Ο πρόεδρος Ερντογάν επέλεξε να περάσει κάτω από τον πήχη των προσδοκιών που ο ίδιος και το περιβάλλον του καλλιεργούσαν εδώ και καιρό αναφορικά με την τοποθεσία όπου θα πραγματοποιούσε έρευνες το πλέον αναβαθμισμένο τεχνολογικά τουρκικό πλωτό γεωτρύπανο «Αμπντουλ Χαμίτ Χαν», 7ης γενιάς.
Τόσο για λόγους διαπραγματευτικούς, όσο και ως μέρος ενός ψυχολογικού πολέμου απέναντι στην Ελλάδα, το τουρκικό καθεστώς άφηνε εδώ και εβδομάδες να εννοηθεί ότι δύο τουλάχιστον από τα σενάρια για τη περιοχή ερευνών του σκάφους μας αφορούσαν άμεσα.
Το ένα από αυτά προέβλεπε έρευνες νότια του Καστελορίζου σε επανάληψη όσων είχαν συμβεί επί Ορούτς Ρεις, και το άλλο εντός της περιοχής του τουρκο-λυβικού συμφώνου. Αν και θα επρόκειτο για κινήσεις που θα αύξαναν κατακόρυφα την ένταση στα ελληνο-τουρκικά, εντούτοις η Τουρκία μπορούσε πράγματι να επιχειρήσει τόσο νότια του Καστελόριζου, αφού εκεί είχε συλλέξει προ διετίας στοιχεία το Ορούτς Ρεις, όσο και εντός της περιοχής του τουρκο-λυβικού συμφώνου, επικαλούμενη την ύπαρξη στοιχείων που είχαν περισυλλεγεί κατά το παρελθόν από τις λιβυκές αρχές.
Το ερώτημα είναι γιατί δεν το έκανε. Γνωρίζαμε εξαρχής πως θα ήταν δύσκολο για τον Ερντογάν να προχωρήσει σε μια τόσο επιθετική ενέργεια κατά της Ελλάδος. Είχε λάβει τις κατάλληλες προειδοποιήσεις, τόσο από τους Αμερικανούς, όσο και από τους Ευρωπαίους και αν κατά το παρελθόν πίστευε πως ήταν αρκετά ισχυρός για να τις αγνοήσει, τα δεδομένα σήμερα είναι διαφορετικά. Αν και ο ρόλος της Τουρκίας έχει αναβαθμιστεί λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των παρεμβάσεων της στην απελευθέρωση των σιτηρών προς την παγκόσμια αγορά, ταυτόχρονα - ακριβώς λόγω του πολέμου - ουδείς στην Δύση θέλει να δει την πρόκληση ενός ρήγματος μεταξύ δύο συμμάχων στην ΝΑ Πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Μια τυχόν τέτοια κίνηση θα χρεώνονταν στον Ερντογάν με το σκεπτικό ότι σε μια πολύ κρίσιμη καμπή υπονομεύει την Συμμαχία, η συνοχή της οποίας είναι προαπαιτούμενο για την αντιμετώπιση της Ρωσίας.
Τι έλαβε υπόψιν του ο Ερντογάν; Τόσο όσα του διημείφθησαν από διάφορες πλευρές, όσο και το γεγονός ότι μια ερευνητική γεώτρηση, ακριβώς επειδή προκαλεί μόνιμη βλάβη στο βυθό και είναι πολύ βαρύτερη παραβίαση του Δικαίου της Θάλασσας, θα πυροδοτούσε αναπόφευκτα μια ελληνική αντίδραση. Αφού λοιπόν ζύγισε όλα τα παραπάνω, προτίμησε την πιο ασφαλή και ανώδυνη επιλογή, αυτήν της διεξαγωγής «Αμπντουλ Χαμίτ Χαν» γεωτρήσεων μόλις 55 χιλιόμετρα από τα τουρκικά παράλια. Δεν επελέγη για έρευνες ούτε καν η περιοχή της φερόμενης υφαλοκρηπίδας του ψευδοκράτους. Εξάλλου έτσι, μπορεί να διατείνεται τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό, ότι δεν είναι η Τουρκία αυτή που προκαλεί, όπως την κατηγορεί η Ελλάδα.
Σημαίνουν όλα αυτά ότι πρέπει να εφησυχάσουμε; Όχι ασφαλώς. Η απόφαση Ερντογάν δεν σημαίνει ότι σε μεταγενέστερο χρόνο δεν θα επιλέξει να στείλει το γεωτρύπανο για έρευνες σε κάποιο σημείο της Κυπριακής ΑΟΖ ή σε ευαίσθητα για την Ελλάδα σημεία, όπως νοτίως του Καστελορίζου ή προς την ευρύτερη θαλάσσια περιοχή της Κρήτης.
Το αντίθετο. Η τοποθεσία 55 χιλιόμετρα νότια της περιοχής Gazi Paşa στη νότια Τουρκία αποτελεί την αρχή μιας μακράς απ' ότι φαίνεται διαδικασίας ερευνητικών γεωτρήσεων. Ο Ερντογάν θα επιχειρήσει να το εκμεταλλευτεί, καλλιεργώντας την αίσθηση ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να δώσει την εντολή, η περιοχή της κατ' αυτόν δικαιοδοσίας της Τουρκίας, εντός της οποίας θα κάνει γεωτρήσεις το «Αμπντουλ Χαμίτ Χαν», να διευρυνθεί και να συμπεριλάβει την Κυπριακή ΑΟΖ ή σημεία ελληνικών συμφερόντων.
Αυτό άλλωστε δίνει στον Ερντογάν και τη δυνατότητα να βρίσκεται σε ένα συνεχές ανατολίτικο παζάρι, όπου από τη μια πλευρά το τουρκικό σκάφος θα διεξάγει έρευνες, και από την άλλη ο ίδιος θα πιέζει για ανταλλάγματα, προειδοποιώντας ότι διαφορετικά μπορεί να υλοποιήσει τον σχεδιασμό του γεωτρύπανου σε κάποια περιοχή πολύ πιο προβληματική από τη τοποθεσία Yörükler-1, βορείως της Κύπρου.
* Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδας, αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1, παρουσιάζει την εκπομπή «Η Ελλάδα στον κόσμο (της)», η οποία προβάλλεται από την πλατφόρμα ΑΝΤ1+
