Κάντε μια βόλτα στους δρόμους μιας οποιασδήποτε ελληνικής πόλης, παρατηρήστε τον δημόσιο χώρο και συγκρίνετέ τον με αυτόν σε μια συνηθισμένη ευρωπαϊκή πόλη.
Ή ρωτήστε έναν ξένο Ευρωπαίο επισκέπτη αν η κυκλοφορία στους δρόμους μιας ελληνικής πόλης θυμίζει σε τίποτε μια οποιαδήποτε πόλη της χώρας του.
Η απάντηση δεν χρειάζεται ιδιαίτερη σκέψη. Πολύ εύκολα θα αναδειχθούν δύο από τα μείζονα προβλήματα της Ελλάδας: Η κακοποίηση του δημόσιου χώρου και η μη εφαρμογή του νόμου στους δρόμους.
Καμιά κυβέρνηση και δημοτική αρχή δεν φαίνεται να έχει αντιληφθεί πόσο αυτά τα δύο θέματα πλήττουν και επηρεάζουν αρνητικά την καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων στις ελληνικές πόλεις, ζημιώνοντας ταυτοχρόνως την εικόνα της χώρας στους πολυπληθείς ξένους επισκέπτες της.
Σε βαθμό που να διερωτάται κανείς, πώς είναι δυνατόν να έχουμε συμβιβαστεί όλοι μας, ηγεσίες και πολίτες, με αυτή την πραγματική δυστοπία στον δημόσιο χώρο και στους δρόμους της χώρας μας.
Σαν να έχουμε εξοικειωθεί με την ασχήμια και την ανομία, αφού καταναλώνουμε καθημερινώς τόσο μεγάλες ποσότητές τους, με αποτέλεσμα καμιά αρμόδια αρχή να μην ασχολείται σοβαρά και συστηματικά με την αντιμετώπισή τους, οι δε πολίτες να προσχωρούν με εντυπωσιακή ευκολία στον γνωστό ωχαδερφισμό.
Αρκεί να σταθείτε σε έναν αθηναϊκό δρόμο και να κοιτάξετε από την αρχή του μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι σας. Θα διαπιστώσετε ευχερώς ένα απίστευτο όργιο ασχήμιας και παρανομίας: πινακίδες όπου και όπως να ‘ναι, συχνά κατεστραμμένες ή μουτζουρωμένες ή γέρνουν σαν τον πύργο της Πίζας, έλλειψη στοιχειώδους σήμανσης των οδών - αραιά και πού θα δείτε πινακίδες με το όνομα της οδού, οι δε αριθμοί στα κτήρια είτε σπανίζουν είτε είναι γραμμένοι όπως να ‘ναι (μέχρι και 21bis είχε γράψει ένας αθεόφοβος!).
Πεζοδρόμια είτε πολύ στενά είτε κατειλημμένα από αυτοκίνητα και μηχανές ή από τραπεζοκαθίσματα είτε με τρύπες και σπασμένα πλακάκια, με αποτέλεσμα να βλέπει κανείς περισσότερους πεζούς στον δρόμο δίπλα ακριβώς στο πεζοδρόμιο παρά πάνω σε αυτό. Δέντρα -όπου υπάρχουν- σε κακή κατάσταση, να χρησιμεύουν συχνά ως πίνακας ανακοινώσεων – «κοπή υψηλών δέντρων», «παραδίδονται μαθήματα» κ.τ.ό.
Δρόμοι μεγάλης κυκλοφορίας και χρήσης να θυμίζουν πραγματικά χωράφια, όχι μόνο να φοβάσαι, αλλά και να ντρέπεσαι να κυκλοφορήσεις (δοκιμάστε τη διαδρομή Λύρα - Τσόκρη - Καλυφτάκη στη Νέα Κηφισιά, λίγα μόλις μέτρα από τις βίλες της περιοχής και την εθνική οδό). Ολόκληρα κτήρια εγκαταλειμμένα,
μισογκρεμισμένα και βρώμικα ή, η άλλη μεγάλη ελληνική ιδιαιτερότητα, ημιτελείς οικοδομές παντού και γύρευε πότε οι ιδιοκτήτες τους θα δεήσουν να τις ολοκληρώσουν.
Η δεύτερη μεγάλη ελληνική εποποιΐα συντελείται καθημερινώς στους ελληνικούς δρόμους. Οι πρωταγωνιστές εδώ είμαστε όλοι μας, ανεξαιρέτως. Είναι αδύνατον να κάνεις μια απόσταση πεντακοσίων μέτρων οδηγώντας σε μια ελληνική πόλη και να μη διαπιστώσεις τις απίστευτες παρανομίες στον τρόπο οδήγησης και συμπεριφοράς των κατοίκων της.
Παραβίαση κόκκινου φαναριού, παρκάρισμα όπου να ‘ναι, επικίνδυνοι ελιγμοί και προσπεράσεις από τα δεξιά, κορναρίσματα με το παραμικρό, αγνόηση λωρίδων διάβασης των πεζών, κυκλοφορία στη λωρίδα έκτακτης ανάγκης, επιθετικότητα με το παραμικρό και υπερχειλίζουσα βία παντού, όπως και τόσες άλλες παραβατικές συμπεριφορές ων ουκ έστιν αριθμός, συνιστούν αφόρητη ρουτίνα και διαρκή πηγή ψυχικής επιβάρυνσης, ατυχημάτων και θανάτων, πολλών θανάτων στους δρόμους μας.
Οι ίδιοι που οργιάζουν κάθε μέρα στους ελληνικούς δρόμους, γίνονται αρνάκια όταν βρεθούν στους δρόμους άλλων ευρωπαϊκών πόλεων.
Κι όταν δεν ξέρουν ακόμη, αρκεί να παραλάβουν τα πρώτα πρόστιμα στο ηλεκτρονικό τους ταχυδρομείο, γιατί πάρκαραν κάπου παράνομα ή δεν τήρησαν το όριο ταχύτητας μέχρι και για το ότι πάτησαν για λίγα εκατοστά τη γραμμή της διάβασης πεζών, αναρωτώμενοι «μα, πού στην ευχή με βρήκαν, αφού δεν υπήρχε αστυνομία κάπου εκεί κοντά;», για να συνειδητοποιήσουν εν τέλει ότι κάποιες «αδέκαστες» κάμερες τους κοιτούσαν κάπου από ψηλά, καταγράφοντας τα κατορθώματα των ανυπότακτων εποχούμενων Ελληναράδων…
Τι μπορεί να γίνει για να καταπολεμηθούν τα δύο αυτά ενοχλητικότατα φαινόμενα; Δεν το γνωρίζω. Υποθέτω ότι είναι υπόθεση πολλών συναρμόδιων αρχών.
Δεν χωράει, ωστόσο, αμφιβολία ότι δύο είναι οι καθοριστικές παράμετροι: πρώτον, η αυστηρή και συστηματική επιβολή του νόμου και, δεύτερον, η ευαισθητοποίηση των ίδιων των πολιτών.
Είμαι πολύ περίεργος αν καταφέρουμε ποτέ να δούμε έναν, λ.χ., αθηναϊκό δρόμο που να θυμίζει έναν αντίστοιχο ευρωπαϊκό και να μπορούμε να μπούμε κάποτε στο αυτοκίνητό μας και να μη γίνονται σμπαράλια τα νεύρα μας από τις παραβατικές συμπεριφορές των Ελληναράδων οδηγών.
Για να συμβεί αυτό, οι συναρμόδιες αρχές, οι ηγεσίες και οι υπηρεσίες τους, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι καμιά φορά η διαφορά γίνεται όταν, αντί να περιμένουμε να λύσουμε τα μεγάλα, ασχολούμαστε με τα «μικρά» προβλήματα, τον περίφημο «θεό των μικρών πραγμάτων» που έλεγε η συγγραφέας, «τα καθημερινά πράγματα, όλα αυτά που ενώνονται και συναντούν την Ιστορία». Και ο Θεός βοηθός.
* Ο Ανδρέας Γιαννόπουλος είναι Διευθύνων Σύμβουλος, Public Affairs and Networks
