«Στροφή» στο μεταναστευτικό κάνει η Γερμανία η οποία από τη Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου ξεκινάει συνοριακούς ελέγχους, περισσότερες απορρίψεις αιτημάτων ασύλου αλλά και απελάσεις - εξπρές στις χώρες πρώτης εισόδου στην ΕΕ ή σε τρίτες χώρες, αναφέρουν σε δημοσίευμά τους Deutsche Welle και Reuters, ενώ αύριο, αναμένεται η κυβέρνηση να παρουσιάσει το νέο πακέτο για τη μετανάστευση και την εσωτερική ασφάλεια.
Η Γερμανία βρίσκεται στην καρδιά της Ευρώπης, και μοιράζεται χερσαία σύνορα με εννέα χώρες. Τα σχέδιά της σηματοδοτούν οπισθοδρόμηση στην ελεύθερη μετακίνηση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πυλώνα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, και θα μπορούσαν να επηρεάσουν την περιφερειακή ενότητα, τονίζει το Reuters
Όπως σημειώνει η DW, τα σχέδια του Υπουργείου Εσωτερικών προβλέπουν, εκτός από τα παραπάνω, διαδικασίες ελέγχων που θα διενεργούνται γρήγορα στα σύνορα από την αστυνομία, η οποία αποκτά ενισχυμένες αρμοδιότητες. Εκεί θα εξετάζεται δηλαδή ποια χώρα είναι αρμόδια, βάσει του Κανονισμού του Δουβλίνου, να χειριστεί την κάθε υπόθεση ασύλου ενώ εξετάζεται και η δημιουργία κέντρων κράτησης στα γερμανικά σύνορα.
Η κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση των συντηρητικών της αντιπολίτευσης για αυτόματη απόρριψη αιτούντων άσυλο στα σύνορα, η οποία εκτιμά ότι είναι αντίθετη με το δίκαιο της ΕΕ
Την κρισιμότητα της κατάστασης αποτυπώνει και η ανακοίνωση της υπ. Εσωτερικών Φέζερ για επέκταση των προσωρινών συνοριακών ελέγχων σε όλα τα χερσαία σύνορα της χώρας από 16 Σεπτεμβρίου και για έξι μήνες.
Πέραν της Πολωνίας, της Τσεχίας, της Αυστρίας και της Ελβετίας, όπου ήδη ίσχυαν έλεγχοι, αυτοί τώρα επεκτείνονται στα σύνορα και με τις Γαλλία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ολλανδία και Δανία. Αντίστοιχοι έλεγχοι είχαν επιβληθεί κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου που διεξήχθη στη Γερμανία.
Οι λόγοι της γερμανικής «στροφής»
Μιλώντας στη γερμανική βουλή, σήμερα, ο καγκελάριος Σολτς είπε ότι η Γερμανία χρειάζεται μετανάστες, θα παραμείνει μια ανοιχτή κοινωνία και θα συνεχίσει να προσφέρει προστασία σε όσους διώκονται αλλά «δεν μπορεί απλώς να έρχεται στη Γερμανία όποιος θέλει. Πρέπει να μπορούμε να επιλέγουμε ποιος θα έρθει».
Οι βασικές αιτίες είναι δύο: ο περιορισμός της παράτυπης μετανάστευσης και η αντιμετώπιση της ισλαμιστικής απειλής μετά την τρομοκρατική επίθεση στο Ζόλινγκεν, με ανάληψη της ευθύνης από το Ισλαμικό Κράτος, σημειώνει η DW, αναφέροντας βέβαια ότι οι λόγοι είναι κυρίως πολιτικοί.
Το Reuters παραθέτει αναλυτές οι οποίοι τονίζουν πως παρά το γεγονός ότι η παράτυπη μετανάστευση έχει επιβαρύνει δραματικά τις δημόσιες υπηρεσίες, η απόφαση ερμηνεύεται περισσότερο πολιτικά καθώς εκτιμάται ότι πρόκειται για προσπάθεια της γερμανικής κυβέρνησης να ανατρέψει την υποστήριξη τόσο προς τους συντηρητικούς όσο και προς την ακροδεξιά ενόψει των περιφερειακών και ομοσπονδιακών εκλογών.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η μετανάστευση είναι η κύρια ανησυχία των ψηφοφόρων στο ανατολικό γερμανικό κρατίδιο του Βρανδεμβούργου, στο οποίο θα διεξαχθούν εκλογές σε δέκα ημέρες και όπου οι κεντροαριστεροί Σοσιαλδημοκράτες (SPD) του καγκελαρίου Όλαφ Σολτς μάχονται για να διατηρήσουν την εξουσία.
Επί του παρόντος, το αντιμεταναστευτικό ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) έρχεται πρώτο στις δημοσκοπήσεις, αφού νωρίτερα αυτό τον μήνα κέρδισε τις εκλογές στη Θουριγγία, καθιστώντας το πρώτο ακροδεξιό κόμμα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο που έρχεται πρώτο σε περιφερειακές εκλογές.
Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, το 77% των ερωτηθέντων ζητά αλλαγή στη γερμανική πολιτική μετανάστευσης και ασύλου.
Οι πρόσφατες επιθέσεις με μαχαίρι στις οποίες οι ύποπτοι ήταν αιτούντες άσυλο έχουν προκαλέσει ανησυχίες για την αύξηση της μετανάστευσης. Το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση με μαχαίρι στη δυτική πόλη Σόλινγκεν κατά την οποία σκοτώθηκαν τρεις ανθρώπους.
Το νέο μεταναστευτικό πακέτο, σηματοδοτεί σε κάθε περίπτωση μια στροφή της γερμανικής στάσης με ευρύτερες συνέπειες και για χώρες πρώτης υποδοχής όπως η Ελλάδα.
Πώς επηρεάζει την ελεύθερη μετακίνηση στην Ευρώπη;
Το μπλοκ της ΕΕ διαθέτει μια ζώνη μετακίνησης χωρίς βίζα, γνωστή ως Ζώνη Σένγκεν, η οποία επιτρέπει στους πολίτες των περισσότερων χωρών της ΕΕ να ταξιδεύουν εύκολα διασυνοριακά για εργασία και αναψυχή. Η Ισλανδία, το Λιχτενστάιν, η Νορβηγία και η Ελβετία ανήκουν επίσης στη Σένγκεν, παρόλο που δεν είναι μέλη της ΕΕ.
Σύμφωνα με την ΕΕ, τα κράτη μέλη επιτρέπεται να επαναφέρουν προσωρινά τους ελέγχους στα λεγόμενα εσωτερικά σύνορα της ΕΕ σε περίπτωση σοβαρής απειλής, όπως αυτή για την εσωτερική ασφάλεια. Ωστόσο, αναφέρει επίσης ότι οι έλεγχοι στα σύνορα πρέπει να εφαρμόζονται ως έσχατη λύση σε εξαιρετικές καταστάσεις και πρέπει να είναι χρονικά περιορισμένοι.
Τέτοιοι περιορισμοί τίθενται συχνά σε μεγάλα αθλητικά γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων των πρόσφατων Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι και του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου αυτό το καλοκαίρι.
Με την επέκταση των συνοριακών ελέγχων, οι ταξιδιώτες θα υπόκεινται σε περισσότερους ελέγχους όταν διασχίζουν τα σύνορα, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε καθυστερήσεις και μποτιλιαρίσματα.
Η Γερμανία θα μπορούσε να αρνηθεί την είσοδο ή να προχωρήσει στην κράτηση στα σύνορα σε οποιονδήποτε θεωρήσει ότι εισέρχεται παράνομα και ζητά άσυλο στη χώρα.
«Δεν περιμένω το τέλος της Σένγκεν γενικά, μάλλον έναν λιγότερο λειτουργικό χώρο ελεύθερης κυκλοφορίας», δήλωσε ο Μάρκους Ένγκλερ στο Γερμανικό Κέντρο Έρευνας για την Ένταξη και τη Μετανάστευση.
Ενημέρωση της Κομισιόν, πρώτες αντιδράσεις
Ήδη πάντως για την επιβολή προσωρινών ελέγχων στο σύνολο των γερμανικών συνόρων ενημερώθηκε η Κομισιόν διότι πρόκειται ουσιαστικά για αναστολή των κανόνων Σένγκεν εξαιτίας έκτακτων περιστάσεων. Η Κομισιόν από την πλευρά της υπενθυμίζει ότι αντίστοιχα μέτρα πρέπει να είναι πράγματι έκτακτα, προσωρινά και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας.
Ορισμένες γειτονικές χώρες επέκριναν τη Γερμανία καθώς εκτιμούν ότι η απόφασή της για επέκταση των ελέγχων θα μπορούσε να οδηγήσει στο να υποχρεωθούν να δεχτούν οι ίδιες περισσότερους αιτούντες άσυλο και να επηρεάσουν τις εμπορικές μετακινήσεις.
Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ κάνει λόγο για «απαράδεκτα» σχέδια της Γερμανίας, λέγοντας ότι πρακτικά αναστέλλεται ο χώρος Σένγκεν. Κάλεσε την Τρίτη για επείγουσες διαβουλεύσεις με άλλες χώρες και για περισσότερη υποστήριξη στις μεταναστευτικές πολιτικές της ίδιας της Βαρσοβίας.
Είπε ότι αυτό που χρειάζεται η Πολωνία δεν ήταν αυστηρότεροι έλεγχοι στα σύνορά της με τη Γερμανία, αλλά περισσότερη δέσμευση από το Βερολίνο και άλλους για την ασφάλεια των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ.
Ο υπ. Εσωτερικών της Αυστρίας Γκέρχαρντ Κάρνερ ανέφερε σε αυστηρούς τόνους ότι η Αυστρία δεν θα δεχτεί επιστροφές αιτούντων άσυλο από τη Γερμανία, ενώ ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν δήλωσε σκωπτικά: «Γερμανία καλώς ήρθες στο κλαμπ!».
#Germany has decided to impose strict border controls to stop illegal migration. @Bundeskanzler Scholz, welcome to the club! #StopMigration
— Orbán Viktor (@PM_ViktorOrban) September 10, 2024
Ωστόσο, άλλοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ήταν πιο αισιόδοξοι, δεδομένου ότι η Γερμανία, όπως και άλλες χώρες της ΕΕ, διενεργεί ήδη ελέγχους σε ορισμένα από τα σύνορά της. Ο Τσέχος υπουργός Εσωτερικών Βιτ Ρακούσαν είπε για παράδειγμα ότι δεν περίμενε σημαντικές αλλαγές καθώς οι έλεγχοι θα είναι τυχαίοι.
Τόσο η Πολωνία όσο και η Τσεχική Δημοκρατία διαθέτουν ήδη κέντρα κράτησης για μετανάστες που δεν διαθέτουν τα απαραίτητα ταξιδιωτικά έγγραφα ή των οποίων τα αιτήματα ασύλου εξετάζονται.
Παράλληλα, και ο νέος πρωθυπουργός της Γαλλίας Μισέλ Μπαρνιέ θέλει να αυστηροποιήσει τη μεταναστευτική πολιτική της χώρας με την παράνομη μετανάστευση να αποτελεί την πρώτη προτεραιότητά του. «
Έχει κανείς την εντύπωση πως τα σύνορα είναι σαν κόσκινο – και πως οι μεταναστευτικές ροές είναι εκτός ελέγχου. Αυτό ακριβώς είναι που θέλουμε να αλλάξουμε», δήλωσε ο Μπαρνιέ την περασμένη εβδομάδα.
Οι αριθμοί για τις αιτήσεις ασύλου
Η ΕΕ έλαβε περισσότερες από 1,14 εκατομμύρια αιτήσεις ασύλου το 2023, ο υψηλότερος αριθμός από τη μεταναστευτική κρίση του 2016, σύμφωνα με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Άσυλο (EUAA).
Ωστόσο, οι αιτήσεις έχουν μειωθεί τους τελευταίους μήνες, με τον Μάιο να καταγράφει μείωση κατά το ένα τρίτο σε σύγκριση με την κορύφωση του περασμένου φθινοπώρου.
Η Γερμανία συνέχισε να δέχεται τις περισσότερες αιτήσεις για άσυλο, το 22% του συνόλου, ενώ η Ιρλανδία έλαβε τις περισσότερες κατά κεφαλήν.
Τι έπεται στη συνέχεια;
Το Βερολίνο θα πρέπει να συζητήσει τα σχέδιά του για κράτηση αιτούντων άσυλο στα σύνορα με τις 16 περιφερειακές κυβερνήσεις της Γερμανίας, οι αρχές των οποίων θα πρέπει να τα εφαρμόσουν.
Έχει αναφέρει, επίσης, ότι θέλει να διεξάγει διαβουλεύσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους της, η συνεργασία των οποίων θα ήταν απαραίτητη εάν θέλει να στείλει πίσω αιτούντες άσυλο.
Ωστόσο, μπορεί να εφαρμόσει τους συνοριακούς ελέγχους αμέσως, έχοντας ήδη κοινοποιήσει την απόφασή της στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
