Τη στιγμή που το καθεστώς Πούτιν έχει ανοίξει νέο μέτωπο στον τριετή πόλεμο κατά της Ουκρανίας σφυροκοπώντας το Χάρκοβο, και οδηγώντας τη Δύση σε επανεξέταση της «κόκκινης γραμμής» της ως προς τη χρήση δυτικών όπλων σε ρωσικό έδαφος, ανοιχτό παραμένει το ερώτημα σε ποιο βαθμό η Κίνα τροφοδοτεί την πολεμική μηχανή της Μόσχας.
Ο Σι Τζινπίνγκ έστρωσε προ ημερών το κόκκινο χαλί για τον Βλαντιμίρ Πούτιν επαναβεβαιώνοντας την σινορωσική «φιλία άνευ όρων» που διακηρύχθηκε το 2022, λίγο πριν εισβάλουν τα ρωσικά στρατεύματα στο κυρίαρχο έδαφος της Ουκρανίας. Ήταν η 43η επίσκεψη που αντάλλαξαν και η πρώτη του Βλαντιμίρ Πούτιν στο εξωτερικό αφότου εγκαινίασε την πέμπτη θητεία του στην προεδρία της Ρωσίας.
Υποδεχόμενος τον Πούτιν στη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού, ο Σι χαιρέτισε τους «στρατηγικούς δεσμούς» μεταξύ των δύο χωρών. Τις ίδιες φιλοφρονήσεις και χειραψίες που αντήλλασσαν ακριβώς πριν την εισβολή του 2022, αντάλλαξαν και τώρα ενόσω τα ρωσικά στρατεύματα επί της ουσίας εισβάλλουν ξανά από τα βορειοανατολικά σύνορα της Ουκρανίας.
Η Ρωσία έχει επωφεληθεί των καθυστερήσεων στην παράδοση της αμερικανικής και στρατιωτικής βοήθειας στο Κίεβο, ενώ η οικονομία και η πολεμική βιομηχανία της επιδεικνύουν αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα απέναντι στις δυτικές κυρώσεις χάριν της Κίνας.
Το καθεστώς Σι έχει αποτελέσει σανίδα σωτηρίας για τον Πούτιν, με τη ρωσική οικονομία να καθίσταται όλο και πιο εξαρτώμενη από το Πεκίνο. Με την Κίνα να εισάγει σήμερα σχεδόν το 20% του ρωσικού πετρελαίου, η Μόσχα έχει ξεπεράσει τη Σαουδική Αραβία ως ο μεγαλύτερος προμηθευτής αργού πετρελαίου της χώρας, ενώ το συνολικό εμπόριο αυξήθηκε κατά 26% μεταξύ 2022 και 2023..
Η συνεργασία δεν σταματά εκεί, αλλά καλύπτει επίσης τον στρατιωτικό και αμυντικό τομέα. Οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις είναι όλο και πιο συχνές και το Πεκίνο έχει καταστεί κύριος προμηθευτής βασικών ειδών και τεχνολογιών «διπλής χρήσης» για τη ρωσική αμυντική βιομηχανία. Μεταξύ 2021 και 2023, οι κινεζικές εξαγωγές ημιαγωγών στη Ρωσία σχεδόν διπλασιάστηκαν, σημειώνουν οι Financial Times, όπως και οι εξαγωγές μηχανημάτων κατασκευής τσιπ και ρουλεμάν.
Επισήμως, το Πεκίνο επιμένει να «διακηρύσσει» την ουδετερότητά του στο Ουκρανικό και εμφανίζεται όλο και πιο απρόθυμο να επενδύσει σε νέους αγωγούς που θα έφερναν στα ανατολικά φυσικό αέριο που η Μόσχα δεν μπορεί πλέον να πουλήσει στην Ευρώπη. Ωστόσο, τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους, σημειώνει το Ιταλικό Ινστιτούτο Πολιτικών Μελετών (ISPI): Από τον Μάρτιο του 2023, την προηγούμενη φορά που είχαν συναντηθεί κατ' ιδίαν Πούτιν και Σι, περισσότερα από ένα στα δύο κρίσιμα στρατιωτικά εξαρτήματα που εισάγουν οι Ρώσοι προέρχονται από την Κίνα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πολλάκις κατηγορήσει την Κίνα ότι στηρίζει τη Ρωσία με τεχνολογία και στέλνει στρατιωτικά χρήσιμα, αλλά μη θανατηφόρα αγαθά, διπλής χρήσης που έχουν βοηθήσει τις ρωσικές δυνάμεις στο πεδίο της μάχης, όμως δεν την έχουν κατηγορήσει ότι προμηθεύει άμεσα όπλα. Αυτό ακριβώς δήλωσε ωστόσο ο Βρετανός υπουργός Άμυνας, Γκραντ Σαπς, λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση Σι-Πούτιν.
Υπάρχουν αποδείξεις ότι «θανατηφόρα βοήθεια» διοχετεύεται από την Κίνα στη Ρωσία για να χρησιμοποιηθεί στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία, δήλωσε ο Σαπς επικαλούμενος νέα στοιχεία τόσο των βρετανικών, όσο και των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών. «Σήμερα μπορώ να αποκαλύψω πως έχουμε αποδείξεις ότι η Ρωσία και η Κίνα συνεργάζονται σε εξοπλισμό μάχης για χρήση στην Ουκρανία», ανέφερε σε εκδήλωση στο Λονδίνο την 22α Μαρτίου και συνέχισε λέγοντας πως «το ΝΑΤΟ πρέπει να ξυπνήσει» και να ενισχύσει τις αμυντικές δαπάνες σε επίπεδο Συμμαχίας.
Το βρετανικό υπουργείο Άμυνας ακολούθως αρνήθηκε να δώσει περαιτέρω πληροφορίες, ενώ η αμερικανική πλευρά ουσιαστικά «άδειασε» τον Γκραντ Σαπς, με τον σύμβουλο εθνικής ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν να δηλώνει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν συμμερίζεται την εκτίμηση. «Δεν το έχουμε δει αυτό μέχρι σήμερα [σ.σ. τη διοχέτευση στρατιωτικής βοήθειας]. Ανυπομονώ να μιλήσω με το Ηνωμένο Βασίλειο για να βεβαιωθώ ότι έχουμε μια κοινή επιχειρησιακή εικόνα», δήλωσε ο Σάλιβαν στους δημοσιογράφους.
Ήταν υπαρκτή η ανησυχία των ΗΠΑ για το ενδεχόμενο να παράσχει η Κίνα όπλα ή θανατηφόρα βοήθεια στη Ρωσία, αλλά δεν συνέβη, κατά τον Τζέικ Σάλιβαν. Η Ουάσινγκτον έχει όντως την «ανησυχία για το τι πράττει η Κίνα για να τροφοδοτήσει την πολεμική μηχανή της Ρωσίας, όχι δίνοντας όπλα άμεσα, αλλά παρέχοντας μέσα στην αμυντική βιομηχανική βάση της Ρωσίας», ανέφερε ο Αμερικανός αξιωματούχος.
Οι δηλώσεις του Γκραντ Σαπς έγιναν πρωτοσέλιδο στη Βρετανία, εκεί όπου διαμένει αυτοεξόριστος ο Ρώσος επιχειρηματίας και πολέμιος του καθεστώτος Πούτιν, Μιχαήλ Χοντορκόφσκι. Σε ανάρτησή του στο Χ, ο άλλοτε πλουσιότερος άνδρας της Ρωσίας πριν έλθει σε ρήξη με το καθεστώς, αναφέρει πως η Κίνα έχει συμβάλει καθοριστικά στη διατήρηση της πολεμικής προσπάθειας του Πούτιν και στην υπονόμευση της αποτελεσματικότητας των δυτικών κυρώσεων, και αυτή η υποστήριξη συνεχίζει να αυξάνεται.
«Αν ο Σι αποφάσισε τώρα να προμηθεύσει τον Πούτιν με όπλα, αυτό πάει τη συνεργασία πολύ πιο μακριά. Αυτή η εξέλιξη θα πρέπει να ωθήσει τη Δύση να σταματήσει να αναγκάζει την Ουκρανία να πολεμά με το ένα χέρι δεμένο πίσω από την πλάτη της και να παράσχει όλη την απαραίτητη υποστήριξη για να επιτύχει σοβαρές επιτυχίες στο πεδίο της μάχης», γράφει ο Χοντορκόφσκι αναφερόμενος στη χρήση δυτικών όπλων εκ μέρους της ουκρανικής άμυνας για να χτυπήσει στρατιωτικούς στόχους σε ρωσικό έδαφος.
Κατά τον Μιχαήλ Χοντορκόφκσι, στις συνομιλίες διάρκειας 2,5 ωρών ο Σι Τζινπίνγκ έδειξε ελάχιστη διάθεση να πιέσει τον συνομιλητή του να τερματίσει τον πόλεμο και οι διμερείς συμφωνίες που υπεγράφησαν ήταν ελάσσονος σημασίας, δίχως να βρεθεί λύση ούτε στο ζήτημα των διασυνοριακών τραπεζικών συναλλαγών που πλήττονται από τις δυτικές κυρώσεις, ούτε και να υπάρξει κάποια πρόοδος όσον αφορά στον αγωγό φυσικού αερίου Power of Siberia 2, που ο Χοντορκόφσκι θυμίζει ότι κάποτε διαφημίστηκε από το καθεστώς Πούτιν ως το μεγαλούργημα που θα απελευθέρωνε τη Ρωσία από την εξάρτησή της από την ευρωπαϊκή αγορά.
Το τι δημοσιοποιήθηκε είναι λιγότερο σημαντικό από το τι δεν δημοσιοποιήθηκε, επισημαίνει ο πρώην επικεφαλής του ρωσικού πετρελαϊκού γίγαντα Yukos, που φυλακίστηκε κατ’ εντολή Πούτιν για χρόνια κατηγορούμενος για φοροδιαφυγή, υπεξαίρεση και απάτη.
Παρά τη διαβεβαίωση ότι δεν θα εξοπλίσει καμία από τις δύο πλευρές του πολέμου και την επίπληξη των δυτικών συμμάχων της Ουκρανίας για την παροχή όπλων και την «αναζωπύρωση της φλόγας της σύγκρουσης», η Κίνα ήδη τροφοδοτεί την επίθεση του Πούτιν με τεχνολογίες «διπλής χρήσης», αναφέρει ο Χοντορκόφκσι, σημειώνοντας πως το διμερές εμπόριο έφθασε τα 240 δισ. δολάρια πέρυσι και είχε ήδη αυξηθεί κατά σχεδόν 5% μέχρι το τέλος του περασμένου μήνα. Είναι ξεκάθαρο ποιος ωφελείται: Η Κίνα αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο του εμπορίου της Ρωσίας, ενώ η Ρωσία αποτελεί μόλις το 4% του εμπορίου της Κίνας.
Η προμήθεια όπλων από την Κίνα στη Ρωσία εξαλείφει κάθε ελπίδα ότι θα εξαντληθούν η οικονομία και τα αποθέματα της Ρωσίας, και θα αναγκαστεί να αποσυρθεί. Μόνο σοβαρές ουκρανικές επιτυχίες στο πεδίο της μάχης θα το επιφέρουν αυτό. Αφήνοντας τον Πούτιν να προχωρήσει και να καταλάβει περισσότερα εδάφη στην Ουκρανία στέλνει ένα σαφές μήνυμα στους δικτάτορες σε όλο τον κόσμο: Ότι επικρατεί το δίκαιο του ισχυρού, ότι τα σύνορα μπορούν να επαναραχθούν με τη βία. Δημιουργεί ένα απίστευτα επικίνδυνο προηγούμενο που οι δημοκρατίες δεν πρέπει να επιτρέψουν να συμβεί», καταλήγει.
