Τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών στα δύο κρατίδια της ανατολικής Γερμανίας, τη Θουριγγία και τη Σαξονία, ξεπέρασαν κατά πολύ τον περιφερειακό τους χαρακτήρα, τόσο όσον αφορά το φαινόμενο της ανόδου της Άκρας Δεξιάς στην Ευρώπη, όσο και για τα μηνύματα που έστειλαν στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) του Γερμανού καγκελαρίου δίνει σήμερα μία μάχη σε ένα άλλο ανατολικογερμανικό κρατίδιο, στο Βρανδεμβούργο, όχι μόνο για να μην πέσει το προπύργιό του στα χέρια της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD), αλλά και για το ίδιο του το μέλλον, εν όψει των ομοσπονδιακών εκλογών για την Μπούντεσταγκ το 2025.
Η γερμανική πρωτεύουσα είναι μία νησίδα στην καρδιά του κρατιδίου του Βρανδεμβούργου. Αν πέσει, σειρά παίρνει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση στο Βερολίνο. Το μήνυμα του SPD σαφές: «Ή εμείς ή οι ακροδεξιοί».
Περίπου 2 εκατομμύρια ψηφοφόροι του Βρανδεμβούργου προσέρχονται στις κάλπες τρεις εβδομάδες μετά τις εκλογές που διεξήχθησαν στη Θουριγγία και τη Σαξονία. Σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση για λογαριασμό του δικτύου ZDF, η ακροδεξά AfD, που εγκαλείται για νεοναζιστικές θέσεις, αναμένεται να έρθει πρώτη με 28%, ενώ το SPD αναμένεται να έρθει δεύτερο με 27%, και την τρίτη θέση καταλαμβάνει η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU) με 14%.
Πέραν της AfD, ένα άλλο κόμμα που βρίσκεται σε άνοδο στο προπύργιο του SPD είναι η αριστερή λαϊκιστική Συμμαχία Ζάρα Βάγκενκνεχτ (Bündnis Sahra Wagenknecht, BSW), η οποία ιδρύθηκε μόλις τον Ιανουάριο του 2024. Η BSW, η οποία αναμένεται να καταλάβει την τέταρτη θέση με 13%, και όπως στη Θουριγγία και τη Σαξονία θα είναι πιθανώς το «κλειδί» στις διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό συνασπισμού για την κυβέρνηση του κρατιδίου. Οι Πράσινοι και η Αριστερά (Die Linke) περιορίζονται στο 4,5% και 4% αντίστοιχα.
Η AfD ήρθε πρώτη στη Θουριγγία και ήταν η πρώτη φορά που ένα ακροδεξιό κόμμα κερδίζει εκλογές σε κρατίδιο στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας. Σημείωσε επίσης μεγάλη επιτυχία στη γειτονική Σαξονία, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση πίσω από την κεντροδεξιά Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU). Η πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στο Ζόλινγκεν της δυτικής Γερμανίας με τρεις νεκρούς και οκτώ τραυματίες από το μαχαίρι 26χρονου Σύρου αιτούντα άσυλο έδωσε περαιτέρω ώθηση στο AfD, που άδραξε την ευκαιρία να την εργαλειοποιήσει για εκλογικά οφέλη.
Η αυστηροποίηση του πλαισίου για τη μεταναστευτικό και η επαναφορά εσωτερικών ελέγχων μετά τις εντυπωσιακές εκλογικές επιδόσεις της AfD (πέραν του ότι θέτουν σε κίνδυνο το χώρο Σένγκεν) είναι αμφίβολο αν θα αντιστρέψουν τις τάσεις στις σημερινές εκλογές ή, αντιθέτως, θεωρηθούν νίκη της AfD και της προσθέσουν ψήφους.
Το Βρανδεμβούργο είναι το μοναδικό κρατίδιο της πρώην Ανατολικής Γερμανίας όπου το SPD κυβερνά αδιάλειπτα από την επανένωση της χώρας το 1990. Μια ιδιαίτερα κακή εκλογική επίδοση των Σοσιαλδημοκρατών στο κρατίδιο θα μπορούσε να αποδυναμώσει περαιτέρω τον εύθραυστο συνασπισμό του Σολτς στο Βερολίνο με τους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους και να υπονομεύσει τη φιλοδοξία του να διεκδικήσει δεύτερη θητεία ως καγκελάριος στις ομοσπονδιακές εκλογές του επόμενου έτους.
Ο πρωθυπουργός του SPD του Βρανδεμβούργου, Ντίτμαρ Βόιντκε, έχει απειλήσει να παραιτηθεί εάν η AfD έρθει πρώτη στις κάλπες, καθώς τα δύο κόμματα δίνουν μάχη στήθος με στήθος και η μεταξύ τους δημοσκοπική διαφορά κρίνεται ενίοτε στην μονάδα. Πρόκειται για μία πολιτικά ριψοκίνδυνη τακτική, που όμως -όπως δηλώνει στους Financial Times η Μαρτίνα Βέιραουχ, διευθύντρια του Κέντρου Πολιτικής Εκπαίδευσης του Βρανδεμβούργου- θα μπορούσε να αποδώσει. «Πολλές αγροτικές κοινότητες στο Βρανδεμβούργο αποζητούν πάνω απ' όλα τη σταθερότητα, και έτσι πολλοί άνθρωποι θα τον ψηφίσουν για χάρη της σταθερότητας και της συνέχειας». Οι κάτοικοι «θυμούνται ακόμη την αναταραχή της δεκαετίας του 1990, όταν τόσοι πολλοί άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους και φοβούνται πραγματικά ότι αυτό θα μπορούσε να ξανασυμβεί». Το Βρανδεμβούργο, με περίπου 2,5 εκατομμύρια κατοίκους, είναι ένα από τα πιο αραιοκατοικημένα γερμανικά κρατίδια, που βασίζεται κυρίως στην αγροτική παραγωγή.
Επίσης, ο επί 14 χρόνια πρωθυπουργός του Βραδεμβούργου διεξήγαγε μία προσωποκεντρική προεκλογική εκστρατεία, στηριζόμενος εν πολλοίς στην υψηλή προσωπική δημοτικότητά του. Περιελάμβανε για παράδειγμα μια συνέντευξη δίπλα στο τζάκι και με φόντο φωτογραφίες, στην οποία μίλησε για τα κατοικίδιά του και τη μουσική που ακούει.
Ωστόσο, για τον Βόιντκε ακόμη και η επιτυχία θα μπορούσε να κρύβει μετεκλογικούς κινδύνους. Αν πείσει τους πολίτες να επιλέξουν τη σταθερότητα και να απορρίψουν τον ριζοσπαστικό λαϊκισμό αυτό θα γίνει χάρη και στους ψηφοφόρους που υπό άλλες συνθήκες θα ψήφιζαν του Πράσινους, οι οποίοι κινδυνεύουν να πέσουν τώρα κάτω από το όριο του 5% λόγω της μετακίνησης των ψήφων τους προς το SPD. Αν συμβεί αυτό, ο πρωθυπουργός του Βραδεμβούργου μετεκλογικά θα έχει χάσει τον κυβερνητικό του εταίρο, ο οποίος σήμερα συμμετέχει μαζί με το CDU στην κυβέρνηση του κρατιδίου.
Έτσι, όπως στη Θουριγγία και τη Σαξονία, η Συμμαχία Ζάρα Βάγκενκνεχτ (BSW) θα αποκτήσει κομβικό ρόλο στον σχηματισμό κυβέρνησης, με δεδομένο ότι όλα τα κόμματα έχουν υψώσει τείχος σε οποιαδήποτε κυβερνητική συνεργασία με το AfD.
Μια συνύπαρξη όμως της Βάγκενκνεχτ με το SPD και την CDU δεν είναι εύκολη υπόθεση. Το νεοσύστατο κόμμα της BSW, σε αντίθεση με τα παραδοσιακά συστημικά κόμματα της Γερμανίας, αντιτίθεται στη γερμανική στρατιωτική βοήθεια για την Ουκρανία, θέλει να ενσωματώσει τη Ρωσία σε μια ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας, κατηγορεί τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ, και εκφράζει θέσεις κατά της ΕΕ.
Στην παρούσα προεκλογική φάση, ωστόσο, το μεγάλο πρόβλημα για τον Βόιντκε είναι ότι αυτές οι εκλογές θεωρούνται δημοψήφισμα για την κυβέρνηση Σολτς. Ο επικεφαλής του SPD αποτελεί αρνητική εικόνα για το κόμμα του στο Βρανδεμβούργο, έχει συνδεθεί στο μυαλό πολλών ανθρώπων με τον πληθωρισμό, τις υψηλές τιμές ενέργειας και τις ακριβές πολιτικές για το κλίμα.
Έτσι ο Βόιντκε προσπάθησε να πάρει αποστάσεις από τον Σολτς, αποφεύγοντας όλες τις κοινές προεκλογικές εμφανίσεις με τον καγκελάριο, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος και η σύζυγός του έχουν την κατοικία τους στην πρωτεύουσα του Βραδεμβούργου, το Πότσνταμ, φοβούμενος τον αρνητικό αντίκτυπο της παρουσίας του.
Για τον Σολτς οι εκλογές αυτές δεν προμηνύουν θετικές εξελίξεις: Εάν ο Βόιντκε κερδίσει, «θα θεωρηθεί ως αποτέλεσμα του αποκλεισμού του Σολτς. Αν χάσει, θα πούνε ότι πρόκειται για ήττα του Σολτς» έγραψε το περιοδικό Der Spiegel.
