Θερμές χειραψίες, φωτογραφίες, δέσμευση για στήριξη. Αυτά και ελάχιστα περισσότερα προσέφεραν οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στο πλαίσιο της Έκτακτης Συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, γεγονός που έρχεται έπειτα από τη σχεδόν εχθρική στάση των ΗΠΑ και του Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στον Ουκρανό πρόεδρο.
Ωστόσο, το ερώτημα είναι πλέον σαφές για την Ουκρανία. Μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να στηρίξει εμπράκτως το Κίεβο;
Σύμφωνα με όσα αναφέρει το Politico, στην έκτακτη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις Βρυξέλλες, συζητήθηκαν τρόποι ενίσχυσης του ευρωπαϊκού αμυντικού τομέα. Παρόλα αυτά, η πιο επείγουσα ανάγκη – η άμεση στρατιωτική υποστήριξη του Κιέβου – δεν συνοδεύτηκε από νέες δεσμεύσεις.
Η Ουκρανία βρίσκεται αντιμέτωπη με τη διακοπή της στρατιωτικής βοήθειας και της παροχής πληροφοριών από τις ΗΠΑ, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ αυξάνει την πίεση στον Ζελένσκι να επιδιώξει ταχεία ειρηνευτική συμφωνία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Πριν από τη Σύνοδο, διπλωμάτες χωρών που στηρίζουν σθεναρά την Ουκρανία εξέφραζαν την ελπίδα ότι θα προκύψουν νέες δεσμεύσεις που θα ενίσχυαν τη θέση του Κιέβου. «Πρέπει να στηρίξουμε την Ουκρανία τώρα περισσότερο από ποτέ», δήλωσε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλλας, πριν από τη συνάντηση.
Ωστόσο, παρά τις δημόσιες εκδηλώσεις υποστήριξης και την εμφάνιση του Ζελένσκι στο πλευρό των Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και Αντόνιο Κόστα, η τελική απόφαση των ηγετών της ΕΕ επικεντρώθηκε κυρίως στην ενίσχυση του κατακερματισμένου ευρωπαϊκού αμυντικού τομέα.
Ατελείωτες συζητήσεις για την άμυνα
Οι ηγέτες της ΕΕ αφιέρωσαν το μεγαλύτερο μέρος από τις 10 ώρες συζητήσεων που είχαν στη διάθεσή τους, στο πώς θα χρηματοδοτήσουν ένα πακέτο αμυντικής ενίσχυσης ύψους 800 δισ. ευρώ και πόσα από αυτά τα χρήματα θα διατεθούν σε ευρωπαϊκές ή μη ευρωπαϊκές εταιρείες.
Όσο για την Ουκρανία, σύμφωνα με διπλωμάτη της ΕΕ, οι σχετικές συζητήσεις διήρκεσαν μόλις 15 λεπτά.
Σημειώνεται, ότι ο Ούγγρος πρωθυπουργός, Βίκτορ Όρμπαν δεν έκρυψε την υποστήριξή του στον Βλαντιμίρ Πούτιν. Η υπόλοιπη ΕΕ ωστόσο, απέρριψε κάθε αίσθηση διχασμού.
Έτσι χωρίς την Ουγγαρία, 26 χώρες υπέγραψαν κοινό κείμενο για την Ουκρανία που χαράσσει κόκκινες γραμμές για μελλοντικές ειρηνευτικές συνομιλίες, συνεχίζει να στηρίζει το Κιέβο στην πορεία του προς την ένταξη στην ΕΕ και υπόσχεται μελλοντική στρατιωτική βοήθεια χωρίς όμως συγκεκριμένους στόχους.
Ο Όλαφ Σολτς, απερχόμενος καγκελάριος της Γερμανίας, επιχείρησε να υποβαθμίσει τη σημασία της ουγγρικής στάσης λέγοντας ότι «το έχει ξανακάνει. Δεν σημαίνει ότι η Ένωση ανατρέπεται».
Ο Ζελένσκι ζητά άμεση ενίσχυση
Ο Ζελένσκι κατέφθασε στη σύνοδο με συγκεκριμένες απαιτήσεις: Επιτάχυνση της δημιουργίας ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού μηχανισμού για τη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, νέο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας και επιβεβαίωση του σχεδίου ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ έως το 2030.
«Η επίτευξη της ειρήνης μέσω ισχύος απαιτεί η Ουκρανία να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση, με ισχυρές στρατιωτικές και αμυντικές δυνατότητες», ανέφερε η δήλωση των 26 ηγετών.
Ένας ευρωπαίος διπλωμάτης, μιλώντας ανώνυμα, υπερασπίστηκε την προσέγγιση της ΕΕ, επισημαίνοντας ότι οι εργασίες για μελλοντικά πακέτα στρατιωτικής βοήθειας συνεχίζονται, με τη συμμετοχή και μη ευρωπαϊκών κρατών, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο.
Πριν από τη Σύνοδο, η Κάλλας είχε προτείνει τη συγκέντρωση τουλάχιστον 20 δισ. ευρώ για στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία το 2025. Παρότι έγιναν εκτεταμένες διαπραγματεύσεις, η πρόταση δεν εξασφάλισε καθολική υποστήριξη.
Παρά τις απογοητεύσεις, ο Ζελένσκι έλαβε ορισμένες συγκεκριμένες δεσμεύσεις – όχι όμως από την ΕΕ. Η Νορβηγία ανακοίνωσε ότι θα υπερδιπλασιάσει τη στρατιωτική της βοήθεια, φτάνοντας τα 8 δισ. ευρώ για το 2025.
Ο ελέφαντας στο δωμάτιο
Το μεγάλο ερώτημα που αιωρείται είναι αν η ΕΕ μπορεί να αντικαταστήσει ή να καλύψει το κενό που αφήνει η διακοπή της αμερικανικής στρατιωτικής στήριξης. Ο Εσθονός πρωθυπουργός Κρίστεν Μίχαλ έθεσε το ζήτημα ευθέως στη σύνοδο: «Μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας;». Η απάντηση ήταν η σιωπή, σχολιάζει το δημοσίευμα.
Οι χώρες της ΕΕ έχουν συλλογικά δεσμευτεί να κάνουν περισσότερα για την Ουκρανία όσον αφορά την οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη από ό,τι οι ΗΠΑ από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας πριν από τρία χρόνια. Αυτή η υποστήριξη θα συνεχιστεί τους επόμενους μήνες και μεταφράζεται σε περίπου 30 δισεκατομμύρια ευρώ σε οικονομική βοήθεια που προορίζονται για το 2025 μέσω δανείων από τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας.
Σημειώνεται ότι η ΕΕ έχει συνολικά δεσμεύσει περισσότερα χρήματα για την Ουκρανία από τις ΗΠΑ από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, αλλά η απώλεια της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας αφήνει τεράστιο κενό, ειδικά σε τομείς όπως η στρατιωτική πληροφόρηση και η στόχευση όπλων ακριβείας.
«Η διακοπή της ανταλλαγής πληροφοριών είναι εξαιρετικά σημαντική για την Ουκρανία», δήλωσε στο Politico ο απόστρατος συνταγματάρχης Φίλιπ Ίνγκραμ. «Η ΕΕ δεν διαθέτει στρατηγικές δυνατότητες πληροφοριών, καθώς τα περισσότερα κράτη-μέλη εξαρτώνται πλήρως από το ΝΑΤΟ».
Την ίδια ώρα, δημοσίευμα του NBC News ανέφερε ότι οι ΗΠΑ μπορεί να περιορίσουν τις αμυντικές τους δεσμεύσεις στο ΝΑΤΟ, στηρίζοντας μόνο χώρες που διαθέτουν συγκεκριμένο ποσοστό του ΑΕΠ τους για την άμυνα.
Η αβεβαιότητα για τη στάση της Ουάσινγκτον έχει προκαλέσει γεωπολιτική κρίση στην Ευρώπη, οδηγώντας σε έντονη διπλωματική δραστηριότητα τις τελευταίες εβδομάδες.
