Τα Ηνωμένα Έθνη πιέζουν σήμερα Δευτέρα να αναληφθεί άμεσα δράση για να ενισχυθούν οι τράπεζες του Αφγανιστάν, προειδοποιώντας ότι η αύξηση των ανθρώπων που αδυνατούν πλέον να αποπληρώσουν δάνεια που έχουν λάβει, οι χαμηλότερες αποταμιεύσεις και η έλλειψη ρευστού μπορεί να οδηγήσουν σε κατάρρευση το χρηματοπιστωτικό σύστημα μέσα σε μερικούς μήνες.
Σε τρισέλιδη αναφορά του για το τραπεζικό και χρηματοοικονομικό σύστημα του Αφγανιστάν που περιήλθε σε γνώση του πρακτορείου ειδήσεων Ρόιτερς, το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) υπογραμμίζει ότι το κόστος που θα είχε για την αφγανική οικονομία και την αφγανική κοινωνία η κατάρρευσή του «θα ήταν κολοσσιαίο».
Η διακοπή της ροής του μεγαλύτερου μέρους της διεθνούς αναπτυξιακής βοήθειας αφότου οι Ταλιμπάν ανακατέλαβαν την εξουσία στο Αφγανιστάν, τη 15η Αυγούστου, όταν η υποστηριζόμενη από τη Δύση κυβέρνηση κατέρρευσε, προκάλεσε ελεύθερη πτώση της οικονομίας, πιέζοντας ασφυκτικά τις τράπεζες, που πολύ γρήγορα επέβαλαν ελέγχους κεφαλαίου ορίζοντας εβδομαδιαία όρια αναλήψεων ώστε να σταματήσει η μαζική απόσυρση καταθέσεων.
«Το χρηματοοικονομικό και το τραπεζικό σύστημα του Αφγανιστάν έχουν διαταραχθεί. Το πρόβλημα της μαζικής απόσυρσης καταθέσεων πρέπει να επιλυθεί γρήγορα για να βελτιωθεί η περιορισμένη παραγωγική δυνατότητα της χώρας και να αποτραπεί η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος», σημειώνεται στην έκθεση του UNDP.
Όμως η εξεύρεση τρόπου για την αποτροπή του τραπεζικού συστήματος περιπλέκεται από τις διεθνείς και μονομερείς κυρώσεις σε βάρος πολλών από τους ηγέτες των Ταλιμπάν.
«Πρέπει να βρούμε τρόπο ώστε να εξασφαλίσουμε πως ακόμη και αν υποστηρίξουμε τον τραπεζικό τομέα, δεν θα υποστηρίξουμε τους Ταλιμπάν», τόνισε στο Ρόιτερς ο Αμπντάλα αλ Νταρνταρί, ο επικεφαλής του γραφείου του UNDP στο Αφγανιστάν.
«Είμαστε σε τόσο τρομερή κατάσταση που πρέπει να σκεφτούμε όλες τις πιθανές επιλογές και πρέπει να σκεφτούμε αντισυμβατικά», συνέχισε. «Αυτό που ήταν αδιανόητο πριν από τρεις μήνες πρέπει να εξεταστεί τώρα».
Το τραπεζικό σύστημα του Αφγανιστάν ήταν ευάλωτο ήδη προτού καταλάβουν την εξουσία οι Ταλιμπάν. Αλλά πλέον η αναπτυξιακή βοήθεια έχει στερέψει, δισεκατομμύρια δολάρια της αφγανικής κεντρικής τράπεζας έχουν παγώσει στο εξωτερικό, κυρίως στις ΗΠΑ, και τα Ηνωμένα Έθνη, καθώς και οργανώσεις αρωγής, δυσκολεύονται να μεταφέρουν επαρκή κεφάλαια στη χώρα.
«Κάτω από το στρώμα»
Οι προτάσεις του UNDP για να σωθεί το αφγανικό τραπεζικό σύστημα περιλαμβάνουν ένα σύστημα εγγύησης των καταθέσεων, μέτρα για την εξασφάλιση επαρκούς ρευστότητας για την κάλυψη βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων αναγκών, εγγυήσεις πιστώσεων, καθώς και επιλογές για την καθυστερούμενη αποπληρωμή δανείων.
Ο συντονισμός με διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, που έχουν εκτενή εμπειρία σε ό,τι αφορά το αφγανικό χρηματοοικονομικό σύστημα, θα είναι κρίσιμος στη διαδικασία αυτή», σημειώνει το UNDP, αναφερόμενο στην Παγκόσμια Τράπεζα και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Ο ΟΗΕ έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα αφότου οι Ταλιμπάν ανακατέλαβαν την εξουσία πως η αφγανική οικονομία βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης, κάτι που θα επέτεινε την προσφυγική κρίση. Το UNDP τονίζει πως εάν το τραπεζικό σύστημα καταρρεύσει, θα χρειαστούν δεκαετίες για να σταθεί ξανά στα πόδια του.
Σύμφωνα με την έκθεση του Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη, ακόμα και με τις τρέχουσες τάσεις και τους περιορισμούς στις αναλήψεις, περίπου το 40% της βάσης των αποταμιεύσεων θα έχει χαθεί ως το τέλος του 2021. Οι τράπεζες έχουν ήδη πάψει να προχωρούν σε νέες χορηγήσεις, ενώ τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν σχεδόν διπλασιαστεί, έφθασαν το 57% τον Σεπτέμβριο.
Αν συνεχίσουν να αυξάνονται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια με αυτόν τον ρυθμό, «οι τράπεζες ενδέχεται να μην μπορούν να επιβιώσουν μέσα σε έξι μήνες. Και είμαι αισιόδοξος», σημείωσε ο Αλ Νταρνταρί.
Η ρευστότητα είναι επίσης πρόβλημα. Οι αφγανικές τράπεζες βασίζονταν σε μεγάλο βαθμό στην αποστολή αμερικανικών δολαρίων, η οποία έχει σταματήσει. Σε ό,τι αφορά το τοπικό νόμισμα, ο Αλ Νταρνταρί υπολόγισε πως μολονότι θεωρητικά υπάρχουν 4 δισεκ. αφγκάνι στην οικονομία, στην πραγματικότητα σε κυκλοφορία βρίσκεται ποσό που ισούται με περίπου 500.000 δολάρια.
«Τα υπόλοιπα βρίσκονται κάτω από το στρώμα ή το μαξιλάρι, διότι ο κόσμος φοβάται», πρόσθεσε.
Καθώς τα Ηνωμένα Έθνη πασχίζουν να αποτρέψουν τον κίνδυνο λιμού στο Αφγανιστάν, ο Αλ Νταρνταρί προειδοποίησε εναντίον των συνεπειών που θα είχε η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος στη χρηματοδότηση του εμπορίου.
«Το Αφγανιστάν εισήγαγε πέρυσι αγαθά, προϊόντα και υπηρεσίες, αξίας περίπου 7 δισεκ. δολαρίων, ιδίως τρόφιμα (...). Εάν δεν υπάρχει χρηματοδότηση του εμπορίου, το πρόβλημα θα είναι τεράστιο», καθώς «χωρίς τραπεζικό σύστημα δεν θα μπορούσε να γίνει» καμία εισαγωγή, εξήγησε.
