Στο Ιράν, το 1979, όχι τόσο μακρινή ημερομηνία για να χαθεί η μνήμη, υπήρξε η ανατροπή ενός ακραίου κοσμικού καθεστώτος από ένα ακραίο θρησκευτικό καθεστώς.
Μια κοινωνία στην οποία η μεσαία τάξη - δεν αναφέρομαι στην ανώτερη - είχε κάποιες ελευθερίες που είχαν επιβληθεί από τον ίδιο τον σάχη. Υπόψη ότι οι καινοτόμες ιδέες του είχαν σοκάρει ακόμα και τη σύζυγό του. Αναφέρομαι, βεβαίως, στη χιτζάμπ.
Με την ανατροπή του σάχη οι αλλαγές ήταν συντριπτικές. Και όχι μόνο στο οικονομικό επίπεδο ή το διεθνές περιβάλλον, αλλά και στο κοινωνικό. Βεβαίως, στο κοινωνικό επίπεδο, τουλάχιστον, στη μεσαία και ανώτερη τάξη (όχι στις επαρχίες) που είχε τη δυνατότητα να ταξιδέψει στο εξωτερικό και ως εκ τούτου να γίνει κοινωνός ενός διαφορετικού τρόπου και τύπου ζωής, του δυτικού. Αναφέρομαι σε τάξεις ανθρώπων που είχαν τη δυνατότητα ανώτερης/ ανώτατης εκπαίδευσης και παιδείας. Πρόκειται για τάξεις που δεν είχαν ταυτιστεί με τη θρησκεία.
Θρησκεία στην ακραία μορφή της και στις υποκειμενικές προσεγγίσεις της. Αυτές οι κοινωνικές τάξεις είχαν υποστεί ένα πολιτισμικό σοκ.
Κάποιοι έφυγαν από τη χώρα, τουλάχιστον όσοι είχαν οικονομική δυνατότητα ή συμφέροντα στις δυτικές χώρες. Άλλοι παρέμειναν, λόγω των δικών τους οικονομικών συμφερόντων, εντός της χώρας με το σκεπτικό ότι θα υπήρχε κάποια στιγμή ανατροπή του ακραίου θρησκευτικού καθεστώτος.
Υπό αυτή την έννοια, τουλάχιστον όπως αποδεικνύεται από τα πρόσφατα γεγονότα, οι μνήμες παρέμειναν ζωντανές.Σήμερα υπάρχουν πολλές υποκειμενικές θεωρήσεις και αναλύσεις περί θρησκείας. Η ισλαμική θρησκεία ή τουλάχιστον το σιιτικό κομμάτι, αλλά όχι μόνο, επιβάλλει ειδικό ντύσιμο στις γυναίκες.
Υπό άλλες θεωρήσεις και αναλύσεις, πάλι για την ισλαμική θρησκεία, αυτό δεν είναι απαραίτητο.
Όμως τα αραβικά ισλαμικά καθεστώτα το επιβάλλουν. Μαζί με μια σειρά άλλων απαγορεύσεων. Πρόκειται για τους σουνίτες και δεν περιορίζονται μόνο στο Ιράν, αλλά στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν, στη Σοαυδική Αραβία, στα Αραβικά Εμιράτα και αλλού. Οι βιαιότητες κατά των γυναικών, αν τολμήσουν να μη συνταχθούν απόλυτα με τις επιταγές των κυβερνώντων ακραίων καθεστώτων είναι εξαιρετικά βίαιες.
Εκεί όμως δεν υπάρχει, δεν έχω δει τουλάχιστον ,μια αντίστοιχη δυτική ευαισθησία. Έτσι το ιρανικό καθεστώς θα παραμείνει αμετάκλητο στις θέσεις του και θα παραμείνει στη λογική που έχει ως τώρα, δίχως να έχει κόστος. Το κόστος μιας βίαιης κινητοποίησης με γυναίκες επικεφαλής δεν σημαίνει δυστυχώς πολλά πράγματα για τους Ιρανούς ηγέτες.
Υπάρχει βέβαια και μια συζήτηση, που τροφοδοτείται από το ιρανικό καθεστώς, για ξένη ανάμειξη εντός της χώρας με στόχο να δημιουργηθούν αναταραχές για να ανατραπεί το καθεστώς. Βέβαια, πρέπει να δοθούν πολύ περισσότερα ουσιαστικά στοιχεία για να μπορέσει κανείς να τοποθετηθεί επί αυτής της συζήτησης.
Το θέμα της μαντίλας, είναι κάτι που έρχεται και επανέρχεται στην ιστορία του Ιράν. Ακόμα και επί σάχη, έβαζαν τις μαντίλες ως μέτρο αντίστασης, επειδή είχε επιβληθεί να μην φορούν μαντίλες. Δηλαδή, το ζήτημα της μαντίλας λειτουργεί ως μέτρο αντίστασης. Για αυτό και πρέπει να δούμε τις ιδιαιτερότητας του κάθε λαού. Οι Σιίτες είναι μια εξαιρετικά ιδιαίτερη περίπτωση, αξίζει όμως να φανταστεί κανείς τι θα συνέβαινε αν τα αντίστοιχα γεγονότα με το Ιράν, συνέβαιναν στη Σαουδική Αραβία ή στο Αφγανιστάν που είναι σουνίτες.
*Η Μαίρη Μπόση είναι Καθηγήτρια στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Ειδικεύεται σε θέματα διεθνούς πολιτικής βίας και διεθνούς ασφάλειας.
