H χθεσινή μέρα αποτελεί ένα σημείο καμπής στην ουκρανική κρίση. Οι διαδηλώσεις σε πολλές ρωσικές πόλεις και οι μαζικές συλλήψεις όσων διαφωνούν με την απόφαση για επιστράτευση δείχνουν τα όρια του αυταρχικού καθεστώτος της Μόσχας.
Το καθεστώς φαίνεται ότι δεν μπορεί να πείσει τους πολίτες να το ακολουθήσει στα ουκρανικά πεδία και σε μάχες για την κατάκτηση μέσω ψευδο-δημοψηφισμάτων περιοχών της Ουκρανίας. Μπροστά στην πίεση και τις στρατιωτικές ήττες ο Πούτιν έβγαλε από το συρτάρι και την πυρηνική απειλή, σε μια ύστατη προσπάθεια να εμφανιστεί ως ο μέγας σωτήρας της Ρωσίας, απευθυνόμενος στα αντιδυτικά αισθήματα του ακροατηρίου του.
Πώς άραγε θα αντιδρούσαν οι ΗΠΑ αν έκανε την απειλή του πράξη; Σε μια πρόσφατη τηλεοπτική του συνέντευξη ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπάϊντεν ρωτήθηκε πως θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ σε περίπτωση που ο Ρώσος Πρόεδρος Πούτιν καταφύγει στη χρήση χημικών ή τακτικών πυρηνικών όπλων. «Δεν πρέπει να κάνει κάτι τέτοιο ο Πούτιν» επανέλαβε τρεις φορές με έμφαση ο Πρόεδρος των ΗΠΑ και συνέχισε: «Βεβαίως δεν περιμένετε από εμένα να σας αποκαλύψω τα σχέδια μας. Σίγουρα όμως θα αλλάξει η μορφή του πολέμου με τρόπο που δεν έχει συμβεί από το τέλος του Β! Παγκοσμίου Πολέμου και η Ρωσία θα καταστεί κράτος - παρίας περισσότερο από κάθε άλλη φορά».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι πρόσφατες στρατιωτικές επιτυχίες του Κιέβου έχουν γίνει δεκτές με μεγάλη ικανοποίηση στις δυτικές χώρες. Παράλληλα όμως έχουν αυξήσει τις ανησυχίες για τις ενδεχόμενες αντιδράσεις ενός εμφανώς στριμωγμένου Πούτιν. Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι η προσπάθεια της Μόσχας να επιστρατεύσει την απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων για να εκβιάσει τη Δύση έχει μέχρι στιγμής πέσει στο κενό.
Η στρατηγική εκφοβισμού ξεκίνησε ήδη πριν από τη Ρωσική εισβολή όταν είδαμε σε όλες τις τηλεοράσεις τον Βλαντιμίρ Πούτιν να διατάσσει - μπροστά στις κάμερες - να τεθεί το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσικής Ομοσπονδίας σε ετοιμότητα. Αυτή η απόπειρα εκφοβισμού των δημοκρατικών κυβερνήσεων και της κοινής τους γνώμης δεν απέτρεψε τις χώρες της Δύσης να σπεύσουν με αποφασιστικότητα σε βοήθεια της αμυνόμενης Ουκρανίας, χωρίς όμως να έχουν άμεση εμπλοκή στις εχθροπραξίες και χωρίς να παρέχουν όπλα μεγάλου βεληνεκούς με τα οποία θα μπορούσαν να πληγούν στόχοι εντός της ρωσικής επικράτειας.
Η προσπάθεια εκβιασμού συνεχίστηκε στον ενεργειακό τομέα και στις κρίσιμο τομέα της εξαγωγής γεωργικών προϊόντων. Μπορεί ο Πρόεδρος Πούτιν, λόγω πρότερης επαγγελματικής εμπειρίας, να γνωρίζει από εκβιασμούς, στην περίπτωση όμως της Ουκρανίας όχι μόνο δεν πέτυχε τον στόχο του - να διαιρέσει το ευρωπαϊκό μέτωπο στήριξης του Κιέβου - αλλά ανάδειξε τον κυνισμό και την αναξιοπιστία της Ρωσίας γεγονός που θα την εμποδίσει να ξαναγίνει στο ορατό μέλλον αξιόπιστος προμηθευτής ενέργειας.
Η προσπάθεια της Μόσχας να στραγγαλίσει ενεργειακά την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ασφαλώς δημιουργήσει προβλήματα τα οποία ενδεχομένως θα ενταθούν στη διάρκεια του χειμώνα. Είναι όμως βέβαιο ότι η επιτάχυνση της ευρωπαϊκής συνεργασίας στον ενεργειακό τομέα, η απεξάρτηση από τη Ρωσία, η εντατικοποίηση της εξοικονόμησης και η διαφοροποίηση των προμηθειών θα επιτρέψει την υπερπήδηση των εμποδίων και θα οδηγήσει σε μια ενεργειακά πιο αυτόνομη ΕΕ.
Χθες, στο μαγνητοσκοπημένο διάγγελμα του προς τον ρωσικό λαό, ο Πούτιν ουσιαστικά παραδέχθηκε την μέχρι στιγμής αρνητική πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων ανακοινώνοντας την άμεση επιστράτευση 300.000 Ρώσων εφέδρων. Στο ίδιο διάγγελμα ο Ρώσος Πρόεδρος δήλωσε ότι θα χρησιμοποιηθούν όλα τα μέσα για την αποτροπή της «δυτικής» απειλής, υπονοώντας βεβαίως και τη χρήση πυρηνικών.
Η εκτόξευση της πυρηνικής απειλής στη σημερινή, δυσμενή για τη Ρωσία συγκυρία δεν μπορεί να αγνοηθεί. Η πυρηνική στρατηγική της Ρωσικής Ομοσπονδίας περιλαμβάνει εδώ και πολλά χρόνια τη χρήση όχι μόνο στρατηγικών αλλά και τακτικών πυρηνικών όπλων, χαμηλότερης εκρηκτικής απόδοσης. Η ενδεχόμενη χρήση τέτοιων όπλων θα είχε ασφαλώς επιπτώσεις στο πεδίο του πολέμου αλλά δεν θα εξασφάλιζε αυτόματα το τέλος του πολέμου και δεν θα έδινε τη δυνατότητα στο Ρώσο ηγέτη να ανακηρύξει εαυτόν νικητή.
Αντιθέτως θα οδηγούσε πιθανότατα σε αύξηση και ποιοτική αναβάθμιση της δυτικής στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία. Ας μην ξεχνάμε ότι τόσο οι ΗΠΑ όσο και άλλες δυτικές χώρες δεν παρέχουν προς το παρόν στο Κίεβο τα πιο αποτελεσματικά τους όπλα.
Η Ρωσία βαρύνεται ήδη με το θάνατο χιλιάδων αθώων πολιτών και οι αναφορές για εγκλήματα πολέμου πληθαίνουν καθημερινά. Η χρήση όμως πυρηνικών ή χημικών όπλων έχει τέτοια απαξία που θα προκαλούσε την πλήρη πολιτική και διπλωματική απομόνωση της Ρωσίας όχι μόνο από τις χώρες της Δύσης αλλά και από τις χώρες που συνεχίζουν να τη στηρίζουν ή να στέκονται ουδέτερες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τις πυρηνικές απειλές που εκτοξεύει η Μόσχα και ενδεχομένως να προσαρμόσουν ανάλογα τη στρατηγική τους ακόμα και αν - όπως φαίνεται πιθανότερο- η απειλή αυτή αποτελεί ένα ακόμα όπλο του βρώμικου ψυχολογικού πολέμου στον οποίο επιδίδεται συστηματικά η Μόσχα.
- Ο Δημήτρης Κούρκουλας είναι Ειδικός Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ. Διετέλεσε Υφυπουργός Εξωτερικών και Πρέσβης της ΕΕ. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Μην πυροβολείτε την Ευρώπη».
