους συμφέρει η σταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής. Και για να πετύχει θα πρέπει το Ισραήλ να περιορίσει το διάστημα της στρατιωτικής παρουσίας του στη Λωρίδα της Γάζας, ειδάλλως η όποια νέα κυβέρνηση θα στερείται της αποδοχής του πληθυσμού.
Σε άρθρο που συνέταξε ο Ρος και δύο εκ των συναδέλφων του στο Ινστιτούτο για την Πολιτικής της Εγγύς Ανατολής της Ουάσιγκτον, προτείνουν μετά την αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων από τη Λωρίδα της Γάζας, την ασφάλειά της να αναλάβει μια ομάδα των πέντε αραβικών χωρών που έχουν συνάψει ειρηνευτικές συμφωνίες με το Ισραήλ, δηλαδή η Αίγυπτος, η Ιορδανία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και το Μαρόκο.
Κατά πόσον, όμως, θα μπορούσε να υλοποιηθεί ένα τέτοιο σενάριο είναι άλλο θέμα. «Δεν υπάρχει περίπτωση αραβικές χώρες να αναπτύξουν δυνάμεις για να σκοτώνουν Παλαιστίνιους», δήλωσε ο πρώην διαπραγματευτής Μίλερ και τώρα μέλος του ιδρύματος Κάρνεγκι.
