Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θα έπρεπε να είχε κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης νωρίτερα από τις 30 Ιανουαρίου 2020 και να είχε προτείνει περιορισμούς των ταξιδιών και των μετακινήσεων προκειμένου να περιοριστεί ο κορονοϊός ήταν το συμπέρασμα της ανεξάρτητης επιτροπής που ερεύνησε το ζήτημα, ασκώντας παράλληλα κριτική στην καθυστερημένη αντίδραση του οργανισμού και των κρατών.
«Αν δούμε αυτή την πανδημία ως το Τσερνόμπιλ για την παγκόσμια υγεία του τρέχοντος αιώνα, τότε θα μπορέσουμε να δράσουμε αναλόγως», τόνισε το μέλος της ανεξάρτητης επιτροπής και πρώην πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Έλεν Κλαρκ με αφορμή την δημοσιοποίηση του «πορίσματος».
Η έκθεση που εκδόθηκε από μια ανεξάρτητη επιτροπή για τον χειρισμό της πανδημίας διαπίστωσε επίσης ότι το μήνα Φεβρουάριο του περασμένου έτους «χάθηκε» καθώς οι χώρες απέτυχαν να λάβουν ισχυρά μέτρα για να σταματήσουν την εξάπλωση του ιού.
Σύμφωνα με την επιτροπή, ο ΠΟΥ θα έπρεπε να έχει κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης ήδη από την πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής Κρίσεων στις 22 Ιανουαρίου. Ωστόσο, ακόμη κι αν είχε κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης μία εβδομάδα νωρίτερα, τα πράγματα δεν θα είχαν αλλάξει πολύ λόγω «της αδράνειας τόσων χωρών», παραδέχθηκε η Κλαρκ.
Διότι μόνο στις 11 Μαρτίου 2020, όταν ο οργανισμός χαρακτήρισε την κατάσταση πανδημία, οι χώρες συνειδητοποίησαν το μέγεθος του κινδύνου. Από αυτή την άποψη ο Φεβρουάριος του 2020 ήταν «ένας χαμένος μήνας» στη διάρκεια του οποίου πολλές χώρες θα μπορούσαν να είχαν λάβει μέτρα για να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού.
Σε μια εκτεταμένη αναφορά σχετικά με τη διαχείριση της πανδημίας με τίτλο «Covid-19: Ας φροντίσουμε να είναι η τελευταία πανδημία», οι ανεξάρτητοι ειδικοί κάλεσαν σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις του ΠΟΥ και εκ νέου ενίσχυση των σχεδίων ετοιμότητας σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να αποφευχθεί άλλος ένας «τοξικός συνδυασμός» λάθος χειρισμών, όπως χαρακτηριστικά ανέφεραν.
Επιπλέον, η πρόεδρος της Λιβερίας, με επίσης κεντρικό ρόλο στην επιτροπή, Έλεν Τζόνσον Σίρλιφ δήλωσε: «Καλούμε στη διαμόρφωση ενός νέου σχεδίου ελέγχου και ετοιμότητας που να βασίζεται στη διαφάνεια και να επιτρέπει στον ΠΟΥ να δημοσιοποιεί στοιχεία άμεσα».
Η επιτροπή επαίνεσε τις προσπάθειες του επικεφαλής και του προσωπικού του οργανισμού κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Παρόλα αυτά, δεν απέδωσε συγκεκριμένες ευθύνες στον Γενικό Διευθυντή του ΠΟΥ, Τέντρος Ανχανόμ Γκεμπργιέσους, τον οποίο κατηγόρησε η κυβέρνηση Τραμπ ότι ήταν «ελεγχόταν από την Κίνα».
Παράλληλα όμως η ανεξάρτητη επιτροπή ζητά τολμηρές μεταρρυθμίσεις στον τρόπο λειτουργίας του ΠΟΥ, συμπεριλαμβανομένων εθνικών σχεδίων για την αντιμετώπιση μελλοντικών επιδημιών και αλλαγές στον τρόπο διορισμό και εκλογής του επικεφαλής του οργανισμού για τον οποίο συνιστά επταετή θητεία.
Η επιτροπή των ειδικών προτείνει επίσης μια σειρά μέτρων άμεσης εφαρμογής προκειμένου να ανασχεθεί η εξάπλωση της covid-19, ζητώντας μεταξύ άλλων από τις πλούσιες χώρες να προσφέρουν περισσότερες από 2 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων ως τα μέσα του 2022, εκ των οποίων τουλάχιστον ένα δισεκατομμύριο ως τον Σεπτέμβριο, σε 92 χώρες με μικρό ή μεσαίο εισόδημα.
