«Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι κάποιος θα μπορούσε να φάει μια τόσο μεγάλη ποινή φυλάκισης επειδή δημοσίευσε κάτι στο διαδίκτυο», ομολογεί η Ολέσια Κρίβτσοβα. «Είχα δει αναφορές για τρελές αποφάσεις στη Ρωσία, αλλά δεν είχα δώσει ιδιαίτερη σημασία και συνέχισα να μιλάω».
Αυτό ομολογεί η 20χρονη που αντιμετωπίζει ίδιες κατηγορίες με το Ισλαμικό Κράτος και ποινή φυλάκισης έως και δέκα χρόνια επειδή τόλμησε να κάνει μια ανάρτηση για την έκρηξη της γέφυρας της Κριμαίας.
Η δημόσια κριτική της εισβολής είναι επικίνδυνη εδώ και ένα χρόνο στη Ρωσία. Οι ρωσικές αρχές αναμένουν πλήρη, αταλάντευτη υποστήριξη για την επίθεση στην Ουκρανία και προχωρά σε διώξεις απλών πολιτών αλλά και δημοσιογράφων.
«Εδώ και ένα χρόνο πολέμου, ο Πούτιν διαμορφώνει τη Ρωσία που πάντα επιθυμούσε», είναι ο τίτλος σχετικού ρεπορτάζ των New York Times.
AP Photo/Dmitri Lovetsky
«Η παράνοια και η ιμπεριαλιστική νοοτροπία που οδήγησαν τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία έχουν εισχωρήσει βαθιά στη ρωσική ζωή μετά από ένα χρόνο πολέμου καθιστώντας τον Ρώσο ηγέτη πιο κυρίαρχο από ποτέ στο εσωτερικό της χώρας.», αναφέρουν χαρακτηριστικά.
«Νατοζισμός»
Οι μαθητές των σχολείων συλλέγουν άδεια κουτιά για να φτιάξουν κεριά για τους στρατιώτες στα χαρακώματα, ενώ μαθαίνουν σε ένα νέο μάθημα ότι ο ρωσικός στρατός πάντα απελευθέρωνε την ανθρωπότητα από «επιτιθέμενους που επιδιώκουν την παγκόσμια κυριαρχία». Τουλάχιστον ένας δάσκαλος που αρνήθηκε να διδάξει αυτό το μάθημα απολύθηκε ενώ οι γονείς που αρνούνται να αφήσουν τα παιδιά τους να τα παρακολουθήσουν δέχονται πιέσεις από τις Αρχές ακόμα και την αστυνομία. Επίσης, σε κάποια σχολεία, στήνονται και «Γραφεία Ηρώων» για τους απόφοιτους που πολεμούν στην Ουκρανία.
AP Photo/Dmitri Lovetsky
Τα μουσεία και τα θέατρα, τα οποία παρέμειναν νησίδες καλλιτεχνικής ελευθερίας κατά τη διάρκεια προηγούμενων καταστολών, είδαν αυτό το ειδικό καθεστώς να εξατμίζεται, τους αντιπολεμικούς καλλιτέχνες και ερμηνευτές τους να διαγράφονται. Τα νέα εκθέματα που διοργανώνονται από το κράτος έχουν τίτλους όπως «ΝΑΤΟζισμός» - ένα λογοπαίγνιο με τον «ναζισμό» που επιδιώκει να παρουσιάσει τη δυτική στρατιωτική συμμαχία ως απειλή εξίσου υπαρξιακή με τους ναζί του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Πολλές από τις ομάδες ακτιβιστών και τις οργανώσεις δικαιωμάτων που ξεπήδησαν τα πρώτα 30 χρόνια της μετασοβιετικής Ρωσίας βίωσαν έναν «ξαφνικό θάνατο», ενώ εθνικιστικές ομάδες που κάποτε θεωρούνταν περιθωριακές έχουν βρεθεί στο επίκεντρο.
«Ο φιλελευθερισμός στη Ρωσία είναι νεκρός για πάντα, δόξα τω Θεώ», επιχαίρει ο Κονσταντίν Μαλοφέγιεφ, ένας υπερσυντηρητικός μεγιστάνας επιχειρήσεων, σε τηλεφωνική συνέντευξη του στην αμερικανική εφημερίδα. «Όσο περισσότερο διαρκεί αυτός ο πόλεμος, τόσο περισσότερο η ρωσική κοινωνία καθαρίζει από τον φιλελευθερισμό και το δυτικό δηλητήριο».
Μάλιστα, πιστεύει ότι η παράταση της εισβολής που δεν είχε αρχικά υπολογίσει ο Πούτιν βοηθάει τελικά για έναν πολύ μεγαλύτερο και βαθύτερο «μετασχηματισμό» της Ρωσίας!
Πογκρόμ στην πληροφορία
Τι σημαίνει λοιπόν πρακτικά αυτός ο μετασχηματισμός; Οι φυλακές έχουν γεμίσει με ανθρώπους όλων των ιδιοτήτων που έχουν διαφορετική άποψη με τη γραμμή Κρεμλίνου και τολμούν να κάνουν λόγο για πόλεμο στην Ουκρανία. Η είσοδος στα ανεξάρτητα ειδησεογραφικά σάιτ καθώς και στο Facebook, το Twitter και το Instagram έχει μπλοκαριστεί, ραδιοφωνικοί σταθμοί σίγησαν και η εφημερίδα Novaya Gazeta έχασε την άδειά της.
Όλες αυτές οι κινήσεις όπως και οι συλλήψεις και οι φυλακίσεις όσων πήραν μέρος σε αντιπολεμικές διαδηλώσεις ειδικά με αφορμή τη μερική κινητοποίηση των Ρώσων πολιτών για να σταλούν στο μέτωπο, κατάφεραν να εκφοβίσουν και να σιγήσουν τη διαφορετική άποψη.
AP Photo/Dmitry Serebryakov
Η κρατική τηλεόραση ανέστειλε ορισμένες ψυχαγωγικές εκπομπές και επέκτεινε τα πολιτικά και ειδησεογραφικά προγράμματα για να ενισχύσει το αφήγημα ότι η Ρωσία απαλλάσσει την Ουκρανία από τους Ναζί. Ή ότι το ΝΑΤΟ ενεργεί μέσω μαριονετών στο Κίεβο, αλλά ότι η Μόσχα θα επικρατήσει.
«Μια νέα δομή του κόσμου αναδύεται μπροστά στα μάτια μας», διακήρυξε ο παρουσιαστής Ντμίτρι Κισέλεφ σε ένα παραλήρημα του Δεκεμβρίου στην εβδομαδιαία εκπομπή του. «Ο πλανήτης απαλλάσσεται από τη δυτική ηγεσία. Το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας είναι μαζί μας».
Αυτά τα μηνύματα έχουν αντίκτυπο στη Ρωσία, εξηγεί στο Associated Press ο Ντένις Βόλκοβ, διευθυντής της κορυφαίας ανεξάρτητης εταιρείας δημοσκοπήσεων της χώρας Levada Center: «Η ιδέα ότι το ΝΑΤΟ θέλει να καταστρέψει τη Ρωσία ή τουλάχιστον να την αποδυναμώσει ... είναι κοινός τόπος για τα τρία τέταρτα (των ερωτηθέντων στις δημοσκοπήσεις) εδώ και πολλά χρόνια», υπογραμμίζει.
AP Photo, File
Όταν μιλάμε λοιπόν για το μεγάλο μέρος της ρωσικής κοινωνίας, σύμφωνα με τους κοινωνιολόγους, μιλάμε για ανθρώπους των οποίων ο μέσος μισθός το 2022 ήταν περίπου 900 ευρώ που ακόμα και με την αύξηση του πληθωρισμού κατά σχεδόν 12% και πάλι δεν κατάλαβαν μεγάλη διαφορά αφού ο Πούτιν ανακοίνωσε νέα βοηθήματα για τις οικογένειες με παιδιά καθώς και αυξήσεις σε συντάξεις και στον ελάχιστο βασικό μισθό κατά 10%. Αυτοί οι άνθρωποι έτσι κι αλλιώς δεν μπορούσαν να ψωνίζουν τουλάχιστον όχι τόσο συχνά από τις ξένες αλυσίδες που εγκατέλειψαν την χώρα λόγω του πολέμου και στη θέση των επωνυμιών τους μπήκε κάποιες φορές το πολεμοχαρές Ζ.
Η αγωνία της επιστράτευσης
Το μεγαλύτερο σοκ γι' αυτήν τη μεγάλη μερίδα των πολιτών ήταν το Σεπτέμβριο η κινητοποίηση 300.000 επίστρατων. Αυτό οδήγησε εκατοντάδες χιλιάδες να εγκαταλείψουν άρον- άρον τη χώρα. Και αυτό όμως μπόρεσε να το κάνει μόλις το 1/3 του πληθυσμού που διαθέτει διαβατήριο.
Και πάλι όμως οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το κυρίαρχο συναίσθημα μεταξύ των Ρώσων είναι ότι ο πόλεμος είναι «κάπου μακριά, δεν μας επηρεάζει άμεσα».
Ενώ η αγωνία για την εισβολή και την κινητοποίηση ήρθε και έφυγε κατά τη διάρκεια του έτους, «οι άνθρωποι άρχισαν να αισθάνονται ξανά ότι πράγματι δεν επηρεάζει τους πάντες. 'Έχουμε ξεφύγει από το πρόβλημα. Δόξα τω Θεώ, συνεχίζουμε τη ζωή μας», εξηγεί ο Βόλκοβ.
Εξάλλου, η απομόνωση τους από τη μη καθοδηγούμενη πληροφόρηση τούς βοηθά να χτίζουν βολικές ψευδαισθήσεις. Αυτοί που βρίσκονται στις φυλακές έχουν πολύ διαφορετική εικόνα όπως και η διανόηση.
Sergey Guneyev, Sputnik, Kremlin Pool Photo via AP, File
Στη Μόσχα, στην αποχαιρετιστήρια εκδήλωση στο Κέντρο Ζαχάρωφ, του πολιτιστικού κέντρου που είναι αφιερωμένο στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ορισμένα από τα παλιότερα μέλη σημείωσαν ότι στη ρωσική ιστορία, η καταστολή της διαφωνίας από το Κρεμλίνο δεν ήταν κάτι καινούργιο. Ο Γιαν Ρασίνσκι, πρόεδρος της Memorial, της ομάδας δικαιωματιστών που αναγκάστηκε να διαλυθεί στα τέλη του 2021, δήλωσε ότι οι Σοβιετικοί απαγόρευσαν τόσα πολλά «που δεν έμεινε τίποτα για να απαγορευτεί».
«Αλλά δεν μπορείς να απαγορεύσεις στους ανθρώπους να σκέφτονται», συνέχισε ο Ρασίνσκι καταλήγοντας ότι «Αυτό που κάνουν σήμερα οι αρχές δεν τους εγγυάται μακροημέρευση».
