Εδώ και αρκετά χρόνια, η Κίνα είναι χωρίς καμία αμφισβήτηση ο μεγαλύτερος καταναλωτής των περισσότερων βασικών βιομηχανικών μετάλλων στον κόσμο. Είτε μιλάμε για τον χαλκό, είτε για το αλουμίνιο, είτε για τον χάλυβα και το σιδηρομετάλλευμα, το νικέλιο και τον ψευδάργυρο, η ζήτηση από την Κίνα είναι αυτή που καθορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την εξέλιξη των τιμών τους.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ασιατική υπερδύναμη καταναλώνει κοντά στο 50% των ανεπεξέργαστων μετάλλων και στο δικό της έδαφος γίνεται το αντίστοιχο ποσοστό της βασικής επεξεργασίας τους. Παρόλα αυτά όμως, οι διεθνείς τιμές για αυτά τα μέταλλα διαμορφώνονται κυρίως στα διεθνή χρηματιστήρια, πρωτίστως στο χρηματιστήριο μετάλλων του Λονδίνου (London Metal Exchange, LME) και δευτερευόντως στο αμερικανικό COMEX. Το αντίστοιχο κινεζικό χρηματιστήριο, το χρηματιστήριο παραγώγων της Σανγκάης (Shanghai Futures Exchange, ShFE), έχει μία σημαντική θέση κυρίως στην αγορά χαλκού αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχει καταφέρει να γίνει το κέντρο της διεθνούς δραστηριότητας σε αυτόν τον τομέα.
Σύμφωνα όμως με ένα εκτενές χθεσινό άρθρο του Reuters, η Κίνα είναι αποφασισμένη να αλλάξει την κατάσταση και να μεταφέρει το κέντρο βάρους των διεθνών αγορών μετάλλου στη Σανγκάη, καθώς θέλει να παίζει πολύ μεγαλύτερο ρόλο στη διαμόρφωση των διεθνών τιμών. Αυτή τη στιγμή, εκτός από το σιδηρομετάλλευμα, του οποίου η τιμή όντως διαμορφώνεται κυρίως στην Κίνα, στα υπόλοιπα μέταλλα τα πρωτεία κατέχει το LME, ενώ στην περίπτωση του χαλκού πολύ ισχυρό είναι και το αμερικανικό COMEX που ανήκει στον όμιλο CME (CME NYSE).
Σύμφωνα με το διεθνές πρακτορείο, η Κίνα είναι έτοιμη να κινηθεί με γρήγορα βήματα για να πετύχει τον σκοπό της. Αυτό, όμως, δεν είναι κάτι εύκολο. Από το 1877 που ιδρύθηκε μέχρι και τώρα, το LME έχει δημιουργήσει μία πολύ ισχυρή παράδοση και, για τους περισσότερους διεθνείς συναλλασσόμενους, είναι η πρώτη επιλογή, ενώ το δελτίο τιμών του αποτελεί το βασικό σημείο αναφοράς (benchmark) για όλο τον κόσμο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολύ ισχυρής θέσης του LME, το οποίο οφείλουμε να σημειώσουμε πως ανήκει εδώ και χρόνια στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ, (Hong Kong Exchanges and Clearing, 0388 HONG KONG), είναι η μεγάλη διεθνής αναταραχή που προκάλεσε το επεισόδιο με το νικέλιο τον Μάρτιο του 2022. (Θυμίζουμε πως η τεράστια άνοδος της τιμής του μετάλλου στο LME, η οποία οφειλόταν σε κάποιους ιδιαίτερους λόγους, είχε κάνει άνω κάτω την παγκόσμια αγορά του μετάλλου και δημιούργησε μεγάλα προβλήματα σε πλήθος επιχειρήσεων του τομέα).
Στόχος του ShFE είναι, σύμφωνα με τις πληροφορίες του διεθνούς πρακτορείου, να κάνει το δικό του δελτίο τιμών το νέο benchmark στο αλουμίνιο, τον ψευδάργυρο, τον χαλκό, το νικέλιο, τον μόλυβδο και τον κασσίτερο. Αυτή τη στιγμή, σε όλα τα μέταλλα πλην του χαλκού, η θέση του LME είναι κυρίαρχη, ενώ στον χαλκό το LME συγκεντρώνει περίπου το 60% των παγκόσμιων συναλλαγών σε χρηματιστηριακά συμβόλαια, με το COMEX να ακολουθεί με μερίδιο κοντά στο 22% και το ShFE να είναι στην τρίτη θέση με μερίδιο περίπου 15%. Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως τα τελευταία χρόνια, και παρά το γεγονός πως η Κίνα είναι με διαφορά ο μεγαλύτερος καταναλωτής ανεπεξέργαστου χαλκού και ο μεγαλύτερος παραγωγός επεξεργασμένου, το μερίδιο του ShFE μειώνεται σταδιακά από το 2015, κυρίως προς όφελος του COMEX.
Ο δρόμος για την επίτευξη των κινεζικών στόχων είναι αρκετά απλός αλλά ταυτόχρονα εξαιρετικά δύσκολος. Θα πρέπει να πείσει τους ξένους επενδυτές να εμπιστευθούν το ShFE. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να ξεπεράσει αρκετά εμπόδια. Ένα από τα πρώτα, και ίσως το απλούστερο όλων, είναι η δημιουργία αποθηκευτικών χώρων για τη στέγαση των αποθεμάτων μετάλλων που θα τηρούν οι συναλλασσόμενοι. Οι χώροι αυτοί θα πρέπει να δημιουργηθούν εκτός Κίνας και θα πρέπει επίσης να βρίσκονται σε περιοχές που διαθέτουν ζώνες ελεύθερου εμπορίου, έτσι ώστε οι πελάτες του ShFE να γνωρίζουν πώς θα μπορούν να αποθηκεύουν τα μέταλλά τους με αφορολόγητο τρόπο.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Reuters, αυτό δεν θα είναι πολύ δύσκολο, καθώς υπάρχουν ήδη τέτοιες ζώνες κοντά στην Κίνα, με βασικό παράδειγμα τη Σιγκαπούρη. Εκεί πιθανολογείται πως θα εκδηλωθεί η πρώτη προσπάθεια του κινεζικού χρηματιστηρίου, καθώς στην πόλη - κράτος υπάρχουν ήδη αποθηκευτικοί χώροι και του LME είναι έτοιμο το σχετικό νομικό και θεσμικό πλαίσιο. Το ζήτημα των αποθηκευτικών χώρων αποτελεί μάλλον το χαμηλότερο εμπόδιο στον δρόμο για την απόκτηση κυρίαρχης θέσης στις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές μετάλλων από το ShFE.
Πολύ πιο σοβαρό είναι το εμπόδιο της ελεύθερης μετατρεψιμότητας του κινεζικού νομίσματος, του γιουάν. Έτσι όπως δουλεύει τώρα το χρηματιστήριο της Σανγκάης, είναι υποχρεωτικό για τους συναλλασσόμενους να τηρούν λογαριασμούς και στο τοπικό νόμισμα, ενώ οι τιμές των διαφόρων συμβολαίων εκφράζονται σε αυτό. Το πρόβλημα εδώ είναι πως αυτή τη στιγμή υφίστανται αρκετοί περιορισμοί για όσους επιθυμούν να μεταφέρουν κεφάλαια από την Κίνα προς το εξωτερικό και να μετατρέψουν τα γιουάν σε δολάρια ΗΠΑ, καθώς οι αρχές ελέγχουν αυτές τις ροές στα πλαίσια και των προσπαθειών τους να αποτρέψουν την εμφάνιση αυξημένης μεταβλητότητας στην αγορά συναλλάγματος. Δεν είναι καθόλου εύκολο να πεισθούν μεγάλοι διεθνείς επενδυτές να μεταφέρουν το μεγαλύτερο μέρος των χρηματιστηριακών τους δραστηριοτήτων στο ShFE, αν γνωρίζουν πως δεν θα μπορούν να αποσύρουν τα χρήματά τους ανά πάσα στιγμή.
Ένα άλλο σοβαρό εμπόδιο, όπως ανέφεραν στους δημοσιογράφους του διεθνούς πρακτορείου πηγές που προτίμησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους, είναι ο φόβος για πιθανές κρατικές παρεμβάσεις στον τρόπο λειτουργίας των αγορών παραγώγων του ShFE. Πηγή που βρίσκεται εντός διεθνούς επενδυτικού οργανισμού που ασχολείται με αυτές τις αγορές, ανέφερε στο Reuters πως οι επενδυτές νοιώθουν ανασφαλείς γιατί γνωρίζουν πως οι κινεζικές αρχές θα μπορούσαν να αλλάξουν από την μία ημέρα στην άλλη τους όρους λειτουργίας της αγοράς, αν έκριναν πως τα πράγματα έχουν γίνει πολύ ευμετάβλητα. Τέτοιου τύπου αλλαγές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την αύξηση των προμηθειών επί των συναλλαγών και την αύξηση των εγγυήσεων που πρέπει να καταβάλλουν οι συναλλασσόμενοι.
Παρά τις μεγάλες δυσκολίες, το διεθνές πρακτορείο εκτιμά πως οι κινεζικές αρχές και το ShFE έχουν αποφασίσει να ξεκινήσουν αυτό το εγχείρημα, ξεκινώντας μάλλον από τη δημιουργία αποθηκευτικών χώρων εκτός Κίνας, δηλαδή από το πιο εύκολο βήμα. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Reuters, αξιωματούχοι του ShFE έχουν ενημερώσει σχετικά τα στελέχη της αγοράς μετάλλων που συναλλάσσονται στις χρηματιστηριακές αγορές εμπορευμάτων κατά τη διάρκεια πρόσφατων συναντήσεων. Κατά τις συναντήσεις αυτές, οι αξιωματούχοι του ShFE ήταν σαφείς όσον αφορά στην πρόθεσή τους να ξεκινήσουν σύντομα την εφαρμογή αυτού του σχεδίου αλλά ήταν φειδωλοί όσον αφορά στις λεπτομέρειές του. Όπως ανέφερε στο διεθνές πρακτορείο πηγή που γνωρίζει τον τρόπο σκέψης της διοίκησης του ShFE, «το χρηματιστήριο έχει σχέδιο, σύντομα θα ανακοινώσει τον κατάλογο των αποθηκών εκτός Κίνας …… η κυβέρνηση θέλει να γίνει αυτό».
Όπως είπαμε νωρίτερα, αυτό είναι το πιο εύκολο κομμάτι του κινεζικού σχεδίου και τα δύσκολα θα αρχίσουν μετά. Όμως, το ότι είναι δύσκολα δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να γίνουν, η Κίνα έχει καταφέρει πολλά πράγματα που στους δυτικούς φαίνονταν σχεδόν αδύνατα. Μπορεί αυτή τη στιγμή το LME να είναι με διαφορά το πιο σημαντικό χρηματιστήριο για τις αγορές μετάλλων, αλλά κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί πως οι Κινέζοι δεν το έχουν προειδοποιήσει για τις προθέσεις τους. Αν λάβουμε υπόψη μας και το ποιος είναι ο ιδιοκτήτης του LME, πρέπει να λάβουμε σοβαρά πολύ σοβαρά υπόψη μας τα κινεζικά σχέδια.
