«Φυλάμε τα χέρια της Χαμάς για την αντίστασή της κατά του Ισραήλ» δήλωσε ο Ιρανός πρόεδρος, Εμπραχίμ Ραΐσί, κατά την κοινή σύνοδο του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας και του Αραβικού Συνδέσμου στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας. «Θέλουν να χαρακτηρίσουμε τη Χαμάς τρομοκράτη. Όχι, δεν είναι τρομοκράτης. Αγωνίζονται για την πατρίδα και τα δικαιώματά τους» σιγόνταρε ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από το ίδιο βήμα. Στις 28 Νοεμβρίου θα τα ξαναπούν πλάι-πλάι από την Άγκυρα.
Στις εφιαλτικές για τη Μέση Ανατολή εβδομάδες που έχουν διαδεχθεί την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, Ερντογάν και Ραΐσί είχαν την ευκαιρία να συναντηθούν δύο φορές στο πλαίσιο των εργασιών διεθνών διασκέψεων κορυφής, πρώτα στη σύνοδο του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας στην Τασκένδη και το περασμένο Σαββατοκύριακο στη σύνοδο του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας με τον Αραβικό Σύνδεσμο.
Καμία αμφιβολία δεν έχει μείνει για την ευθυγράμμισή τους όσον αφορά τη δράση της Χαμάς, ωστόσο το πολιτικό μήνυμα μίας επίσκεψης του Εμπραχίμ Ραΐσί στην Τουρκία θα είναι σαφώς πιο ισχυρό, και είναι ένα μήνυμα που ο Ερντογάν επιλέγει τη δεδομένη στιγμή να στείλει.
Πέραν από τις κατηγορίες κατά του Ισραήλ και τους «βρυχηθμούς» απέναντι στις Ηνωμένες Πολιτείες, η διπλωματία της Τουρκίας για τη Γάζα μέχρι στιγμής δεν έχει αποδώσει καρπούς, και ούτε και διαφαίνεται ότι ο Ερντογάν έρχεται πιο κοντά στη στόχευση να προβληθεί ως πάτρωνας των απανταχού μουσουλμάνων και Αράβων.
Στο ζήτημα της απελευθέρωσης των ομήρων που βρίσκονται στα χέρια της Χαμάς, οι επαφές με τον ηγέτη της οργάνωσης, Ισμαήλ Χανίγε, δεν «έδωσαν» στον Ερντογάν τη μεσολάβηση που εξ αρχής επεδίωξε.
Το Κατάρ παραμένει ο κύριος δίαυλος και ακολουθεί η Αίγυπτος. Παλαιστινιακές πηγές αναφέρουν ότι η Τουρκία θα μπορούσε να διαδραματίσει στην καλύτερη περίπτωση έναν «διευκολυντικό» ρόλο. Πεδίο εφαρμογής δεν προκύπτει ότι μπορεί να έχει ούτε η πρόταση Ερντογάν περί εγγυητριών δυνάμεων για τη Γάζα της επόμενης ημέρας.
Το πιο καθαρό αποτέλεσμα της τουρκικής διπλωματίας μετά την 7η Οκτωβρίου και των διακηρύξεων περί «απελευθερωτικού αγώνα» της Χαμάς είναι η προσέγγιση με την Τεχεράνη κόντρα στη Δύση -μολονότι ο Ερντογάν δεν έχει φθάσει στο σημείο να έλθει σε πλήρη ρήξη ούτε με το Ισραήλ, ούτε με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως η δήλωση ότι «ξεγράφει» τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Μπενιαμίν Νετανιάχου, συνοδεύτηκε από την επισήμανση πως διατηρείται ο δίαυλος επικοινωνίας με το Ισραήλ μέσω των μυστικών υπηρεσιών και του Ιμπραήμ Καλίν, αλλά και ότι εν μέσω της ισραηλινής επιχείρησης στη Γάζα παρέπεμψε προς έγκριση στην τουρκική Εθνοσυνέλευση το πρωτόκολλο για την εισδοχή της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Θα συνιστούσε νίκη για το Ιράν εάν η Άγκυρα πάγωνε εξ ολοκλήρου τις σχέσεις της με το Τελ Αβίβ και την Ουάσινγκτον, αλλά ο Ερντογάν δεν φαίνεται ότι έχει ανάλογη πρόθεση, παρότι κατακεραυνώνει την ισραηλινή κυβέρνηση, υποδαυλίζει την οργή του μουσουλμανικού κόσμου και έλειπε από την Άγκυρα για... δουλειές κατά την πρόσφατη άφιξη του επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Άντονι Μπλινκεν.
Κατά τη συνάντηση της 28ης Νοεμβρίου μεταξύ των Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Εμπραχίμ Ραϊσί αναμένεται να τεθούν επί τάπητος πέραν των εξελίξεων στη Γάζα, οι διμερείς σχέσεις και ιδίως η Συρία, όπου και διατηρούν συγκρουόμενες θέσεις και συμφέροντα όσον αφορά το καθεστώς Άσαντ, αλλά συμπορεύονται στην εναντίωση στην αμερικανική παρουσία.
Ανάλογες προσεγγίσεις με τη σημερινή είχαν πραγματοποιηθεί και στο παρελθόν μετά το ξέσπασμα του Ερντογάν κατά του Ισραηλινού πρώην προέδρου Σιμόν Πέρες στο Νταβός το 2009 και μετά την κατάρρευση των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων λόγω της επιδρομής του Ισραήλ στο Mavi Marmara που είχε προορισμό την αποκλεισμένη Γάζα το 2010.
Μια τέτοια προσωρινή εγγύτητα δύσκολα εξαλείφει τις ασυμβατότητες των πολιτικών της Τουρκίας και του Ιράν σχετικά με την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση ή επιλύει τη θεμελιώδη διχογνωμία στις διμερείς τους σχέσεις, έρχεται να σημειώσει σε ανάλυσή του ο Φεχίμ Τάστεκιν του Al-Monitor.
Ένα μείγμα συνεργασίας και ανταγωνισμού χαρακτηρίζει ιστορικά τις σχέσεις του σιιτικού Ιράν και της Τουρκίας του σουνιτικού Ισλάμ σε Μέση Ανατολή και Κεντρική Ασία. Είναι μία ιδιάζουσα σχέση που ακόμη και στο Παλαιστινιακό, παρόλο που αμφότεροι συμφωνούν ότι η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση, ο Ερντογαν προκρίνει τη λύση των δύο κρατών, ενώ για το θεοκρατικό καθεστώς ζητούμενο είναι ο αφανισμός του Κράτους του Ισραήλ.
Στη Συρία, το Ιράν έριξε στη μάχη στη Χεζμπολάχ του Λιβάνου για να κρατήσει «όρθιο» εν μέσω του εμφυλίου το καθεστώς Άσαντ, η Τουρκία βρίσκεται στην άλλη πλευρά. Και πάλι όμως τους ενώνει στη Συρία η σύγκρουσή τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως τους ενώνει και η οργή για την ενισχυμένη αεροναυτική παρουσία στη Μέση Ανατολή μετά τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου.
Κάποιοι αναρωτιούνται αν η Τουρκία θα μπορούσε να λειτουργεί ως δίαυλος μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης. Αν και η Άγκυρα έχει ανάλογη δυνατότητα, δύο ιρανικές πηγές δήλωσαν στο Al-Monitor ότι τα αμερικανικά μηνύματα έχουν φθάσει μέχρι στιγμής στιον Εμπραχίμ Ραΐσί μέσω του Κατάρ και του Ιράκ.
Πριν ταξιδέψει προ ημερών στην Άγκυρα, τελευταίο σταθμό της περιοδείας του στη Μέση Ανατολή με ζητούμενο να αποτρέψει τη διάχυση του πολέμου, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, είχε συνομιλίες στη Βαγδάτη. Αμέσως μετά ο Ιρακινός πρωθυπουργός έσπευσε στην Τεχεράνη.
