Της Μαίρης Βενέτη
Έκανε τα πρώτα του βήματα στην Αιθιοπία, αλλά έγινε ρόφημα για πρώτη φορά από τους Άραβες, οι οποίοι βρήκαν σε αυτό ένα πρώτης τάξεως υποκατάστατο του κρασιού. Eξαπλώθηκε σε όλη τη Μέση Ανατολή και πέρασε στην Ευρώπη μετά από την αποτυχημένη πολιορκία της Βιέννης από τους Τούρκους.
Το 1727 μέσω μιας ....ερωτικής απιστίας, μπαίνει στο παιχνίδι η Βραζιλία.
Η βραζιλιάνικη κυβέρνηση επιχείρησε να αγοράσει σπόρους από την Γαλλική Γουιάνα όμως απέσπασε αρνητική απάντηση, μιας και ο κυβερνήτης της χώρας θέλησε να διατηρήσει το μονοπώλιο. Τότε ο Francisco de Melo Palheta εστάλη σε διπλωματική αποστολή στην μικρή αυτή γειτονική χώρα και αφού… αποπλάνησε την σύζυγο του κυβερνήτη της, εκείνη του χάρισε ένα μπουκέτο με λουλούδια, μέσα στο οποίο βρίσκονταν κρυμμένοι και σπόροι καφέ.
Έως το 1840 η Βραζιλία έγινε πρωταγωνιστής στην παγκόσμια παραγωγή καφέ, πρωτιά που διατηρεί ως τις μέρες μας, μιας και η χώρα αντιπροσωπεύει το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής, αποτελώντας όπως θα δούμε πιο κάτω μια από τις κύριες συνισταμένες που επηρεάζουν την τιμή του.
Εισαγωγή στον κόσμο των “soft commodities”
Η είσοδος των εμπορευμάτων σε ένα χαρτοφυλάκιο συνεισφέρει στη διαφοροποίηση του, λόγω της χαμηλής συσχέτισης που έχουν με τις παραδοσιακές επενδύσεις.
Οι τιμές των εμπορευμάτων αντικατοπτρίζουν ως επί το πλείστον την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς επηρεάζονται άμεσα όσο κανένα άλλο στοιχείο ενεργητικού τόσο από την παγκόσμια ζήτηση και προσφορά, όσο και από τον πληθωρισμό. Οι επενδύσεις σε εμπορεύματα αποτελούν μάλιστα ένα βασικό εργαλείο αντιστάθμισης του κινδύνου του πληθωρισμού. Έτσι σε αντίθεση με τις μετοχές ή τα ομόλογα, τα εμπορεύματα σε περιόδους πληθωρισμού έχουν υψηλές τιμές.
Γι'αυτό και είναι η βασική επένδυση όσων θέλουν να επενδύσουν στην παγκόσμια οικονομία χωρίς να εκτεθούν σε μεμονωμένα αξιόγραφα. Αυτό και μόνο προσδίδει στους επενδυτές των εμπορευμάτων ένα ιδιοσυγκρασιακό επενδυτικό προφίλ.
Ειδικότερα, όσον αφορά τους επενδυτές των soft commodities, χαρακτηρίζονται και από διαφορετική ανοχή απέναντι στον κίνδυνο, καθώς οι τιμές των εμπορευμάτων έχουν εξαιρετικά μεγάλες διακυμάνσεις και μπορούν να επηρεαστούν από πλήθος παραγόντων πέραν των οικονομικών συνθηκών, όπως παγκόσμια γεγονότα, περιορισμούς εισαγωγών, κρατικούς ελέγχους, ασθένειες καλλιεργειών, καιρικά φαινόμενα, κ.α.
Καθώς κάποια εμπορεύματα σχετίζονται περισσότερο με συγκεκριμένες περιοχές και οικονομίες, οι επενδυτές τους είναι επιπλέον εκτεθειμμένοι στον πολιτικό κίνδυνο, αλλά και στις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Για να ασχοληθεί κάποιος με τον κόσμο των εμπορευμάτων, θα πρέπει να να είναι σε θέση να συνεκτιμήσει όλους αυτούς τους παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγή και τη διανομή τους και φυσικά να γνωρίζει σε βάθος τα χαρακτηριστικά των προϊόντων μέσω των οποίων μπορεί να επενδύσει στο εκάστοτε εμπόρευμα
Ποιοί παράγοντες επηρεάζουν τη τιμή του καφέ
Από την πλευρά της ζήτησης, η αγορά είναι συνεχώς διευρυνόμενη για τα soft commodities, καθώς ο πληθυσμός της γης αυξάνεται κατά 18-20 εκατ .άτομα το τρίμηνο. Από το 2000, ο αριθμός των κατοίκων του πλανήτη μας έχει αυξηθεί περίπου κατά 26%.
Μεγαλύτερος πληθυσμός με περισσότερα χρήματα- κυρίως όσον αφορά την Ασία- σημαίνει μεγαλύτερη κατανάλωση καφέ, κακάο, ζάχαρης, βαμβακιού και χυμού πορτοκαλιού. Τα δημογραφικά στοιχεία λοιπόν προσφέρουν υποστήριξη της ζήτησης μακροπρόθεσμα.
Βραχυπρόθεσμα όμως το παιχνίδι δεν είναι τόσο απλό, ακριβώς γιατί είναι πολυπαραγοντικό.
Ο καφές είναι ίσως το πιο ασταθές από τα soft commodities, καθώς οι τιμές του μπορούν να διπλασιαστούν όσο και μειωθούν κατά το ήμισυ, στη διάρκεια των κύκλων τιμολόγησης του. Γι' αυτό άλλωστε και σαν χρηματιστηριακό προϊόν απευθύνεται σε επενδυτές με γνώσεις, ενημέρωση και γερά νεύρα.
Πολλές από τις βασικές συνισταμένες που καθορίζουν την τιμή του σχετίζονται με τις χώρες παραγωγής.
Η ποικιλία Arabica αντιπροσωπεύει το 75% της παγκόσμιας παραγωγής και καλλιεργείται πρωτίστως στη Βραζιλία και εν συνεχεία στην Κολομβία.
Η Robusta αντιπροσωπεύει το υπόλοιπο 25% και παράγεται κυρίως στο Βιετνάμ-μετά τη Βραζιλία έχει τη δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγή καφέ παγκοσμίως- και στην Ινδονησία. Άλλοι σημαντικοί εξαγωγείς είναι η Αιθιοπία, το Περού, η Ινδία, η Ονδούρα , η Ουγκάντα, το Μεξικό και η Γουατεμάλα.
Ως εκ τούτου, οι κλιματολογικές συνθήκες, οι πιθανές ασθένειες καλλιεργειών, οι κρατικές παρεμβάσεις όσον αφορά τις ελάχιστες τιμές αγοράς ή τα δίχτυα ασφαλείας για τους αγρότες, το πολιτικό κλίμα και οι εμφύλιοι πόλεμοι, καθώς και η ισοτιμία των νομισμάτων των παραπάνω χωρών, είναι βασικοί παράγοντες που προσδιορίζουν το ύψος της παραγωγής/προσφοράς του καφέ.
Οι μεγαλύτεροι εξαγωγείς, Βραζιλία, Βιετνάμ και Κολομβία έχουν φυσικά αυξημένο βάρος όσον αφορά την εξέλιξη των παραγόντων αυτών.
Γιατί βρίσκονται χαμηλά οι τιμές
Το 2014 ο καφές πρόσφερε γενναίες επιδόσεις με κέρδη 43,19% και υψηλά έτους πέριξ των 2,20$ ανά λίβρα(lb).
Το 2015 όμως ήταν το χειρότερο εμπόρευμα, με τα συμβόλαια καφέ να γράφουν απώλειες 23,95%. Ένα μέρος των απωλειών ανακτήθηκαν κατά 8,17% το 2016, ενώ το 2017 η τιμή κινήθηκε κατά 7,92% χαμηλότερα και το 2018 σημείωσε νέες απώλειες 19,29%. Το πρώτο τρίμηνο του 2019 ο καφές συνέχισε να σημειώνει απώλειες και παραμένει κοντά στα 13ετή χαμηλά, με διακύμανση την τελευταία εβδομάδα μεταξύ των 0,8653 -0,9170 usd/lb.
Παρά το γεγονός ότι η παγκόσμια κατανάλωση καφέ αυξάνεται κατά μέσο όρο 2% ετησίως, κρατώντας σταθερή τη θεμελιώδη εξίσωση από την πλευρά της ζήτησης,
εντούτοις το μεγάλο πλεόνασμα της παραγωγής, ειδικά όσον αφορά την ποικιλία Arabica, ξεπέρασε κάθε προσδοκία και οδήγησε σε πτώση-ρεκόρ την τιμή του.
Ταυτόχρονα η πολύμηνη ενίσχυση του δολαρίου έναντι των υπόλοιπων νομισμάτων των χωρών παραγωγής του καφέ και ειδικά έναντι του ρεάλ Βραζιλίας, επιτάχυνε την πτώση του, με δεδομένο ότι τιμολογείται σε δολάρια και συνεπώς φαίνεται ακριβότερος στους εισαγωγείς από χώρες εκτός ΗΠΑ. (σ.σ οι μεγαλύτεροι καταναλωτές /εισαγωγείς καφέ είναι οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης).
Στο παρακάτω διάγραμμα μπορούμε να δούμε την ιστορική εξέλιξη των τιμών του καφέ τα τελευταία 45 χρόνια, στο οποίο είναι εμφανής η πτώση του από το 2015 και μετά, εξέλιξη που τον οδήγησε σε χαμηλά 13 ετών.
Θεμελιώδη εικόνα: Η χαμηλότερη παραγωγή θα υποστηρίξει τις τιμές
Ερχόμαστε από ένα έτος μεγάλης υπερπροσφοράς καφέ που στην ουσία συνέτριψε τις τιμές. Όμως, τα επόμενα επίπεδα παραγωγής εκτιμάται ότι θα είναι λιγότερο γενναιόδωρα.
Το πλεόνασμα αναμένεται φέτος να μειωθεί σε 5 εκατομμύρια τσουβάλια από 9 εκατομμύρια πριν ένα χρόνο, καθώς ο κακός καιρός έπληξε τους παραγωγούς σε μεγάλες περιοχές καλλιεργειών όπως η Νότια και Κεντρική Αμερική.
Επιπλέον να σημειώσουμε ότι υπάρχει διετής κύκλος στην παραγωγή σε πολλές χώρες, με μια καλή χρονιά παραγωγής να ακολουθείται συνήθως από μια κακή.
Αν προσθέσουμε στο παζλ ότι οι τιμές κάτω του ενός δολαρίου/λίβρα είναι πολύ χαμηλότερες του κόστους παραγωγής και ήδη οι βιετναμέζοι αγρότες πριν δύο εβδομάδες αρνήθηκαν να πουλήσουν το εμπόρευμα τους, τότε καταλήγουμε ότι είναι θέμα χρόνου η μειωμένη προσφορά να αρχίσει να επηρεάζει ανοδικά την τιμή.
Η αυξημένη βέβαια παραγωγή από την Κολομβία λόγω των επενδύσεων που ανέλαβαν οι παραγωγοί καφέ στο πρόσφατο παρελθόν και οι οποίες βελτίωσαν τις αποδόσεις τους, ίσως να περιορίσει αυτή την άνοδο. Είναι όμως αρκετή για να την ανακόψει; Πριν απαντήσουμε ας συμπεριλάβουμε το γεγονός ότι οι ιστορικά χαμηλές τιμές του 2018 πιθανότατα θα μειώσουν το κίνητρο για τους αγρότες του καφέ σε πολλές άλλες χώρες να επεκτείνουν την παραγωγή τους
Σύμφωνα μάλιστα με δημοσκόπηση του Reuters που πραγματοποιήθηκε κατόπιν παραγγελίας από εννέα εμπόρους καφέ και αναλυτές, οι συμμετέχοντες στην έρευνα περιμένουν ένα παγκόσμιο έλλειμμα 1.000.000 συσκευασιών καφέ 60 κιλών το 2019-2020.
Αυτή η έλλειψη, κατά τη διάρκεια της επόμενης χρονιάς, προβλέπεται από πολλούς αναλυτές να ωθήσει σε αύξηση της τιμής του καφέ arabica στα 1,25 δολάρια μέχρι το τέλος του 2019.
Τεχνική ανάλυση
Το κομβικό όμως ερώτημα είναι: Ποιο θα είναι το επίπεδο αναστροφής;
Οι τρέχουσες τιμές είναι κάτω από το 93,18 που αντιστοιχεί στο επίπεδο υποστήριξης του Fibonacci κατά 50%, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για το επόμενο επίπεδο στήριξης, που είναι το 79,38.
Το γεγονός άλλωστε ότι ο καφές είναι αρκετές μέρες κάτω από την στήριξη του 93,18, ευθύνεται για ένα πρωτοφανές επίπεδο short θέσεων στην αγορά, που ισοδυναμεί με περίπου 20 εκατ. τσουβάλια.
Από τη στιγμή πάντως που έχουμε την άνωθεν θεμελιώδη εικόνα, εφεξής αξίζει την προσοχή μας.
Αύξηση long θέσεων θα μπορούσε να σηματοδοτήσει το break του 102,09, καθώς οι περισσότεροι traders θα στοιχηματίσουν για τα 113,79.
Πώς μπορεί να επενδύσει κανείς στον καφέ
1) Προϊόντα για επαγγελματίες επενδυτές
Για τους επαγγελματίες επενδυτές, το άμεσο προϊόν είναι τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης που ακολουθούν την πορεία των διαφόρων δεικτών εμπορευμάτων.
Ο καφές Arabica είναι ο παγκόσμιος δείκτης αναφοράς για συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης καφέ που διαπραγματεύονται στο Inter Continental Exchange (ICE). Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης coffee C έχουν τέσσερις λήξεις –συμβόλαια Μαρτίου, Ιουλίου Σεπτεμβρίου Δεκεμβρίου- margin 3000$ και αξία συμβολαίου στις τρέχουσες αξίες κοντά στα 37000$.
Με Tick Size 0.05 και Tick Value 18.75 $, καταλαβαίνει κανείς ότι μπορεί αρχικά να απαιτούνται 3000 δολάρια, αλλά το margin πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερο λόγω των μεγάλων διακυμάνσεων που έχει το συγκεκριμένο εμπόρευμα.
Τι εννοούμε;
Μια συνήθη και όχι ιδιαίτερα ταραχώδη μέρα, το συμβόλαιο του καφέ μπορεί να έχει κάλλιστα διακύμανση 5% ακόμα και 8%.
Την προηγούμενη εβδομάδα για παράδειγμα, υπήρξε ημερήσια διακύμανση μεταξύ των 93-96 (0,93-0,96 usd/lb).
Αν κάποιος είχε αγοράσει το συγκεκριμένο συμβόλαιο στις 16.00 το απόγευμα στα 96, με το κλείσιμο στα 93 είχε απώλειες 1125 δολάρια, τα οποία έπρεπε να καταθέσει την επόμενη μέρα αν ήθελε να κρατήσει τη θέση του. Βέβαια αν από τα 96 δολάρια έκλεινε στα 99, τότε θα έβλεπε τον λογαριασμό του αυξημένο κατά 1125 δολάρια.
Tα options/δικαιώματα είναι μια ακόμα επιλογή, αλλά πολλές φορές το time value τα μετατρέπει σε ένα ασύμμετρο στοίχημα.
Συμπερασματικά, η ενασχόληση με συμβόλαια/options μπορεί να είναι η πιο «καθαρή» λύση αν θέλει κανείς να επενδύσει στον καφέ, αλλά απαιτεί «στομάχι», γερό «πορτοφόλι» και συστηματική ενάσχόληση και ενημέρωση, καθώς ακόμα και λεπτομέρειες όπως η εγγύτητα της συγκομιδής, επηρεάζουν την αγορά και πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν για άνοιγμα ή κλείσιμο θέσεων.
2)Προϊόντα για ιδιώτες
Τα διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια,- ETFs-, είναι μια πιο ακριβή λύση λόγω των υψηλών προμηθειών που χρεώνουν μέσω των fees οι εκδότες, αλλά πολύ πιο απλοϊκή στην προσέγγιση της.
Το πλεονέκτημα τους είναι ότι η διαχείριση των συμβολαίων γίνεται από την διαχειριστική ομάδα του εκδότη, που κατά κανόνα έχει πολύ μεγαλύτερη πείρα, περισσότερα εργαλεία και πιο έγκαιρη ενημέρωση από έναν ιδιώτη επενδυτή.
Επίσης είναι ένα προϊόν με τη λογική της μετοχής, με την οποία είναι πολύ περισσότερο εξοικειωμένοι οι επενδυτές απ'ότι με τη λογική των συμβολαίων και της καθημερινής εκκαθάρισης.
Το μειονέκτημα είναι ότι η απόδοση των ETFs μπορεί να επηρεαστεί από παράγοντες πέραν του υποκείμενου προϊόντος, όπως για παράδειγμα απρόσμενες εκροές από το αμοιβαίο, ή ακόμα και κακή εκτίμηση της αγοράς από τους διαχειριστές.
Ένα ευρέως διαδεδομένο προϊόν αυτής της κατηγορίας είναι το iPath Series B Bloomberg Coffee Subindex Total Return ETN (JO) της Barclays Capital που αντικατροπτρίζει τον δείκτη Dow Jones Coffee Index, διατηρώντας προθεσμιακά συμβόλαια στον πιο κοντινό μήνα.
Επίσης δημοφιλές είναι και το etf COFF, το οποίο διαπραγματεύεται στο Λονδίνο και στο Μιλάνο.
Όσο δεν είναι ξεκάθαρο αν ο καφές θα βρει εν κατακλείδι στήριξη στις τρέχουσες τιμές, η πιο συνετή επιλογή για αυτούς που θέλουν να πάρουν το στοίχημα, είναι να επιλεχθεί κάποιο από τα ETFs.
Όσοι έχουν τις γνώσεις και την εμπειρία, θα μπορούσαν να τονώσουν αυτή τη θέση με απευθείας συμβόλαια, είτε αν η τιμή πάει στο 79,38, είτε στο break του 102.09.
Η κλασσική επιλογή των μετοχών
Για όσους δεν θέλουν να επικεντρωθούν αποκλειστικά και μόνο στην διακύμανση της τιμής του καφέ σαν εμπόρευμα και μόνο, υπάρχει πάντα και η επιλογή των μετοχών των εταιρειών που επικεντρώνονται στο ψήσιμο, το μείγμα, τη συσκευασία και τη διανομή καφέ όπως τα πασίγνωστα Starbucks που είναι ο leader για τις Ηνωμένες Πολιτείες, είτε λιγότερο γνωστές αλλά αξιόλογες εταιρείες όπως η Coffee Holding Co που έχει κύκλο εργασιών στην εγχώρια αγορά των ΗΠΑ, αλλά και στον Καναδά, την Αυστραλία και ορισμένες ασιατικές χώρες.
Η κολοσσοί όπως η Nestle είναι άλλος ένας τρόπος έμμεσα να επενδύσει κανείς στον καφέ, αν και αγοράζει στην ουσία ένα πολύ μεγαλύτερο πακέτο προϊόντων.
Από τις μικρότερες, η Coffee Holding Co (JVA) τον τελευταίο καιρό εστιάζει στην εισαγωγή και μεταπώληση μη καβουρδισμένων πράσινων κόκκων καφέ που τείνει να γίνει τάση στις ΗΠΑ, αλλά φυσικά διαθέτει και Coffee Private Label τομέα, μέσω του οποίου πουλάει καβουρδισμένο και συσκευασμένο καφέ με ιδιωτική ετικέτα. Η εταιρεία διαθέτει διάφορα εμπορικά σήματα τα οποία ανήκουν στην κατηγορία Branded Coffee.
Παρατηρώντας κανείς τις μετοχές των εισηγμένων εταιρειών εμπορίας καφέ, θα συνειδητοποιήσει ότι τα έχουν πάει πολύ καλά σε σχέση με τις τρέχουσες συνθήκες της αγοράς.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή, ή προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερομένων προϊόντων.
Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται, βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δεν δίνεται ότι είναι ακριβείς ή πλήρεις και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες
