Βαρύτατα πλήγματα έχει δεχθεί η οικονομία της Συρίας από τον εμφύλιο πόλεμος και τις κυρώσεις που έχουν την έχουν απομακρύνει από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όλοι να αναμένουν να δουν πώς θα διαχειριστεί αυτά τα προβλήματα η νέα ηγεσία της χώρας σε μια φάση κρίσιμη για το μέλλον της Συρίας
Ποια είναι η οικονομική κατάσταση της Συρίας σήμερα;
Σύμφωνα με ανάλυση του πρακτορείου Reuters, η οικονομία μειώθηκε περισσότερο από το μισό μεταξύ 2010 και 2021, όπως έδειξαν τα επίσημα συριακά στοιχεία που επικαλέστηκε η Παγκόσμια Τράπεζα την άνοιξη του 2024.
Ωστόσο, αυτό ήταν πιθανότατα μια υποεκτίμηση, δήλωσε η τράπεζα. Οι υπολογισμοί της έδειξαν μια πιο έντονη συρρίκνωση κατά 84% μεταξύ 2010 και 2023.
Η Παγκόσμια Τράπεζα ταξινόμησε ξανά τη Συρία ως χώρα χαμηλού εισοδήματος το 2018. Περισσότερο από το 90% των 23 εκατομμυρίων Σύρων ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, σύμφωνα με τις υπηρεσίες του ΟΗΕ.
Τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας εκτιμούσαν ότι η οικονομία της Συρίας θα ήταν 23,63 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022 - περίπου στο ίδιο επίπεδο με την Αλβανία και την Αρμενία, που η καθεμία έχει λιγότερους από τρία εκατομμύρια κατοίκους.
Τι συνέβη με το νόμισμα της Συρίας;
Η οικονομική κρίση της Συρίας επιδεινώθηκε το 2019, όταν ο Λίβανος, με τον οποίο διατηρεί εκτεταμένους οικονομικούς και χρηματοπιστωτικούς δεσμούς, βυθίστηκε σε κρίση. Η Συρία εισήγαγε τότε μια πληθώρα συναλλαγματικών ισοτιμιών για διάφορες συναλλαγές.
Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους νέους κυβερνήτες τον Δεκέμβριο, η κεντρική τράπεζα δεσμεύτηκε να υιοθετήσει μια επίσημη ενιαία συναλλαγματική ισοτιμία.
Τα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας τη Δευτέρα έδειξαν την επίσημη ισοτιμία στα 13,065. Αυτό συγκρίνεται με μια ισοτιμία περίπου 47 ανά δολάριο τον Μάρτιο του 2011 - όταν ο εμφύλιος πόλεμος είχε κατακλύσει τη χώρα, σύμφωνα με τα στοιχεία της LSEG. SYP που είναι ιστοσελίδα παρακολούθησης συναλλάγματος από την Karam Shaar Advisory έδειξε ότι οι τιμές της μαύρης αγοράς εκτοξεύτηκαν στις 22.000 γύρω από την πτώση του Άσαντ, αλλά τη Δευτέρα βρίσκονταν στις 12.800.
Ποια είναι τα σημερινά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας;
Οι νέοι κυβερνήτες εργάζονται για να προσδιορίσουν τι έχει απομείνει στα κρατικά ταμεία.
Ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Μοχάμαντ αλ Μπασίρ δήλωσε ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα είναι πολύ χαμηλά. Πηγές δήλωσαν στο Reuters ότι έχουν απομείνει περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια στα θησαυροφυλάκια της κεντρικής τράπεζας, καθώς και 26 τόνοι χρυσού, αξίας 2,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε τρέχουσες τιμές αγοράς.
Αυτό είναι σημαντικά χαμηλότερο από τα 18,5 δισ. δολάρια σε αποθέματα που εκτιμήθηκαν από το ΔΝΤ το 2010 και από την κάλυψη των εισαγωγών τριών μηνών που θεωρείται ελάχιστο ασφαλές όριο.
Οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν παγώσει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε συριακά περιουσιακά στοιχεία από την έναρξη του πολέμου, αλλά το ακριβές μέγεθος και η θέση τους δεν είναι ξεκάθαρα.
Η κυβέρνηση της Ελβετίας δήλωσε ότι δεσμευμένα συριακά περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 99 εκατομμυρίων ελβετικών φράγκων (112 εκατομμύρια δολάρια) βρίσκονται επί του παρόντος στη χώρα. Το ενημερωτικό δελτίο Syria Report εκτιμούσε τον Απρίλιο ότι 163,2 εκατομμύρια λίρες (205,76 εκατομμύρια δολάρια) δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων βρίσκονταν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Παρά τις κυρώσεις των κεντρικών τραπεζών, οι δυτικές κυβερνήσεις επέτρεψαν στη Συρία να χρησιμοποιήσει τα δεσμευμένα κεφάλαια για ανθρωπιστικούς σκοπούς, όπως φάρμακα και τρόφιμα.
Η νέα κυβέρνηση δήλωσε ότι αναμένει να ανακτήσει έως και 400 εκατ. δολάρια σε δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση ορισμένων μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των μισθών κατά 400% για ορισμένους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα τον επόμενο μήνα.
Πηγή: AP / Leo Correa
Πώς ο πόλεμος και οι κυρώσεις επηρέασαν την οικονομία και το εμπόριο;
Η μείωση των εσόδων από το πετρέλαιο και τον τουρισμό «αποδεκάτισε» τις εξαγωγές της Συρίας από 18,4 δισεκατομμύρια δολάρια το 2010 σε 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Οι εισαγωγές μειώθηκαν επίσης, αλλά με μικρότερο περιθώριο - από 22,7 δισ. δολάρια σε 6,5 δισ. δολάρια λόγω της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα και τρόφιμα.
«Το διευρυνόμενο χάσμα πίεσε τα οικονομικά της κυβέρνησης, ωθώντας τη να πληρώσει για ορισμένες εισαγωγές με παράνομα μετρητά από τις πωλήσεις ενός εθιστικού διεγερτικού που μοιάζει με αμφεταμίνη και είναι ευρέως γνωστό ως captagon, ή από το λαθρεμπόριο καυσίμων», είπαν οι ειδικοί.
Η παραγωγή captagon έχει γίνει ο πιο πολύτιμος οικονομικός τομέας, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η οποία εκτιμά ότι η συνολική αξία της αγοράς του ναρκωτικού που προέρχεται από τη Συρία ανέρχεται σε 5,6 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ποιες είναι οι ενεργειακές προκλήσεις;
Το 2010, η Συρία εξήγαγε 380.000 βαρέλια πετρελαίου ημερησίως (bpd). Αυτή η πηγή εσόδων σε σκληρό νόμισμα εξανεμίστηκε μετά την έναρξη των συγκρούσεων το 2011. Διάφορες φατρίες - συμπεριλαμβανομένου του Ισλαμικού Κράτους και των Κούρδων μαχητών - κατέλαβαν πετρελαιοπηγές, ενώ οι τελευταίοι υπέγραψαν συμφωνίες με αμερικανικές εταιρείες. Οι κυρώσεις δυσχέραναν τις νόμιμες εξαγωγές.
Η απώλεια αυτή άφησε τη Συρία εξαρτημένη από τις εισαγωγές ενέργειας - κυρίως από τους συμμάχους της, τη Ρωσία και το Ιράν.
Η Ρέιτσελ Ζιέμπα, ανώτερη σύμβουλος για τις κυρώσεις της εταιρείας συμβούλων κινδύνου Horizon Engage, δήλωσε ότι τα περίπου 1-3 εκατομμύρια βαρέλια καυσίμων ανά μήνα που έπαιρνε η Συρία από το Ιράν σταμάτησαν στα τέλη Δεκεμβρίου, καθώς η Τεχεράνη υποχώρησε.
Η ίδια πρόσθεσε ότι η έλλειψη πρόσβασης σε παγκόσμιες τραπεζικές συναλλαγές, λόγω των κυρώσεων και του χαρακτηρισμού της ηγετικής ομάδας ανταρτών Χαγιάτ Ταχίρ αλ Σαμ (HTS) ως τρομοκρατικής οργάνωσης, περιπλέκει τις εμπορικές αγορές καυσίμων.
Πώς «υποφέρει» και η γεωργία;
Οι συγκρούσεις και η ξηρασία μείωσαν τον αριθμό των αγροτών, προκάλεσαν ζημιές στην άρδευση και περιόρισαν την πρόσβαση σε σπόρους και λιπάσματα.
Η γεωργική παραγωγή έπεσε σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ το 2021 και το 2022, με το σιτάρι μόνο να πέφτει στο ένα τέταρτο των περίπου τεσσάρων εκατομμυρίων τόνων ετησίως που ήταν προπολεμικά.
Η Συρία εισήγαγε περίπου ένα εκατομμύριο τόνους δημητριακών ετησίως από τη Ρωσία, αλλά οι ροές σταμάτησαν μετά την ανάληψη του ελέγχου από τους νέους κυβερνήτες.
Η Ουκρανία έχει δηλώσει προθυμία να προμηθεύσει, αλλά δεν είναι σαφές πώς η Συρία θα μπορούσε να πληρώσει.
