Η εμφανώς υποτονική ευρωπαϊκή αντίδραση, αλλά και η ανακοίνωση της επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, στην Ουάσινγκτον, ακριβώς τη στιγμή που η Τουρκία διολισθαίνει βαθύτερα στον αυταρχισμό, δείχνει να επιβεβαιώνει τους υπολογισμούς του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τουλάχιστον ως προς τη γεωπολιτική συγκυρία κατά την οποία τέθηκε σε εφαρμογή η επιχείρηση «αποκαθήλωσης» του Εκρέμ Ιμάμογλου, αλλά και η περικύκλωση συνολικά των Κεμαλιστών.
Εάν το «δικαστικό πραξικόπημα» που καταγγέλλει η αξιωματική αντιπολίτευση θα μπορούσε αν όχι αμέσως, αλλά σε βάθος χρόνου και όποτε τελικά στηθούν οι επόμενες κάλπες, να γυρίσει «μπούμπερανγκ» για τον Ερντογάν είναι εξίσωση πολυπαραγοντική -που σε μεγάλο βαθμό περνά μέσα από το «άνοιγμα» που έχει επιχειρηθεί ταυτόχρονα στο Κουρδικό- και πέραν του προφανούς, ότι το καθεστώς παίζει τώρα όλα τα «χαρτιά» του, οι όποιες εκτιμήσεις για την τροπή που μπορεί να λάβουν οι εξελίξεις είναι, τη δεδομένη στιγμή, πρόωρες και επισφαλείς κατά γενική εκτίμηση των αναλυτών.
Η προφυλάκιση Ιμάμογλου με κατηγορίες διαφθοράς και υποστήριξης της τρομοκρατίας και η προοπτική να μείνει στη φυλακή για χρόνια ο υπ' αριθμόν ένα κίνδυνος για τη διατήρηση του καθεστώτος Ερντογάν, έχει βυθίσει την Τουρκία στην πλέον σοβαρή πολιτική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, κοινωνική αναταραχή και μαζικές διαδηλώσεις σε κλίμακα που δεν προσεγγίζει μεν ακριβώς, αλλά ανάλογη δεν έχει «δει» η χώρα από την εποχή της εξέγερσης του Γκεζί, το 2013.
Παρά τις μαζικές διαμαρτυρίες στις οποίες έχει καλέσει το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) και το κύμα διαδηλώσεων των τελευταίων ημερών, μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ικανές ενδείξεις για αντιδράσεις τόσο ισχυρές που θα μπορούσαν να απειλήσουν το σύστημα εξουσίας του Ερντογάν, το οποίο σε κάθε περίπτωση ελέγχει το κράτος και τους θεσμούς. Ωστόσο, κοινή είναι η εκτίμηση ότι η Τουρκική Δημοκρατία διέρχεται ιστορική καμπή. Όσο η κατάσταση στους δρόμους παραμένει ρευστή, η περαιτέρω κλιμάκωση δεν μπορεί να αποκλειστεί, όπως και το να καταφύγει η κυβέρνηση σε μεθόδους άγριας καταστολής.
Η πορεία των διαδηλώσεων και το κατά πόσο θα μπορέσει η κεμαλική αντιπολίτευση να διατηρήσει τη δυναμική να συγκεντρώνει πλήθη και η ικανότητα του CHP και του ηγετικού κύκλου του να διατηρήσουν την εσωτερική συνοχή και το στρατηγικό σχεδιασμό μπροστά στις κυκλωτικές κινήσεις που επιχειρεί ο Ερντογάν θα έλθουν να διαμορφώσουν το περιβάλλον στην Τουρκία. Ο Τούρκος πρόεδρος ποντάρει στο ότι το ζήτημα θα… ατονήσει· για την κεμαλική αντιπολίτευση το στοίχημα είναι να κρατηθεί το μομέντουμ και η επόμενη μάχη να δοθεί, και να κερδηθεί, στο «όνομα» του Ιμάμογλου που ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος αναλαμβάνει το ρίσκο να τον ηρωοποιήσει προκειμένου να μην τον έχει αντίπαλο.
Αν οι συλλήψεις πολιτικών αντιπάλων της κυβέρνησης Ερντογάν όλα αυτά τα χρόνια δεν μπορούν πλέον να μετρηθούν, η σύλληψη και προφυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου σηματοδοτεί αδιαμφισβήτητα μία καμπή όχι μόνο για την πολιτική, αλλά και για την οικονομία, όπως φάνηκε από την άμεση αντίδραση των αγορών και την καταβύθιση της λίρας. Η συνεδρίαση του Χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης χρειάστηκε να διακοπεί αρκετές φορές για να περιοριστούν οι απώλειες, με την Κεντρική Τράπεζα να αναγκάζεται να διαθέσει 26 δισ. δολάρια σε τρεις ημέρες για να «κρατήσει» την τουρκική λίρα, ενώ το επιτόκιο του δεκαετούς ομολόγου του Δημοσίου εκτοξεύτηκε στο 33,5%,
Για πολλούς διαδηλωτές, αυτό που διακυβεύεται υπερβαίνει κατά πολύ την πολιτική μοίρα του Ιμάμογλου. Οι διαμαρτυρίες εκφράζουν ευρύτερη απογοήτευση για την κατεύθυνση της Τουρκικής Δημοκρατίας, την κακή διακυβέρνηση από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και την έλλειψη λογοδοσίας -που αναδεικνύεται, μεταξύ άλλων, από την πρόσφατη πυρκαγιά σε ξενοδοχείο στο Μπολού. Οι νέοι βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του κύματος διαμαρτυριών. Για τη νέα γενιά της Τουρκίας -περίπου 31 εκατομμύρια άνθρωποι κάτω των 24 ετών που δεν έχουν γνωρίσει τίποτε άλλη κυβέρνηση πέραν εκείνης του Ερντογάν- αυτή η στιγμή συμβολίζει τη δυνατότητα για πολιτική αλλαγή.
Μία βαθύτερη στροφή προς την απολυταρχία θα επιδεινώσει τις ήδη εύθραυστες οικονομικές προοπτικές της Τουρκίας που έχει επιδιώξει να ανατάξει μέσω επανόδου στην οικονομική «ορθοδοξία» ο Μεχμέτ Σιμσέκ, αλλά το βάρος της προσαρμογής έχει επιβαρύνει δυσανάλογα πολίτες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Και μπορεί ο Εκρέμ Ιμάμογλου να αποκλείεται διά της εργαλειοποίησης της Δικαιοσύνης από την επόμενη προεδρική κούρσα, ωστόσο την κρίση του κόστους ζωής, την πρωτοφανή ακρίβεια και τον καλπάζοντα πληθωρισμό ο Ερντογάν δεν μπορεί ως διά μαγείας να τα… αφαιρέσει από τα ψηφοδέλτια.
Ήδη στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2024 πέραν του ότι έχασε για τρίτη φορά από τον Ιμάμογλου την Κωνσταντινούπολη (το 2019 είχαν επαναληφθεί οι εκλογές), ο Ερντογάν υπέστη τη μεγαλύτερη ήττα στην πολιτική του πορεία, με το κυβερνών AKP να χάνει την πρωτιά από το CHP, «πληρώνοντας» πρωτίστως για την οικονομία. Οι εκλογές αυτές λειτούργησαν στην πραγματικότητα ως «τροχιοδεικτικές».
Εξ ου και η «επιχείρηση» δεν περιορίζεται στον Ιμάμογλου, αλλά επεκτείνεται σε ολόκληρο το CHP σε βάρος του οποίου «τρέχει» παράλληλα εισαγγελική έρευνα για τη νομιμότητα των αποφάσεων του συνεδρίου του Νοεμβρίου του 2023 κατά το οποίο εξελέγη στην ηγεσία ο Οζγκιούρ Οζέλ. Η έρευνα θα μπορούσε να καταλήξει στο να πλήξει βαρύτατα το CHP με το διορισμό διαχειριστή για την εποπτεία του κόμματος και διακοπή της κρατικής χρηματοδότησης. Παράλληλα, κινδυνεύει να προκαλέσει και εσωτερικές αναταράξεις σε μία κρίσιμη στιγμή κατά την οποία το κόμμα πρέπει να προβάλλει ενότητα.
Με τον Ιμάμογλου στη φυλακή, έκπτωτο του αξιώματός του και αντιμέτωπο με ένα δικαστικό κυκεώνα που θα τον κρατήσει μακριά από τις εξέδρες προεκλογικών συγκεντρώσεων, το βλέμμα στρέφεται στο συνέδριο της 6ης Απριλίου που έχει προκηρύξει ο Οζγκιούρ Οζέλ και πριν από αυτό στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου που έχει συγκαλέσει για αύριο, Τετάρτη, ο νομάρχης Κωνσταντινούπολης προκειμένου να εκλεγεί ο αναπληρωτής του Εκρέμ Ιμάμογλου. Όσον αφορά την υποψηφιότητα των κεμαλιστών για την προεδρία, προβάλλει ισχυρό το όνομα του δημάρχου της Άγκυρας Μανσούρ Γιαβάς, ο οποίος μετά τις τελευταίες εξελίξεις παραμέρισε τις φιλοδοξίες του να είναι εκείνος ο υποψήφιος του CHP και στηρίζει τον Ιμάμογλου. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να βγει πολιτικά κερδισμένος από αυτή την αναταραχή, καθώς έχει ισχυρό ρεύμα στην κοινωνία και το εθνικιστικό του προφίλ του επιτρέπει ανοίγματα πέρα από CHP.
Παρεμπιπτόντως, όμως, χθες άλλη μία έρευνα διατάχθηκε εναντίον του Δήμου Άγκυρας σε σχέση με τις δαπάνες για 33 συναυλίες που διοργάνωσες ο δήμος. Η κίνηση αυτή, αν και δεν στρέφεται προσωπικά κατά του δημάρχου της Άγκυρας, είναι όμως ενδεικτική ότι η πλευρά Ερντογάν δεν σχεδιάζει να απαλλαγεί από τον Ιμάμογλου για να βρει απέναντί της τον Γιαβάς.
Ο Εκρέμ Ιμάμογλου αντιμετωπίζει κατηγορίες για διαφθορά και δωροδοκία καθώς και για τρομοκρατία (υποβοήθηση του PKK) λόγω της εκλογικής συνεργασίας με το φιλοκουρδικό DEM. Η προφυλάκισή του έγινε μόνο στη βάση των κατηγοριών για διαφθορά και όχι των κατηγοριών για τρομοκρατία -η δεύτερη κατηγορία θα συνεπάγονταν πως στον Δήμο της Κωνσταντινούπολης θα διοριζόταν αυτόματα από το κράτος διαχειριστής, ενώ τώρα θα παραμείνει στο CHP, δεδομένου ότι έχει την πλειοψηφία στο Δημοτικό Συμβούλιο που θα εκλέξει τον αναπληρωτή Ιμάμογλου. Παρόλα αυτά, ο Οζγκιουρ Οζέλ δήλωσε ότι θα παραμείνει μέσα στο δημαρχείο μέχρι να είναι βέβαιο ότι η κυβέρνηση δεν θα ορίσει τυχόν τοποτηρητή, αλλά θα εκλεγεί αναπληρωτής δήμαρχος από το Δημοτικό Συμβούλιο.
Ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές αποδίδουν τη μη προφυλάκιση του Ιμάμογλου για τρομοκρατία όχι μόνο στην επθυμία της κυβέρνησης ή/και του δικαστικού συστήματος να μη δυναμιτίσει περαιτέρω το κλίμα παίρνοντας επί τόπου και τον έλεγχο του σημαντικότερου Δήμου της χώρας και μαζί τον μεγάλο προϋπολογισμό του, αλλά και στη λεπτή εξισορρόπηση που επιχειρεί ο Ερντογάν με το φιλοκουρδικό DEM μετά το (όχι τυχαίο χρονικά) «άνοιγμα» στο Κουρδικό, που οδήγησε στην έκκληση Οτσαλάν για διάλυση του PKK και κατάθεση των όπλων.
Επιδιώκοντας να παρακάμψει το όριο των δύο θητειών που επιβάλλει το Σύνταγμα, είτε τροποποιώντας το, είτε διά της οδού των πρόωρων εκλογών που είναι κανονικά προγραμματισμένες για το 2028, ο Ερντογάν χρειάζεται τη στήριξη των Κούρδων βουλευτών στην Εθνοσυνέλευση και έπειτα τους ψηφοφόρους τους στην κάλπη, όποτε και αν αυτή τελικά στηθεί. Η πρόσφατη έκκληση του Αμπντουλάχ Οτσαλάν για τερματισμό ενός πολέμου με την Τουρκία που διαρκεί εδώ και 41 χρόνια, φέρνει το φιλοκουρδικό κόμμα DEΜ κοντά στη «Λαϊκή Συμμαχία» και άρα τον Ερντογάν κοντά στο να ξεπεράσει τον σκόπελο της διεκδίκησης τρίτης θητείας. Το DEM αναμένει τώρα από τον Ερντογάν να ανταποκριθεί στην έκκληση Οτσαλάν με παραχωρήσεις προς την κουρδική μειονότητα της χώρας, όμως την ίδια στιγμή η σύλληψη Ιμάμογλου φέρνει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση το φιλοκουρδικό κόμμα, που έχει επίσης δει δεκάδες πολιτικούς του να φυλακίζονται την τελευταία δεκαετία.
Ωστόσο προκύπτει το εξής οξύμωρο: Ενώ δήμαρχοι καθαιρούνται και στελέχη της αντιπολίτευσης βρίσκονται στο στόχαστρο εισαγγελικών ερευνών για φερόμενους δεσμούς με Κούρδους του ΡΚΚ, το κυβερνών μπλοκ επιδιώκει ταυτόχρονα μια νέα διαδικασία επίλυσης του Κουρδικού, με προσέγγιση μάλιστα του ίδιου του Οτσαλάν. Εν μέσω αυτών των εξελίξεων, Κούρδοι πολιτικοί έχουν καταδικάσει την κράτηση του Ιμάμογλου, με τον συμπρόεδρο του DEM, Τουντσέρ Μπακιρχάν, να υποστηρίζει ότι αν ο έκπτωτος δήμαρχος διώκεται ποινικά για τις επαφές του με Κούρδους, τα κυβερνώντα κόμματα θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν νομικές συνέπειες για τις δικές τους συνομιλίες με αξιωματούχους του DEM. Το ερώτημα είναι εάν ο Ερντογάν θα καταφέρει να σπάσει τη συμμαχία των Κούρδων με το CHP και ενώπιον πόσων μεγάλων διλημμάτων θα έλθουν πιθανώς οι Κούρδοι ψηφοφόροι. Μία ένδειξη που σχετίζεται με τον πιθανό αντίκτυπο της υπόθεσης Ιμάμογλου στο Κουρδικό θα είναι αν η προγραμματισμένη συνάντηση μεταξύ αντιπροσωπείας του DEM και του Ερντογάν θα πραγματοποιηθεί τελικά στις 2 Απριλίου σύμφωνα με τον προγραμματισμό.
