Εν μέσω της τοξικής μονοθεματικότητας των Τεμπών, μια άλλη είδηση πέρασε σαν «κρόουλ» στην οθόνη της επικαιρότητας. Οι σεισμικές δονήσεις στη Σαντορίνη με την ανησυχία που σκόρπισαν, συνοδευόμενες από φωτογραφίες ξενοδοχειακών συγκροτημάτων στην άκρη και τα πρανή της καλντέρας.
Εκεί που η αδηφάγος χρηματολατρεία, η χαλαρότητα νόμων, η απουσία ελεγκτικών μηχανισμών, αλλοίωσαν το φυσικό τοπίο, πέραν και της επικινδυνότητας στην οποία έθεταν τη ζωή των ξένοιαστων παραθεριστών.
Ο κατακλυσμιαίος τουρισμός είναι απόρροια της οικονομικής ανάπτυξης του δυτικού κόσμου, της εύκολης θέασης μέσω διαδικτύου των προνομιούχων ειδυλλιακών προορισμών, της γιγαντιαίας οργάνωσης των τουριστικών επιχειρήσεων, όπως και των φτηνών αεροπορικών που έφερε ο νεοφιλελευθερισμός (προς δυστυχία των πληρωμάτων των αεροσκαφών).
Αυτά επέτρεψαν τη μαζική συγκέντρωση των καταναλωτών τουριστικού προϊόντος σε ελκυστικούς τόπους, και αυτή με τη σειρά της τη γιγάντωση της δόμησης η οποία αλλοιώνει το τοπίο και την οικιστική ταυτότητα των περιοχών.
Και ναι το Αιγαίο είναι μπίζνες, ωστόσο υπάρχουν και αναλαμπές αυτοσυγκράτησης και λογικής. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Καθημερινής, μετά από προσφυγή πολιτών της Σίφνου, η επιτροπή αναστολών του ΣτΕ έβαλε προσωρινό φρένο στην κατασκευή δύο συγκροτημάτων υπόσκαφων κατοικιών με πισίνες, το ένα εκ των οποίων προοριζόταν για ξενοδοχείο.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της επιτροπής, πιθανολογείται «ότι η υλοποίηση των αντίστοιχων οικοδομικών αδειών θα πλήξει τη φυσιογνωμία της Σίφνου και θα επιφέρει ανεπανόρθωτη βλάβη στο προστατευόμενο, παραδοσιακό, φυσικό και οικιστικό περιβάλλον της μικρής αυτής νήσου, ως ευαίσθητου οικοσυστήματος, ιδίως λόγω της εκτεταμένης ανοικοδόμησης σε εκτός σχεδίου περιοχή».
Στη Μήλο επίσης η ενεργοποίηση του δημάρχου και πολιτών, έσωσε με πληγές όμως, το απαράμιλλο φυσικό τοπίου του Σαρακίνικου (ορμητήριο Σαρακινών πειρατών). Ένας πανέμορφος τόπος ηφαιστειακής πέτρας που το ανάγλυφό της σμιλεύτηκε στη διάρκεια δυο εκατομμυρίων ετών από τα στοιχεία της φύσης, παρολίγον να μεταβληθεί σε πεντάστερο ξενοδοχείο.
Ήδη οι μπουλντόζες πρόλαβαν να αφήσουν πληγές στη λευκή «σεληνιακή» πέτρα. Δεν ήταν ευθύνη του επιχειρηματία, ο οποίος έδρασε νόμιμα, έχοντας εξασφαλίσει εφτά άδειες από το 2018 ως το 2023, αφού δεν υπήρχε νομικό πλαίσιο που να προβλέπει προστασία ειδικών γεωμορφολογικών τοπίων.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος ζήτησε την άμεση διακοπή των εργασιών και την επανεξέταση των εκδοθεισών αδειών. Επί πλέον ζήτησε από τους δήμους να προσδιορίσουν άμεσα τις περιοχές και τα τοπία που απαιτούν προστασία, έως την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού, προκειμένου να διασφαλισθεί η διατήρηση της φυσικής κληρονομιάς.
Όπερ δεν φταίει το γενικώς, αορίστως και διαρκώς καταγγελλόμενο κράτος. Είναι οι πολίτες που πρέπει να επισείουν την προσοχή και ενεργοποιούν το κράτος.
Ναι, ο τουρισμός είναι η βαριά μας βιομηχανία (δυστυχώς η μόνη). Το 2024 έφερε έσοδα κοντά στα 22 δισεκατομμύρια ευρώ, με αύξηση περίπου 10% σε σχέση με το 2023. Και οι αφίξεις αυξήθηκαν κατά 9,8%, φτάνοντας τα 39,5 εκατομμύρια επισκέπτες.
Όμως αυτή η επιτυχία μπορεί να λειτουργήσει υπονομευτικά στο ίδιο το προϊόν. Πρόχειρα παραδείγματα: Το έζησε το Μπαλί της Ινδονησίας όπου οι κάτοικοι ξεσηκώθηκαν απαιτώντας όχι άλλες ξενοδοχειακές μονάδες στο ασφυκτικά γεμάτο παραδεισένιο νησί. Το έζησε η Ισπανία που κατέκλεισε τις ακτές της με τερατώδη ξενοδοχειακά μεγαθήρια, ώσπου έφτασε σε αδιέξοδο και άρχισε να τα γκρεμίζει.
Φυσικά, είναι δικαίωμα και υποχρέωση των τοπικών αρχών και των πολιτών να αντιδράσουν, χωρίς να δώσουν την ευχέρεια στους επαγγελματίες αγανακτισμένους παντός καιρού, για να επιδοθούν στο γνωστό μπάχαλο. Που αν ήταν αποτέλεσμα της αγανάκτησης των ίδιων των κατοίκων μιας περιοχής, θα ήταν κατανοητές έστω και αν ήταν ακραίες.
Ωστόσο, το κίνημα κατά του τουρισμού γίνεται trend. Κερδίζει έδαφος σε όλη τη νότια Ευρώπη. Τουλάχιστον 15 ομάδες ακτιβιστών από τα τουριστικά κέντρα της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας πρόκειται να συναντηθούν στη Βαρκελώνη τον επόμενο μήνα για αν σχεδιάσουν τα επόμενα βήματά τους (liberal).
Στην ήρεμη Τενερίφη π.χ. την περασμένη εβδομάδα κουκουλοφόροι περιέλουσαν με εύφλεκτο υγρό περίπου 20 ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα, δημιουργώντας κατάσταση χάους. Και στην Ιμπιζα όπου χιλιάδες συγκεντρώνονται για να θαυμάσουν το ηλιοβασίλεμα, το σημείο αποκλείστηκε με ογκόλιθους για να μην μπορεί το πλήθος να προσεγγίσει.
Άσχετα με το όποιο δίκαιο των όποιων επί μέρους αιτημάτων τους, αυτό δεν μοιάζει με αγωνία των ντόπιων για τον τόπο τους. Αντανακλά ιδεολογική στόχευση. Και δεν είναι η λύση. Λύση είναι η ασίγαστη ευαισθησία των κατοίκων να αξιοποιούν τον τουρισμό χωρίς να επιτρέπουν αλλοίωση του τόπου τους.
