Του Γιάννη Μαντζίκου
To 2017, η Ζάννα Νέμτσοβα κόρη του δολοφονηθέντος πολιτικού και αντιπάλου του Βλαντιμίρ Πούτιν έγραφε στους New York Times «Το να είσαι νέος και φιλελεύθερος στη σημερινή Ρωσία είναι κάτι δύσκολο αν όχι επικίνδυνο...Για την γενιά που γεννήθηκε μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και αρνείται να δεχτεί την προπαγάνδα των μέσων που ελέγχονται από τον Ρώσο Πρόεδρο Πούτιν, οι φιλελεύθερες αξίες είναι αυτές που μπορούν να σώσουν τη δημοκρατία στη χώρα».
Αρκετοί από τους νέους στους οποίους αναφερόταν η Νέμτσοβα θεωρούν ότι οδηγός να την μελλοντική Ρωσία είναι τα γραπτά της φιλοσόφου και μυθιστοριογράφου Άυν Ράντ που γεννήθηκε το 1905 στην Αγία Πετρούπολη. Η Ραντ που επηρέασε γενιές φιλελευθέρων διανοητών με τα έργα της και ιδιαίτερα με το θεμελιώδες Atlas Shrugged συνεχίζει να αποτελεί ένα θέμα ταμπού ακόμα για την πόλη που γεννήθηκε. Δεν υπάρχει άλλωστε τίποτα που να αναφέρεται σε αυτή, δρόμος, άγαλμα έστω κάποια επιγραφή.
Εξάλλου, υπάρχει και ένας αστικός μύθος για την Ράντ, ότι την περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης, δεν υπήρχε βιβλίο της σε ολόκληρη τη χώρα, ενώ αρκετοί καθεστωτικοί, παλαιοί κομμουνιστές θεωρούν τις ιδέες της φασιστικές ή κοινωνικό δαρβινισμό. Σύμφωνα με τον Γιαρόν Μπρούκ πρόεδρο του Αμερικανικού Ινστιτούτου Άυν Ραντ αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι «έγραψε τα πλέον ισχυρά αντί-κομμουνιστικά έργα».
Με φόντο τα παραπάνω, η εφημερίδα Moscow Times ανέφερε ότι η εταιρεία που έχει τα δικαιώματα διανομής των έργων της Ράντ στη Ρωσία κατέγραψε άνοδο στις πωλήσεις 40% το 2018, ενώ η τοπική οργάνωση στην Αγία Πετρούπολη για την μελέτη της Ράντ έχει πάνω από 1,000 μέλη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2013 μόνο το 9% των ερωτηθέντων σε σχετική δημοσκόπηση αυτοπροσδιορίζονταν φιλελεύθεροι. Παρά την έλλειψη αξιόπιστων στοιχείων, ειδικοί θεωρούν ότι σήμερα το ποσοστό αυτό είναι τουλάχιστον διπλάσιο.
Οι λόγοι που αρκετοί Ρώσοι στρέφονται στον φιλελευθερισμό μπορεί να αναζητηθούν στην περίοδο διακυβέρνησης του Βλαντιμίρ Πούτιν από το 2000 ως σήμερα. Εξάλλου, οι πρόσφατες αποφάσεις για αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και του φόρου προστιθέμενες αξίας (προκειμένου να αντιμετωπιστεί η «τρύπα» στον προϋπολογισμό) δείχνουν να έχουν κοστίσει ακριβά στον Ρώσο πρόεδρο. Η τελευταία δημοσκόπηση, που διεξήχθη από την εταιρία Public Opinion Research Centre, δείχνει ότι η εμπιστοσύνη των Ρώσων στον Πούτιν έχει υποχωρήσει στο 33,4%, που είναι και το χαμηλότερο επίπεδο από το 2006 -όταν ακόμη δεν είχαν γίνει πλήρως ορατά τα αποτελέσματα της διακυβέρνησης του.
Επιστέγασμα όμως της ανελευθερίας που επικρατεί στη Ρωσία αποτελεί η πρόθεση του Ρώσου προέδρου «να αποσυνδέσει» τη χώρα από τον παγκόσμιο ιστό. Ένα προσχέδιο νόμου που περιλαμβάνει τις τεχνικές αλλαγές που απαιτούνται για την ανεξάρτητη λειτουργία του ρωσικού Διαδικτύου παρουσιάστηκε στο κοινοβούλιο πέρυσι. Η εν λόγω δοκιμή αναμένεται να λάβει χώρα πριν την 1η Απριλίου, αλλά δεν έχει τεθεί συγκεκριμένη ημερομηνία.
Σύμφωνα με το τελικό κείμενο του νόμου, την αρμοδιότητα για τη σταθερή, ασφαλή και ολοκληρωμένη λειτουργία του διαδικτύου στην Ρωσία θα έχει η εποπτική αρχή τηλεπικοινωνιών Roskomnadzor. Το παραπάνω γεγονός ώθησε χιλιάδες διαδηλωτές να βγουν τον Μάρτιο στους δρόμους της Μόσχας για να εκφράσουν την αντίθεσή τους κατά της εφαρμογής πιο αυστηρών περιορισμών στο διαδίκτυο.
Προφανώς, η αποσύνδεση της Ρωσίας από τον παγκόσμιο διαδίκτυο δεν πρόκειται να επιφέρει τουλάχιστον άμεσα πολιτικές εξελίξεις στη χώρα, όμως σε βάθος χρόνου η «άνοδος» του φιλελευθερισμού και η ανάγκη των ρώσων για ελευθερία μπορεί να αποτελέσουν τη λυδία λίθο αλλαγών...
