Ουκρανός στρατιώτης της 126ης ταξιαρχίας αεράμυνας πυροβολεί με πολυβόλο κατά τη διάρκεια εκπαίδευσης στην περιοχή της Χερσώνας, 4 Οκτωβρίου 2024
«Μετέωρη» μεταξύ αμερικανικών εκλογών και ευρωπαϊκής εσωστρέφειας
AP Photo/Marko Ivkov
AP Photo/Marko Ivkov
Ουκρανός στρατιώτης της 126ης ταξιαρχίας αεράμυνας πυροβολεί με πολυβόλο κατά τη διάρκεια εκπαίδευσης στην περιοχή της Χερσώνας, 4 Οκτωβρίου 2024
Ουκρανία

«Μετέωρη» μεταξύ αμερικανικών εκλογών και ευρωπαϊκής εσωστρέφειας

Καθώς το επίκεντρο της διεθνούς προσοχής βρίσκεται στη Μέση Ανατολή, οι Ηνωμένες Πολιτείες ετοιμάζονται να ψηφίσουν και ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στροβιλίζονται ακόμη στον απόηχο των ευρωεκλογών, η Ρωσία «καταβροχθίζει» σταθερά εδάφη και η κυβέρνηση Ζελένσκι επιχειρεί εναγωνίως να εξασφαλίσει δεσμεύσεις που θα «θωρακίσουν» την Ουκρανία απέναντι σε ενδεχόμενη επανεκλογή Τραμπ και θα την οδηγήσουν προς μία διαπραγμάτευση με το Κρεμλίνο από τη βέλτιστη δυνατή θέση.

Οι ρωσικές δυνάμεις πέτυχαν το Σεπτέμβριο τα μεγαλύτερα εδαφική κέρδη από οποιονδήποτε άλλο μήνα από τον Μάρτιο του 2022, και παρά τις τεράστιες στρατιωτικές απώλειες ο Βλαντιμίρ Πούτιν επιμένει στο Ντονμπάς δίχως η ουκρανική εισβολή στο Κουρσκ να έχει οδηγήσει τελικά τη Μόσχα να εκτρέψει δυνάμεις από το μέτωπο της ανατολικής Ουκρανίας. Το Κρεμλίνο, εν τω μεταξύ, έχει ανακοινώσει νέα αύξηση των αμυντικών δαπανών κατά 25% το 2025, αγγίζοντας νέο μετασοβιετικό υψηλό.

Μπροστά στην κατάσταση που επικρατεί στο πεδίο, τις ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό και πυρομαχικά, τον βαρύ ουκρανικό χειμώνα που έρχεται και πιθανώς θα συνοδευτεί από νέο ρωσικό μπαράζ επιδρομών σε ενεργειακές υποδομές, αλλά πρωτίστως λόγω της αβεβαιότητας που γεννά στο Κίεβο η επικείμενη αμερικανική προεδρική κάλπη, η κυβέρνηση Ζελένσκι είχε επενδύσει στην παρουσία Μπάιντεν στη σύνοδο του Ράμσταϊν προς επαναβεβαίωση της δυτικής στήριξης και για να «κλειδώσει» μεγαλύτερη στρατιωτική βοήθεια.

Η αναβολή (μάλλον ακύρωση) της συνόδου, εξαιτίας του τυφώνα Μίλτον που «κράτησε» τον Τζο Μπάιντεν στις ΗΠΑ, ήλθε ως πλήγμα για την Ουκρανία και το «σχέδιο νίκης» που προωθεί ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι πιέζοντας για «αποφασιστικά βήματα που θα επιτρέψουν τον τερματισμό του πολέμου το αργότερο μέχρι το 2025». Το ακριβές πλαίσιο του σχεδίου Ζελένσκι δεν έχει δημοσιοποιηθεί, ωστόσο ο Ουκρανός πρόεδρος ζητά ανοιχτά από τους δυτικούς συμμάχους, και κυρίως τις ΗΠΑ και τη Γερμανία, πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς και το πράσινο φως να χτυπήσουν τα δυτικά όπλα βαθιά στη Ρωσία, καθώς και επίσπευση της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Ο Ζελένσκι μετέφερε τελικά την αποστολή του στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ξεχωριστά, επισκεπτόμενος διαδοχικά Λονδίνο, Παρίσι, Ρώμη και Βερολίνο. Αναχώρησε με στήριξη και νέα στρατιωτική βοήθεια μεμονωμένα, αλλά και σε κοινοτικό επίπεδο με έκτακτο δάνειο ύψους 35 δισ. ευρώ, αλλά δεν υπήρξαν δημόσιες ανακοινώσεις για κανένα από τα κομβικά αιτήματα που προβάλλει. Στην πραγματικότητα, αν και θα ήταν υψηλού συμβολισμού, ούτε και η σύνοδος του Ράμσταϊν επρόκειτο να εκπέμψει κάποιο «νέο μήνυμα» από τη Δύση προς την Ουκρανία πέραν της συνέχισης της στήριξής της υπό την παρούσα μορφή, παρόλο που ο Ζελένσκι θα ενέτεινε τις πιέσεις.

Στο ζήτημα της ΝΑΤΟϊκής ένταξης, παραμένει η διάσταση απόψεων μεταξύ των συμμάχων σχετικά με το αν πρέπει να γίνει δεκτή η Ουκρανία. Μία πρόσκληση για ένταξη στο ΝΑΤΟ, με καθορισμένο χρονικό πλαίσιο και προϋποθέσεις, είναι αυτό που ζητά το Κίεβο λέγοντας πως είναι η μόνη οδός για να αποκρουστεί η ρωσική απειλή, αλλά μολονότι η Συμμαχία έχει δηλώσει πως το μέλλον της Ουκρανίας είναι στο ΝΑΤΟ, λείπει το πότε και ουδείς αναμένει ότι αυτό θα καθοριστεί, εάν καθοριστεί, οποιαδήποτε στιγμή σύντομα.

Όσον αφορά το πιο άμεσο αίτημα για άρση των περιορισμών στη χρήση δυτικών όπλων για να πλήξουν στόχους βαθύτερα εντός της ρωσικής επικράτειας, ο Τζο Μπάιντεν ήταν εξ αρχής αντίθετος -και στην ίδια γραμμή κινείται και η Γερμανία-, ανησυχώντας ότι θα μπορούσε να εκληφθεί ως πρόκληση από τον Βλαντιμίρ Πούτιν και να πυροδοτήσει έναν ευρύτερο πόλεμο, ακόμη και μία ρωσική αντίδραση με χρήση πυρηνικών. Και με τις προεδρικές εκλογές πλέον σε απόσταση αναπνοής, ο Μπάιντεν θα απέφευγε οποιαδήποτε κίνηση θα μπορούσε να βλάψει τις πιθανότητες της Κάμαλα Χάρις να επικρατήσει έναντι του Ντόναλντ Τραμπ.

Ουάσινγκτον και Βερολίνο κινούνται σε πιο συγκρατημένη γραμμή συγκριτικά με τη Βρετανία και τη Γαλλία, που έχουν διαθέσει στην ουκρανική άμυνα τους πυραύλους κρουζ Storm Shadow/Scalp, όμως ακριβώς λόγω της βαρύτητας που φέρει μία απόφαση για «πράσινο φως» σε πλήγματα με δυτικά όπλα βαθιά εντός της Ρωσίας αναγνωρίζεται ότι οι συμμαχικές δυνάμεις θα πρέπει να κινηθούν στο ίδιο μήκος κύματος. Το Κίεβο ζητά επίσης επίμονα τους γερμανικούς πυραύλους Taurus, με βεληνεκές 500 χιλιομέτρων, διπλάσιο από το Storm Shadow, και ισχυρότερη κεφαλή, αλλά ο Όλαφ Σολτς παραμένει αντίθετος.

Δεδομένων των φόβων για μία ευθεία αντιπαράθεση με τη Ρωσία, θεωρείται επίσης απίθανο ΝΑΤΟϊκοί σύμμαχοι κοντά στο ουκρανικό μέτωπο (Πολωνία και Ρουμανία), να εμπλακούν ενεργά στην κατάρριψη εισερχόμενων ρωσικών πυραύλων και drones όπως ζητά το Κίεβο, επικαλούμενο τη συνδρομή των ΗΠΑ στην αναχαίτιση των ιρανικών πυραύλων κατά του Ισραήλ. 

Η γενική εικόνα παραπέμπει σε εξασθένηση της υποστήριξης της Δύσης προς την Ουκρανία, και αυτό θα ενισχύσει τον Βλαντιμίρ Πούτιν για έναν επόμενο πόλεμο, έρχεται να προειδοποιήσει ο Πολ Τέιλορ, ανώτερος επισκέπτης συνεργάτης στο European Policy Centre, έχοντας στραμμένο το βλέμμα στα όσα θα μπορούσε να συνεπάγεται για την Ουκρανία και την Ευρώπη μία επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, που επαναλαμβάνει ότι μπορεί να λήξει τον πόλεμο «σε 24 ώρες» και δεν εγγυάται τη συνέχιση της στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο. 

Οι ΗΠΑ είναι απορροφημένες από τις προεδρικές εκλογές και τον κλιμακούμενο πόλεμο στη Μέση Ανατολή, ο οποίος έχει βγάλει από τα πρωτοσέλιδα την ολοένα και μεγαλύτερη προέλαση της Μόσχας στο Ντονμπάς. Η Γαλλία αποσπάται από μια πολιτική και δημοσιονομική κρίση, με τη δύναμη του Εμανουέλ Μακρόν στο εσωτερικό και την επιρροή του στην Ευρώπη να φθίνει γρήγορα. Η Γερμανία έχει παραλύσει από διαμάχες στον θνησιγενή τρικομματικό συνασπισμό της, ο οποίος ίσως και να μην αντέξει έως τις ομοσπονδιακές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2005. Η Βρετανία παλεύει με τα δικά της δημοσιονομικά προβλήματα, και η νέα κυβέρνηση των Εργατικών εστιάζει στα εντός. Εν τω μεταξύ, τα ακροδεξιά, φιλορωσικά κόμματα κερδίζουν έδαφος σε πολλές ευρωπαϊκές εκλογές, πιο πρόσφατα στην Αυστρία.

Η αμερικανική και ευρωπαϊκή προσοχή έχει απομακρυνθεί, και για το Κίεβο αυτές είναι επικίνδυνες και απογοητευτικές στιγμές, αναφέρει σε άρθρο του στον βρετανικό Guardian ο Πολ Τέιλορ, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για το γεγονός ότι η εξασθένησε, μετά τις ευρωεκλογές και τον αντίκτυπό τους σε πρωτεύουσες-κλειδιά, η δυναμική που υπήρξε προς την κατεύθυνση μεγαλύτερης ευρωπαϊκής αμυντικής ολοκλήρωσης. Για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, ανεξάρτητα από τα εσωτερικά τους προβλήματα, η επιλογή θα έπρεπε να είναι ξεκάθαρη ως προς την «πιο αποφασιστική στήριξη της Ουκρανίας τώρα για να μην βρεθούν σε πολύ χειρότερη στρατηγική θέση του χρόνου, με έναν ενθαρρυμένο Πούτιν να επανεξοπλίζεται για τον επόμενο κατακτητικό του πόλεμο», υποστηρίζει.