Στις πρώτες γενικές εκλογές μετά την επίσημη αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, τόσο οι ηγέτες των Εργατικών όσο και των Συντηρητικών ήταν επιδεικτικά βουβοί σχετικά με το Brexit. Υπήρξαν κάποιες αόριστες φιλοδοξίες να «εκμεταλλευτούμε τις ευκαιρίες του» ή να «το κάνουμε να λειτουργήσει», αλλά κατά τα άλλα, τίποτα.
Ως πρωθυπουργός, ο Κιρ Στάρμερ θα πρέπει να ασχοληθεί με αυτό, ιδίως καθώς περισσότεροι Βρετανοί διαπίστωσαν πλέον ότι τα αρνητικά της αποχώρησης από την ΕΕ υπερτερούν των θετικών. Σε δημοσκόπηση του Ιανουαρίου, η πλειοψηφία υποστήριξε την επανένταξη.
Το Brexit δεν ήταν ποτέ λιγότερο δημοφιλές, και όμως μοιάζει να έχει παγιώνεται εδώ και καιρό μια περίεργη απάθεια σχετικά με το να αρχίσει στην πραγματικότητα η ανατροπή του. Συνολικά, η επανένταξη φαίνεται μια μακρινή προοπτική. Το μανιφέστο των Εργατικών είναι κατηγορηματικό, αποκλείοντας ακόμη και την ένταξη στην ενιαία αγορά και την τελωνειακή ένωση.
Πολλοί από τους πονοκεφάλους των Συντηρητικών σε όλη την Ευρώπη μπορούν να αποδοθούν σε διαιρέσεις που προέκυψαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Οι Εργατικοί δεν έχουν το αντίστοιχο της σκληροπυρηνικής ευρωσκεπτικιστικής Ομάδας Ευρωπαϊκών Ερευνών των Τόρις, και υπό τον Στάρμερ το κόμμα έχει υιοθετήσει έναν «Μπλερικό ατλαντισμό», υποστηρίζοντας ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να είναι κοντά τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Βόρεια Αμερική. Η νέα κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει λίγα κοινοβουλευτικά προβλήματα γύρω από την ευρωπαϊκή πολιτική.
Αντίθετα, είναι οι δυνάμεις εκτός Γουεστμίνστερ που θα μπορούσαν να προκαλέσουν δυσκολίες: τα δημοφιλή μέσα ενημέρωσης που υποστηρίζουν το Brexit και μια ΕΕ που αγωνιά να προχωρήσει από την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Για να τα παρακάμψει αυτά, ο Στάρμερ πρέπει να βρει θέματα στα οποία το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί (ή τουλάχιστον φαίνεται ότι μπορεί) να αναλάβει ηγετικό ρόλο και στα οποία υπάρχει σύγκλιση συμφερόντων με την ΕΕ.
Τι έχει δείξει η πρόσφατη Ιστορία
Τα ζητήματα ηγεσίας κατατρέχουν διαρκώς τη στάση του Ηνωμένου Βασιλείου απέναντι στην Ευρώπη. Ο φιλοευρωπαϊσμός του Τσόρτσιλ εξαρτιόταν ρητά από τη βρετανική εξαίρεση και πρωτοκαθεδρία. Μέχρι τη Συνθήκη της Ρώμης του 1957, το Ηνωμένο Βασίλειο επέλεξε να παρακάμψει τη γαλλική και τη δυτικογερμανική ηγεσία της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας ιδρύοντας την Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών, στην οποία ήταν μακράν η μεγαλύτερη οικονομία.
Το 1963, ο Σαρλ Ντε Γκωλ της Γαλλίας απέρριψε την αίτηση της Βρετανίας για την ΕΟΚ, μη μπορώντας να ανεχθεί την αντιπαλότητα με μια υπεράκτια δύναμη - αναφέρθηκε συγκεκριμένα στο γεγονός ότι η Βρετανία ήταν νησί και επομένως πολύ διαφορετική από την ηπειρωτική Ευρώπη.
Πριν από την περιβόητη (και παρεξηγημένη) ομιλία της στη Μπριζ το 1988, η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν πολύ πιο θερμή προς το ευρωπαϊκό εγχείρημα από ό,τι εκπροσωπείται σήμερα. Έβλεπε το Ηνωμένο Βασίλειο ως δυνητικό συν-ηγέτη, εφόσον διατηρούνταν η κυριαρχία.
Ο Τόνι Μπλερ, επίσης, οραματιζόταν το Ηνωμένο Βασίλειο σε ευρωπαϊκό ηγετικό ρόλο, παρόλο που οι διαφωνίες σχετικά με τον πόλεμο στο Ιράκ επιβάρυναν τις πιο σημαντικές σχέσεις.
Η Βρετανία του Στάρμερ, με το να θεωρείται ηγετική στην Ευρώπη (ακόμη και εκτός της ΕΕ) θα μπορούσε να προκαλέσει τις εθνικιστικές αναταράξεις ενός ανήσυχου Τύπου και της δεξιάς συντηρητικής πτέρυγας. Υπάρχουν δύο βασικά ζητήματα στα οποία θα μπορούσε να αναλάβει αυτόν τον ηγετικό ρόλο: το μεταναστευτικό και το εμπόριο.
Στην Βρετανία, το θέαμα της αυξημένης μετανάστευσης (σ.σ αφού η εκστρατεία του Brexit υποσχέθηκε ότι θα μειωθεί) φαίνεται ότι συνέβαλε τουλάχιστον στο να ανακτήσουν οι Εργατικοί πολλές εκλογικές περιφέρειες του βορρά στην Αγγλία.
Αλλά μια λογική, μετα-Brexit συμφωνία με την Ευρώπη για το άσυλο και τη μετανάστευση φαντάζει προσώρας όνειρο θερινής νυκτός. Αντ' αυτού, είχαμε μια σειρά από αποσπασματικές πρωτοβουλίες γύρω από τη συνεργασία, ορισμένες από τις οποίες δεν έχουν ακόμη καν ολοκληρωθεί. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις κόκκινες γραμμές των Συντηρητικών για να μην φανεί ότι επανεισέρχεται η ΕΕ κρυφά.
Εάν η κυβέρνηση Στάρμερ αναλάβει ηγετικό ρόλο στην υπογραφή μιας νέας συμφωνίας, κατανέμοντας δίκαια τις αιτήσεις ασύλου μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου, θα μπορούσε να αρχίσει να μειώνεται ο αριθμός εκείνων που πραγματοποιούν επικίνδυνες διελεύσεις από τη Μάγχη.
Η πλειοψηφία των Εργατικών τους δίνει την ιδανική ευκαιρία να επιδιώξουν μακροπρόθεσμα οφέλη. Η πρόσφατη άνοδος της υποστήριξης της ακροδεξιάς στις ευρωπαϊκές κοινοβουλευτικές και γαλλικές εκλογές θα μπορούσε να οδηγήσει την ΕΕ να αποβάλει την απροθυμία της να συνεργαστεί με το Ηνωμένο Βασίλειο, αν αυτό συμβάλει στην καταπολέμηση της αντίληψης της επιείκειας στο μεταναστευτικό.
Εμπόριο και ασφάλεια
Η επαναφορά των συμφωνιών αποχώρησης από το Brexit στο σύνολό τους θα αποτελούσε τεράστια επιβάρυνση του χρόνου και της ενέργειας της κυβέρνησης (και είναι απίθανο να αγκαλιαστεί από την ΕΕ).
Πολύ πιο συνετό θα ήταν η κυβέρνηση να επιβραδύνει τον ρυθμό της συμφωνίας με τους κανονισμούς της ΕΕ για τα αγαθά και τις υπηρεσίες. Εάν η ένταξη στην ενιαία αγορά ή στην τελωνειακή ένωση αποτελούν έστω και μακρινές προοπτικές, θα ήταν λογικό να μειωθούν οι αποκλίσεις όσο το δυνατόν περισσότερο. Μια τέτοια διάσπαση δεν έχει ακόμη συμβεί σε σημαντική κλίμακα, αλλά οι κανονισμοί για το κλίμα και το περιβάλλον είναι ένας τομέας όπου το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται ήδη σε αξιοσημείωτη απόκλιση από την ΕΕ.
Δεδομένου του πόσο σημαντικό παραμένει το εμπόριο μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ, με το 42% των εξαγωγών του Ηνωμένου Βασιλείου να κατευθύνεται προς την ΕΕ και το 51% των εισαγωγών να προέρχεται από αυτήν, αυτό θα ωφελούσε όλα τα μέρη, ακόμη και αν η επανένταξη δεν είναι τετελεσμένο γεγονός.
Η ασφάλεια είναι ένας άλλος πραγματικός τομέας κοινού ενδιαφέροντος. Το μανιφέστο των Εργατικών υπόσχεται «ένα φιλόδοξο νέο σύμφωνο ασφάλειας μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και ΕΕ». Αγωνιζόμενος να επιδείξει τα πλεονεκτήματα του Brexit, ο Μπόρις Τζόνσον συνήθιζε να τονίζει την ανωτερότητα της αντίδρασης της Βρετανίας στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία σε σύγκριση με εκείνη της ΕΕ.
Στην πραγματικότητα, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ (αν εξαιρέσουμε τον Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας) ανησυχούν εξίσου για τις ρωσικές επιδρομές προς τα δυτικά, για να μην αναφέρουμε τις κυβερνοεπιθέσεις και την παρέμβαση στις εκλογές. Ο παλιός μπαμπούλας του περήφανα ανεξάρτητου βρετανικού στρατού που υποτάσσεται σε μια ευρωπαϊκή δύναμη μπορεί τώρα σίγουρα να ξεπεραστεί στον απόηχο του Brexit και της απόλυτης ανάγκης για συνεργασία.
Όπως όλοι οι πρωθυπουργοί, ο Στάρμερ αντιμετωπίζει την εξισορρόπηση του να κατευνάσει τις εγχώριες εκλογικές περιφέρειες και ταυτόχρονα να βρει κοινό έδαφος με τους συμμάχους. Η επίδειξη ηγεσίας στην Ευρώπη μπορεί να δείξει δέσμευση, ενώ παράλληλα να κατευνάσει το βρετανικό κοινό που φοβάται την κρυφή επανένταξη. Η μετανάστευση και η ασφάλεια είναι δύο τομείς στους οποίους η αρμονία των συμφερόντων είναι προφανής. Ο Στάρμερ πρέπει να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που παρουσιάζει η ύπαρξη ενός σχετικά ενωμένου κόμματος σε ευρωπαϊκά θέματα.
*Ο Nick Whittaker είναι υφηγητής στη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Sussex στη Βρετανία. Το παρόν άρθρο αναδημοσιεύεται στο Liberal μέσω άδειας Creative Commons (CC) από τον ιστότοπο The Conversation
