Του Νίκου Μελέτη
Με έναν ελιγμό της τελευταίας στιγμής, ο Ζόραν Ζάεφ κατέθεσε στη Βουλή διορθωμένη την επίμαχη τροπολογία 36 του άρθρου 49 του Συντάγματος, ώστε να διασκεδάσει τις αντιδράσεις στην Αθήνα αλλά και να «χαϊδέψει» τα αυτιά των αλβανικών πολιτικών δυνάμεων, τη στήριξη των οποίων έχει απόλυτη ανάγκη ενόψει των κρίσιμων διεργασιών και της ψηφοφορίας της 15ης Ιανουαρίου.
Η διατύπωση της αρχικής πρότασης για την τροπολογία 36, που έκανε λόγο για «μέλη του Μακεδονικού λαού που ζουν στο εξωτερικό» σε αντιδιαστολή με τους «πολίτες της χώρας που ζουν στο Εξωτερικό», συνιστούσε ευθεία έγερση μειονοτικού ζητήματος. Κάτι που έρχονταν σε απόλυτη αντίθεση όχι μόνο με τις διατάξεις της Συμφωνίας των Πρεσπών αλλά και την Ενδιάμεση Συμφωνία και πρόδιδε πάντως κακοπιστία από την σκοπιανή πλευρά.
Η Αθήνα μετά την περιδίνηση των τελευταίων εβδομάδων δεν έχει άλλη επιλογή από το να καταπιεί αυτό τον ελιγμό του Ζάεφ και σε πλήρη σύγχυση να περιμένει το επόμενο κτύπημα.
Ο κ. Ζάεφ που φαίνεται ότι είχε προτείνει αρχικά αυτή την τροπολογία για λόγους διαπραγματευτικούς γνωρίζοντας ότι θα πρέπει τελικά να την αλλάξει, παρουσιάζει την αλλαγή ως αποτέλεσμα της δημόσιας διαβούλευσης.
Η νέα διατύπωση όλης της τροπολογίας 36 είναι η εξής:
«1. Η Πολιτεία προστατεύει, εγγυάται και καλλιεργεί τις ιδιαιτερότητες, την ιστορική και την πολιτιστική κληρονομιά του μακεδονικού λαού.
Η Πολιτεία προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των υπηκόων της που ζουν ή διαμένουν στο εξωτερικό.
Η Πολιτεία μεριμνά για την διασπορά του μακεδονικού λαού και των άλλων κοινοτήτων και καλλιεργεί και προωθεί τους δεσμούς με την πατρίδα.
Επ' αυτού, η Πολιτεία δεν αναμειγνύεται στα κυριαρχικά δικαιώματα άλλων κρατών και στις εσωτερικές τους υποθέσεις.
2. Με αυτήν την τροπολογία αντικαθίσταται το Άρθρο 49 και η Τροπολογία 2 του Συντάγματος της Δημοκρατίας της Μακεδονίας.».
Οι εντονότατες αντιδράσεις της Αθήνας και στο δημόσιο διάλογο αλλά και μέσω διπλωματικών διαβημάτων προς την πλευρά Ζάεφ, καθιστούσαν μονόδρομο για τον Ζ. Ζάεφ την αλλαγή της αρχικής πρότασής του, καθώς ήταν προφανές ότι εάν επέμενε στη διατύπωση που θεμελίωνε ξεκάθαρα την ύπαρξη «μακεδονικών μειονοτήτων» υπήρχε κίνδυνος εκτροχιασμού της διαδικασίας κύρωσης της Συμφωνίας στην Ελλάδα.
Και έτσι, με την αναμενόμενη χθεσινή κίνηση, ο κ. Ζάεφ επιχειρεί να διευκολύνει και την ελληνική κυβέρνηση να αντιμετωπίσει τη σφοδρή κριτική που δέχεται για το ίδιο το περιεχόμενο της Συμφωνίας των Πρεσπών -και όχι μόνο για την τροπολογία 36 του άρθρου 49 του Συντάγματος - και να αποκτήσει με τον τρόπο αυτό «επιχειρήματα» έναντι της αντιπολίτευσης αλλά και της συμπολίτευσης των ΑΝΕΛ.
Όμως και η νέα διατύπωση της τροπολογίας παραμένει προβληματική, καθώς αναφέρεται σε Διασπορά του «μακεδονικού λαού» τον οποίο διακρίνει από τις άλλες (εθνοτικές) κοινότητες, αποδίδοντάς του το ιδιαίτερο στοιχείο της «μακεδονικής ταυτότητας» που δεν ταυτίζεται με την έννοια της εθνικότητας του κράτους, η οποία θεωρητικά καλύπτει όλους τους πολίτες όλων των κοινοτήτων και εθνοτικών ομάδων. Και για να είναι τυπικά ορθή η αναφορά στο Σύνταγμα θα έπρεπε να αναφέρεται είτε σε «Διασπορά της χώρας» είτε σε «Διασπορά της Βόρειας Μακεδονίας» είτε σε «Αποδήμους» γενικώς.
Με τις κουτοπονηριές αυτές ο κ. Ζάεφ προσπαθεί να εμφανισθεί ως μετριοπαθής και αξιόπιστος συνομιλητής της Αθήνας ενώ ουσιαστικά υιοθετεί σταδιακά όλες τις πρακτικές των προκατόχων του, θέλοντας να διασώσει τα «σπέρματα» του αλυτρωτισμού σε κάθε βήμα της εφαρμογής της Συμφωνίας των Πρεσπών και της συνταγματικής αναθεώρησης, πάνω στα οποία θα κτισθεί ο «μακεδονικός αλυτρωτισμός» από τον ίδιο ή τους διαδόχους του.
Κυβερνητικές πηγές στην Αθήνα εκτιμούσαν χθες ότι «η αλλαγή της τροπολογίας ανταποκρίνεται στο πνεύμα και το γράμμα της συμφωνίας των Πρεσπών, της οποίας, πλέον, η πορεία εφαρμογής συνεχίζεται».
Και δικαιολογώντας (και νομιμοποιώντας ) τις δηλώσεις Ζάεφ επισημαίνεται ότι «οι όποιες τουλάχιστον ατυχείς δηλώσεις του πρωθυπουργού της πΓΔΜ (τις οποίες ανακάλεσε τονίζοντας την προσήλωσή του στο άρθρο 4(3)), έγιναν προφανώς για εσωτερικές σκοπιμότητες προκειμένου να εξασφαλίσει την επαρκή στήριξη στη συμφωνία, αλλά η προσήλωσή του στη Συμφωνία των Πρεσπών παραμένει..».
Στην Νέα Υόρκη ο Γ. Κατρούγκαλος συναντήθηκε με τον Μ. Νίμιτς στον οποίο επανέλαβε την προσήλωση της Ελλάδας «στο πνεύμα και το γράμμα της Συμφωνίας των Πρεσπών, με την αυτονόητη προϋπόθεση ότι αυτή η προσήλωση είναι αμοιβαία και για την άλλη πλευρά» και συζήτησε μαζί του «ορισμένα προβλήματα που δημιουργήθηκαν το τελευταίο διάστημα» ευχαριστώντας τον για τη «σημαντική συμβολή που είχε μέχρι σήμερα στην επίλυση -ελπίζω οριστική-του θέματος αυτού».
Στη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης ο Ζ. Ζάεφ είχε αναφέρει ότι η αλβανική αντιπολίτευση έχει ζητήσει την αναδιατύπωση της τροπολογίας, ώστε να διασφαλίζεται ότι η Πολιτεία μεριμνά ισότιμα για όλους τους πολίτες της χώρας που ζουν στο εξωτερικό, ανεξαρτήτως εθνοτικής προέλευσης. Επίσης και ο εκπρόσωπος της «Ένωσης Νέων Νομικών», Ντίμε Γκιόρτσεφσκι, είχε δηλώσει στην παρέμβασή του ότι δεν πρέπει να γίνεται αναφορά σε «ανήκοντες στον “μακεδονικό” λαό που ζουν στο εξωτερικό», αλλά σε «διασπορά». Επίσης ο καθηγητής Τεμέλκο Ρίστοφσκι είχε προτείνει την αφαίρεση ολόκληρης της παραγράφου 3 που ανέφερε ότι «Η Πολιτεία μεριμνά για τους ανήκοντες στον “μακεδονικό” λαό που ζουν στο εξωτερικό», διότι όπως υποστήριξε η συγκεκριμένη διάταξη δημιουργεί διακρίσεις εναντίον των μελών των άλλων εθνοτικών κοινοτήτων της «Μακεδονίας» που ζουν στο εξωτερικό.
