Οι Ουκρανοί που ζουν στα κατεχόμενα από τη Ρωσία εδάφη αναγκάζονται να πάρουν τη ρωσική υπηκοότητα ειδάλλως βρίσκονται αντιμέτωποι με αντίποινα, συμπεριλαμβανομένων πιθανής απέλασης ή κράτησης, βάσει έρευνας του Πανεπιστημίου Yale με την υποστήριξη του υπουργείου Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Yale διαπίστωσαν ότι οι κάτοικοι του Λουχάνσκ, του Ντονέτσκ, της Χερσώνας και της Ζαπορίζια βρίσκονται στο στόχαστρο μιας συστηματικής προσπάθειας να τους αφαιρεθεί η ουκρανική ταυτότητα.
Οι Ουκρανοί που δεν δέχονται τη ρωσική υπηκοότητα «υπόκεινται σε απειλές, εκφοβισμό, περιορισμούς στην ανθρωπιστική βοήθεια και τις βασικές ανάγκες και πιθανή κράτηση ή απέλαση, όλα με σκοπό να τους αναγκάσουν να γίνουν Ρώσοι πολίτες» αναφέρει η έκθεση που επικαλείται ο βρετανικός Guardian.
Οι ενέργειες της Ρωσίας είναι «κλασικά εγκλήματα πολέμου υπό την έννοια ότι εμποδίζουν ή περιορίζουν μέσω αυτής της διαδικασίας την ικανότητα των ανθρώπων να έχουν πρόσβαση σε κρίσιμες υπηρεσίες και πόρους που η Ρωσία οφείλει να επιτρέπει σε όλους τους ανθρώπους, όπως η υγειονομική περίθαλψη και την ανθρωπιστική αρωγή» δήλωσε την ίδια στιγμή στο CNN ο Ναθάνιελ Ρέιμοντ, εκτελεστικός διευθυντής της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Yale.
Η Μόσχα αναφέρει ότι έχει δώσει ρωσικά διαβατήρια σε περισσότερους από τρία εκατομμύρια Ουκρανούς από το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και την κατοχή ουκρανικών εδαφών από την έναρξη της εισβολής της το 2022.
Ο Ρώσος πρωθυπουργός, Μιχαΐλ Μισούστιν, δήλωσε τον Μάιο ότι η Μόσχα έχει δώσει διαβατήρια σε σχεδόν 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους που ζουν σε τμήματα των ουκρανικών περιοχών Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνας που έχουν προσαρτηθεί παράνομα από τη Ρωσία από τον περασμένο Οκτώβριο.
«Ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί περισσότερο από τότε, με τους ηγέτες της λεγόμενης 'Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουχάνσκ (LPR)' να ισχυρίζονται ότι τα τρία τέταρτα των κατοίκων αυτής της περιφέρειας είχαν λάβει τη ρωσική υπηκοότητα» ανέφερε η έκθεση.
Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει υπογράψει μια σειρά από διατάγματα για να υποχρεώσει τους Ουκρανούς να αποκτήσουν ρωσικά διαβατήρια, κατά παράβαση του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου.
Η έκθεση περιελάμβανε ένα χρονοδιάγραμμα των κλιμακούμενων μέτρων για την άσκηση πίεσης ή τον εξαναγκασμό των Ουκρανών να αποκτήσουν ρωσική υπηκοότητα, ξεκινώντας από τον Μάιο του 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε παράνομα την Κριμαία. Το χρονοδιάγραμμα συνεχίζεται μέχρι τον Ιούλιο του 2024, όταν, σύμφωνα με τους νέους ρωσικούς νόμους, οι κάτοικοι χωρίς ρωσική υπηκοότητα θα θεωρούνται «ξένοι» ή «απάτριδες» και θα μπορούν να οδηγούνται σε κέντρα κράτησης ή/και να απελαύνονται.
Μάρτιος 2014: Η Ρωσία προσαρτά παράνομα την Κριμαία και αρχίζει η χορήγηση διαβατηρίων. Εννέα μήνες μετά την προσάρτηση, η Ρωσία ισχυρίζεται ότι πάνω από 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι στην Κριμαία έχουν λάβει τη ρωσική υπηκοότητα.
Φεβρουάριος 2022: Αρχίζει η ρωσική εισβολή στην ανατολική Ουκρανία και η Μόσχα καταλαμβάνει τμήματα των περιφερειών της Χερσώνας και της Ζαπορίζια. Τρεις μήνες αργότερα, απλοποιείται η εφαρμογή της χορήγησης ιθαγένειας στη Χερσώνα και τη Ζαπορίζια. Αυτό ακολουθεί την απλούστευση των αιτήσεων υπηκοότητας στο Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ το 2019. Τον Σεπτέμβριο του 2022, η Ρωσία προσαρτά παράνομα το Λουχάνσκ, το Ντονέτσκ, τη Ζαπορίζια και τη Χερσώνα.
18 Μαρτίου 2023: Η Ρωσία εισάγει νόμο για τη μονομερή αποποίηση της ουκρανικής υπηκοότητας. Η πολιτική αυτή επιτρέπει στους κατοίκους να «απαρνηθούν» μονομερώς την ουκρανική υπηκοότητα. Δύο ημέρες αργότερα, ο Πούτιν ζητά να επιταχυνθεί η έκδοση διαβατηρίων και οι τοπικές αρχές κατοχής εγκαθιστούν γρήγορα νέα γραφεία έκδοσης διαβατηρίων και κινητές ομάδες.
27 Απριλίου 2023: Η Ρωσία υιοθετεί νόμο που θα επιτρέπει στις αρχές να κρατούν ή να απελαύνουν κατοίκους χωρίς ρωσικό διαβατήριο. Από τον Ιούλιο του 2024, οι κάτοικοι χωρίς ρωσική υπηκοότητα θα θεωρούνται «ξένοι» ή «απάτριδες».
6 Ιουνίου 2023: Καταστροφή του φράγματος της Καχόβκα, με αποτέλεσμα εκτεταμένες πλημμύρες και εκτοπισμούς. Οι ρωσικές δυνάμεις χρησιμοποιούν τα επακόλουθα για να «επιβάλουν» την υπηκοότητα στους κατοίκους. Οι κάτοχοι ρωσικών διαβατηρίων καθίστανται επιλέξιμοι για αποζημίωση για τις ζημιές από τις πλημμύρες, ενώ οι κάτοχοι ουκρανικών διαβατηρίων δικαιούνται μόνο μια μικρή κατ' αποκοπήν πληρωμή.
26 Ιουνίου 2023: Αρχίζει ο σχεδιασμός για τις εγκαταστάσεις απέλασης και κράτησης. Ο επικεφαλής της «Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ» ανακοινώνει τη σύσταση ομάδας σχεδιασμού για τη μελέτη εγκαταστάσεων κράτησης και απέλασης των κατοίκων χωρίς ρωσικά διαβατήρια.
1 Ιουλίου 2024: Οι κάτοικοι της Ουκρανίας που δεν έχουν αποδεχθεί τη ρωσική υπηκοότητα μπορούν να κρατούνται ή/και να απελαύνονται, μεταξύ άλλων, σε απομακρυσμένες περιοχές της Ρωσίας.
Η έκθεση αναφέρει ότι «ενώ τα κράτη έχουν ευρεία διακριτική ευχέρεια σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, όσον αφορά στην απονομή ιθαγένειας, το Διεθνές Εθμικό Δίκαιο απαγορεύει σαφώς την επιβολή ιθαγένειας χωρίς συγκατάθεση ή υπό εξαναγκασμό».
Η έκθεση δημοσιεύθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Conflict Observatory, με την υποστήριξη του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών και διεξήχθη από τον ερευνητικό εταίρο, το Εργαστήριο Ανθρωπιστικής Έρευνας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Yale.
