Του Γιώργου Παυλόπουλου*
Έχει ονομαστεί «σχολείο των προέδρων» και «φυτώριο στελεχών επιχειρήσεων». Για ορισμένους αντιπροσωπεύει τη μοναδική ευκαιρία των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων να μεταπηδήσουν σε ανώτερες κρατικές και κυβερνητικές θέσεις.
Για άλλους, αντιθέτως, αποτελεί σύμβολο της έλλειψης αξιοκρατίας στην εκπαίδευση, που ενισχύει αντί να αμβλύνει τις ανισότητες. Αρκετοί, επίσης, κάνουν λόγο για «μια βιομηχανία που παράγει γραφειοκράτες της διανόησης, οι οποίοι δεν έχουν καμία επαφή με τον πραγματικό κόσμο».
Όσο για την κοινωνία, δείχνει πως εξακολουθεί να έχει θετική άποψη: Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση του ινστιτούτου Ifop, για του λόγου το αληθές, το 39% όσων έχουν δικαίωμα ψήφου θέλει να κλείσει, ενώ το 54% ζητά να συνεχίσει να λειτουργεί, έστω και με αλλαγές.
Τι είναι, λοιπόν, αυτό που κάνει τον Εμανουέλ Μακρόν να προτείνει ακόμη και να μπει «λουκέτο» στην εμβληματική Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (Ecole Nationale d''Administration - ΕΝΑ), που για πολλούς αντιπροσωπεύει την κορωνίδα του γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος; Τι τον οδηγεί στην απόφαση να «πνίξει» το εκπαιδευτικό ίδρυμα το οποίο έχει συμβάλει αποφασιστικά ώστε να βρεθεί στο Μέγαρο των Ηλυσίων - όπως, άλλωστε, έχει συμβεί και με τους τέσσερις από τους έξι τελευταίους προέδρους της Γαλλίας, αλλά και με κορυφαία μέλη της κυβέρνησής του;
Το σίγουρο είναι ότι η είδηση προκάλεσε ένα είδος σοκ στη Γαλλία και κυρίως στην ελίτ της - που ασφαλώς θα ήταν πολύ μεγαλύτερο εάν δεν είχε σημειωθεί η τραγωδία της πυρκαγιάς στην Παναγία των Παρισίων. Η τραγωδία, δηλαδή, που ανάγκασε τον Μακρόν να αναβάλει (πιθανότατα για την ερχόμενη εβδομάδα) το διάγγελμά του, με το οποίο θα εξήγγειλε τα μέτρα στα οποία έχει καταλήξει μετά το πέρας του δίμηνου Εθνικού Διαλόγου - ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνεται και εκ βάθρων αλλαγή του καθεστώτος που διέπει την ΕΝΑ.
«Εάν θέλουμε να οικοδομήσουμε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών και εθνικής αριστείας, οφείλουμε να αναθεωρήσουμε εκ βάρθων τους κανόνες της πρόσληψης, εξέλιξης και πρόσβασης στις ανώτατες βαθμίδες της δημόσιας διοίκησης», φέρεται να έχει πει ο Μακρόν στη βιντεοσκοπημένη ομιλία του, που μπορεί να μη μεταδόθηκε το βράδυ της Δευτέρας, όμως διέρρευσε σκοπίμως σε μια σειρά μέσων ενημέρωσης. «Για τον λόγο αυτό θα αλλάξουμε το σύστημα εκπαίδευσης, επιλογής και εξέλιξης, περιορίζοντας δραστικά τόσο την ΕΝΑ όσο και άλλους θεσμούς και ιδρύματα», προσθέτει ο ίδιος.
Οι αντιδράσεις
Αρκετοί έσπευσαν να χαρακτηρίσουν τις εξαγγελίες αυτές ως «δημαγωγία» και «προεκλογικό πυροτέχνημα», προβλέποντας ότι τελικά δεν θα αλλάξει κάτι ουσιαστικό. Άλλοι δεν δίστασαν να συνδέσουν ευθέως την πρωτοβουλία Μακρόν με την προσπάθειά του να... κόψει τη φόρα της Μαρίν Λεπέν εν όψει ευρωεκλογών - άλλωστε, όπως λένε, το μεγαλύτερο ποσοστό υπέρ του «λουκέτου» στην ΕΝΑ καταγράφεται στις τάξεις των ψηφοφόρων και οπαδών του ακροδεξιού Εθνικού Συναγερμού.
Υπήρξαν και κάποιοι που πρόβαλαν ως αιτία τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η Σχολή, στην οποία η φοίτηση είναι δωρεάν και συνοδεύεται και από σειρά επιδομάτων - αν και είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι μια τόσο σοβαρή υπόθεση θα μπορούσε να κριθεί με βάση τα περίπου 3 εκατ. ευρώ του ελλείμματος που σημειώθηκε το 2017.
«Το να ξεφορτωθούμε την ΕΝΑ θα κάνει άραγε κάποια διαφορά όσον αφορά την αγοραστική μας δύναμη;», αναρωτήθηκε από την πλευρά του κορυφαίο στέλεχος των Κίτρινων Γιλέκων, που προφανώς επιδίωξε να αποσυνδέσει το κίνημα και τα αιτήματά του από τη συγκεκριμένη κίνηση του Μακρόν, έστω κι αν αυτή παρουσιάζεται ως επιστέγασμα των προτάσεων που κατατέθηκαν στο πλαίσιο του διαλόγου ο οποίος ξεκίνησε κάτω από την πίεση του κινήματος.
«Φρούριο» της ελίτ
Τι συμβαίνει, όμως, στην πραγματικότητα και ποιες είναι οι πραγματικές προθέσεις του Μακρόν; Το σίγουρο είναι πως η Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, με έδρα στο Παρίσι και στο Στρασβούργο, έχει πάψει προ πολλού να επιτελεί τον ρόλο για τον οποίο ιδρύθηκε από τον Σαρλ ντε Γκολ το 1945: Να εκδημοκρατίσει τα ανώτατα κλιμάκια του κρατικού μηχανισμού, επιτρέποντας την πρόσβαση σε αυτά και των πληβείων της γαλλικής κοινωνίας, με μοναδική προϋπόθεση ότι θα περνούσαν επιτυχώς τις δύσκολες και πολυεπίπεδες εισαγωγικές εξετάσεις, στις οποίες έχουν αποτύχει γνωστές προσωπικότητες, όπως η Κριστίν Λαγκάρντ.
«Είναι αλήθεια ότι σήμερα η εικόνα που υπάρχει είναι πως έχει μετατραπεί σε ένα είδος φρουρίου των ανθρώπων που κατέχουν την εξουσία», δήλωσε χαρακτηριστικά στην εφημερίδα «Financial Times» o καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Ορλεάνης, Ζαν Καρίγκες.
Για του λόγου το αληθές, σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα του βρετανικού περιοδικού «The Economist» από το 2012, ειδικά «από το 1980 και μετά, ολοένα λιγότεροι σπουδαστές της ΕΝΑ προέρχονται από τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα. Συνολικά ο αριθμός των φοιτητών από την εργατική τάξη στις τέσσερις κορυφαίες σχολές της Γαλλίας, περιλαμβανομένης της ΕΝΑ, είχε υποχωρήσει από το 29% στη δεκαετία του ''50 στο 9% στα μέσα της δεκαετίας του ''90».
«Στη Γαλλία, οι ενήλικες των οποίων οι γονείς διαθέτουν πιστοποιητικό ανώτατης εκπαίδευσης έχουν 14 φορές πιο πολλές πιθανότητες για πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση σε σύγκριση με εκείνους των οποίων οι γονείς διαθέτουν πιστοποιητικά κατώτερης βαθμίδας», σημείωνε πρόσφατα και το γαλλικό «Le Point».
Πιθανότατα, λοιπόν, η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί και οι αυξανόμενες επικρίσεις έδωσαν την ευκαιρία στον Μακρόν να τολμήσει μια κίνηση την οποία ο ίδιος και αρκετοί στην κυβέρνησή του θεωρούν αναγκαίο συστατικό των αλλαγών που σχεδιάζουν για τη Γαλλία.
Αλλαγές που, ανάμεσα στα άλλα, περιλαμβάνουν και τη δυνατότητα να υπάρχει ελεύθερη επιλογή από τον χώρο της αγοράς για τα ανώτατα κλιμάκια του κρατικού μηχανισμού, χωρίς να μονοπωλούνται από τους αποφοίτους της συγκεκριμένης σχολής, που μέχρι σήμερα δεν ξεπερνούν συνολικά τις 6.500. «Έχουμε μπει σε μια νέα εποχή επιχειρηματικότητας, δημιουργικότητας και καινοτομίας», δήλωνε χαρακτηριστικά ο νυν υπουργός Οικονομικών, Μπρινό λε Μερ, το 2016, όταν διεκδικούσε το χρίσμα του υποψηφίου προέδρου.
Σε κάθε περίπτωση, προτού καταλήξουμε σε οριστικό συμπέρασμα, ας περιμένουμε να δούμε τι τελικά θα πει και τι θα κάνει ο Μακρόν.
* Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 19ης Απριλίου
