Ο Βλαντίμιρ Πούτιν ανησυχεί όλο και περισσότερο για την κατάσταση στην οικονομία της Ρωσίας την ώρα που συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία, και ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ πιέζει για τον τερματισμό του, δήλωσαν στο Reuters πηγές που γνωρίζουν καλά το θέμα.
Η οικονομία της Ρωσίας, που βασίζεται επί το πλείστον στις εξαγωγές πετρελαίου, φυσικού αερίου και ορυκτών, αναπτύχθηκε δυναμικά τα τελευταία δύο χρόνια παρά τους πολλαπλούς γύρους των κυρώσεων της Δύσης εξαιτίας του πολέμου.
Όμως, από την άλλη, η εγχώρια δραστηριότητα έχει επιβαρυνθεί τους τελευταίους μήνες από τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού και τα υψηλά επιτόκια που επιβλήθηκαν για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, ο οποίος επιταχύνθηκε υπό το ρεκόρ των στρατιωτικών δαπανών.
Έτσι, ένα τμήμα της ρωσικής ελίτ επιθυμεί τον τερματισμό του πολέμου μέσω διαπραγματεύσεων, σύμφωνα με δύο από τις πηγές που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα στο Κρεμλίνο.
Ο Τραμπ είχε προεκλογικά υποσχεθεί να επιλύσει γρήγορα το Ουκρανκό και πριν από λίγες μέρεςς δήλωσε ότι είναι πιθανό να επιβληθούν περισσότερες κυρώσεις, καθώς και δασμοί, στη Ρωσία, εκτός εάν ο Πούτιν καθίσει για διαπραγματεύσεις.
Ο Αμερικανός πρόεδρος υπογράμμισε ότι η Ρωσία οδεύει προς «μεγάλο πρόβλημα» στην οικονομία. Πάντως, ανώτερος σύμβουλος του Κρεμλίνου ξεκαθάρισε ότι η Ρωσία δεν έχει λάβει μέχρι στιγμής συγκεκριμένες προτάσεις για συνομιλίες.
«Η Ρωσία, φυσικά, ενδιαφέρεται οικονομικά να διαπραγματευτεί έναν διπλωματικό τερματισμό της σύγκρουσης», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Όλεγκ Βιούγκιν, πρώην αναπληρωτής πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, αναφέροντας τον κίνδυνο αυξανόμενων οικονομικών στρεβλώσεων, καθώς η Ρωσία αυξάνει ιλιγγιωδώς τις στρατιωτικές και αμυντικές δαπάνες.
Το Reuters έχει ήδη αναφέρει ότι ο Πούτιν είναι έτοιμος να συζητήσει με τον Τραμπ τις επιλογές κατάπαυσης του πυρός, υπό τον όρο ότι τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας στην Ουκρανία πρέπει να γίνουν αποδεκτά και ότι η Ουκρανία πρέπει να εγκαταλείψει την αίτησή της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Ο Τραμπ «επικεντρώνεται στον τερματισμό αυτού του βάναυσου πολέμου», εμπλέκοντας ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών, δήλωσε ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου Μπράιαν Χιουζ, απαντώντας σε ερωτήσεις του Reuters. Τις τελευταίες εβδομάδες, οι σύμβουλοι του Τραμπ ανακάλεσαν πάντως τις προεκλογικές εξαγγελίες ότι ο τριετής πόλεμος θα μπορούσε να επιλυθεί σε μια ημέρα.
Λίγες ημέρες πριν από την ορκωμοσία Τραμπ, η κυβέρνηση Μπάιντεν επέβαλε μια ευρεία δέσμη κυρώσεων που έχουν στόχο τα έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, μια κίνηση που ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Μπάιντεν, ο Τζέικ Σάλιβαν, δήλωσε ότι θα έδινε στον Τραμπ ένα αβαντάζ σε τυχόν συνομιλίες, ασκώντας οικονομική πίεση στη Ρωσία.
Ο Πούτιν έχει δηλώσει ότι η Ρωσία μπορεί να πολεμήσει όσο χρειαστεί και ότι η Μόσχα δεν θα υποκύψει ποτέ ενώπιον άλλης δύναμης για βασικά εθνικά συμφέροντα.
Η οικονομία της Ρωσίας των 2,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων είχε επιδείξει μέχρι πρόσφατα αξιοσημείωτη αντοχή κατά τη διάρκεια του πολέμου και ο Πούτιν έχει επαινέσει κορυφαίους οικονομικούς αξιωματούχους και επιχειρήσεις για την παράκαμψη των πιο αυστηρών δυτικών κυρώσεων που έχουν ποτέ επιβληθεί σε μεγάλη οικονομία.
Αν και συρρικνώθηκε το 2022, το ΑΕΠ της Ρωσίας αυξήθηκε ταχύτερα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες το 2023 και το 2024. Φέτος, ωστόσο, η κεντρική τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπουν ανάπτυξη κάτω του 1,5%, αν και η κυβέρνηση προβλέπει ελαφρώς καλύτερες προοπτικές.
Ο πληθωρισμός έχει πλησιάσει σε διψήφιο ποσοστό παρά το γεγονός ότι η κεντρική τράπεζα αύξησε το επιτόκιο αναφοράς στο 21% τον Οκτώβριο.
«Υπάρχουν ορισμένα ζητήματα εδώ, συγκεκριμένα ο πληθωρισμός, μια ορισμένη υπερθέρμανση της οικονομίας», δήλωσε ο Πούτιν σε ετήσια συνέντευξη Τύπου στις 19 Δεκεμβρίου. «Η κυβέρνηση και η κεντρική τράπεζα έχουν ήδη αναλάβει να μειώσουν τον ρυθμό», είπε.
Ο Πούτιν γνωρίζει το πρόβλημα
Πέρυσι, η Ρωσία σημείωσε τα σημαντικότερα εδαφικά κέρδη της από τις πρώτες ημέρες του πολέμου και ελέγχει πλέον σχεδόν το 1/5 της Ουκρανίας.
Ο Πούτιν πιστεύει ότι οι βασικοί στόχοι του πολέμου έχουν ήδη επιτευχθεί, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου του εδάφους που συνδέει την ηπειρωτική Ρωσία με την Κριμαία και της αποδυνάμωσης του στρατού της Ουκρανίας, όπως δήλωσε μία από τις πηγές που είναι στο περιβάλλον του.
Ο Ρώσος πρόεδρος αναγνωρίζει επίσης την πίεση που ασκεί ο πόλεμος στην οικονομία, είπε η πηγή, αναφέροντας «πραγματικά μεγάλα προβλήματα», όπως ο αντίκτυπος του υψηλού επιτοκίου στις μη στρατιωτικές επιχειρήσεις και τη βιομηχανία.
Η Ρωσία αύξησε τις αμυντικές δαπάνες σε ένα υψηλό 6,3% του ΑΕΠ φέτος, το οποίο αντιπροσωπεύει το 1/3 των δαπανών του προϋπολογισμού. Οι δαπάνες αυτές ήταν πληθωριστικές και μαζί με τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού εν καιρώ πολέμου, οδήγησαν τους μισθούς σε υψηλότερα επίπεδα.
Επιπλέον, η κυβέρνηση επιδίωξε υψηλότερα φορολογικά έσοδα για να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα.
Η κατσάδα του Ρώσου προέδρου
Η απογοήτευση του Πούτιν ήταν εμφανής σε μια συνάντηση του Κρεμλίνου με επιχειρηματίες το βράδυ της 16ης Δεκεμβρίου, όπου επέπληξε κορυφαίους οικονομικούς αξιωματούχους, σύμφωνα με δύο από τις πηγές, που έχουν γνώση των συζητήσεων
Μία από τις πηγές, η οποία ενημερώθηκε μετά τη συνάντηση, πληροφορήθηκε ότι ο Πούτιν ήταν εμφανώς δυσαρεστημένος όταν άκουσε ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις περικόπτονται λόγω του κόστους των πιστώσεων.
Το Κρεμλίνο έδωσε στη δημοσιότητα τα εισαγωγικά σχόλια του Πούτιν που επαινούσαν τις επιχειρήσεις, αλλά δεν ανέφερε κανέναν από τους επιχειρηματίες που συμμετείχαν στην ως επί το πλείστον κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση. Το Reuters επιβεβαίωσε από μία πηγή ότι η διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Ελβίρα Ναμπιούλινα δεν ήταν παρούσα.
Την Τετάρτη, ο Πούτιν δήλωσε προς τους υπουργούς του ότι είχε συζητήσει πρόσφατα με τους ηγέτες των επιχειρήσεων τους κινδύνους της μείωσης της πιστωτικής δραστηριότητας για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, αναφερόμενος προφανώς στη συνάντηση του Δεκεμβρίου.
Τότε ο Πούτιν είχε κάνει λόγο για μια «ισορροπημένη απόφαση για τα επιτόκια». Την επόμενη ημέρα, στην τελευταία συνεδρίαση νομισματικής πολιτικής του έτους, η κεντρική τράπεζα διατήρησε το επιτόκιο στο 21% παρά τις προσδοκίες της αγοράς ότι θα προχωρούσε σε αύξηση κατά 200 μονάδες βάσης.
Αμετακίνητη η Ναμπιούλινα
Η Ελβίρα Ναμπιούλινα, πρώην οικονομική σύμβουλος του Πούτιν που διετέλεσε επίσης υπουργός Οικονομίας του, είναι μία από τις πιο ισχυρές γυναίκες της Ρωσίας: έχει διατελέσει διοικητής της κεντρικής τράπεζας από τον Ιούνιο του 2013 και τρεις από τις πηγές δήλωσαν ότι ο Πούτιν την εμπιστεύεται.
Λίγες μόλις εβδομάδες μετά την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία το 2022, ο Πούτιν πρότεινε στη Ναμπιούλινα να αναλάβει μια τρίτη θητεία ως επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας και η θητεία της λήγει το 2027.
Οι υποστηρικτές της λένε ότι οι επικριτές της παραβλέπουν την υποκείμενη αιτία του πληθωρισμού -τις τεράστιες δαπάνες για τον πόλεμο- και λένε ότι χωρίς αυτήν, η οικονομική σταθερότητα θα είχε απειληθεί.
Ορισμένοι βουλευτές έχουν ζητήσει την αντικατάστασή της, κάτι απίθανο, σύμφωνα με δύο από τις πηγές.
«Κανείς σε μια τέτοια κατάσταση δεν θα αλλάξει τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας», δήλωσε μία από τις πηγές, η οποία είναι εξοικειωμένη με τις συζητήσεις για την οικονομία. «Το κύρος της Ναμπιούλινα είναι αδιαμφισβήτητο, ο πρόεδρος την εμπιστεύεται».
