Φιλόδοξοι οι στόχοι στα φωτοβολταικά. Τολμηρός ο πήχης για τα θαλάσσια αιολικά. Εντυπωσιακή η αναβάθμιση για μπαταρίες και αντλησιοταμιευτικά, δηλαδή αποθήκευση.
Και ο ελέφαντας στο δωμάτιο; Το κόστος της πράσινης μετάβασης, τα δίκτυα και όσοι ενοχλούνται στην θέα της ανεμογεννήτριας.
Εχουμε και λέμε. Στο στρατηγικό χάρτη με τους μακροπρόθεσμους στόχους της χώρας, δηλαδή το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, που παρουσιάσθηκε χθες από τον υπ. Ενέργειας Κώστα Σκρέκα, προβλέπεται ένας καταιγισμός πράσινων επενδύσεων.
Από 900 εκατ. ευρώ κατ' έτος την περίοδο 2016-2020, εκτινάσσονται στα 2,1 δισ. για το διάστημα έως το 2025 και στα 4,4 δισ. το χρόνο μεταξύ 2025-2030.
Κάνοντας την αναγωγή στην δεκαετία, αθροίζονται 33 δισ. Συνυπολογίζοντας και τις μεταφορές, δηλαδή ηλεκτροκίνηση, μπαταρίες, υποδομές φόρτισης, οι επενδύσεις ξεπερνούν τα 200 δισ! Ενα ακόμη ΑΕΠ!
Εντυπωσιακά νούμερα. Ας δούμε και τι προϋποθέτουν.
Καταρχήν στα φωτοβολταικά, ο οδικός χάρτης προβλέπει ότι θα απογειωθούν, από 5,4 GW σήμερα, στα 14,1 GW για το 2030 (+161%) και στα 34 GW για το 2050.
Και επειδή η ενέργεια από ΑΠΕ είναι απρόβλεπτη και αυξομειώνεται όταν δεν έχει ήλιο ή δεν φυσάει (το πρόβλημα λέγεται στοχαστικότητα), όσο μεγαλύτερη είναι η πράσινη διείσδυση σε ένα ηλεκτρικό σύστημα, τόσο αυτό έχει ανάγκη για να είναι ευσταθές, από ευέλικτες θερμικές μονάδες.
Στο νέο λοιπόν ΕΣΕΚ, η ισχύς των μονάδων φυσικού αερίου αυξάνεται από 4,9 GW πέρυσι, σε 6,9 GW το 2030. Δηλαδή κατά 2 επιπλέον GW.
Την ίδια όμως στιγμή, στο πλαίσιο των ευρωπαικών στόχων για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ελλάδα από τις 17 TWh σήμερα, πρέπει να μειωθεί στις 12 TWh στα τέλη του 2030. Μικρότερη κατανάλωση, σημαίνει λιγότερα έσοδα. Επομένως για να είναι βιώσιμες οι νέες μονάδες αερίου, χρειάζονται κάποιου ειδους ενίσχυση.
Στα έργα αποθήκευσης, προβλέπεται ότι θα εγκατασταθούν 8 GW ως το 2030, από περίπου μηδέν σήμερα, προκειμένου το σύστημα να απορροφήσει όλη αυτή τη νέα πράσινη ισχύ. Τα 5,6 GW θα είναι μπαταρίες και τα άλλα 2,5 GW αντλησιοταμίευση.
Αλλά οι μπαταρίες, δηλαδή τα συστήματα αποθήκευσης, δεν είναι φθηνά. Κοστίζουν πολύ και επειδή σε αυτήν ακόμη τη φάση, οι τεχνολογίες δεν είναι από μόνες τους βιώσιμες, πρέπει κι αυτές να επιδοτούνται. Τόσο με εγγυημένη ταρίφα κατά τη λειτουργία τους, όσο και κατά την κατασκευή τους. Ετσι συμβαίνει παντού στον πλανήτη.
Στα χερσαία πάλι αιολικά, μάλλον για να συγκρατηθούν οι αντιδράσεις όσων δεν αντέχουν τη θέα της ανεμογεννήτριας στο απέναντι βουνό, προβλέπονται μόλις 2,2 GW επιπλέον. Από τα 4,9 GW σήμερα, θα φτάσουν τα 7,1 GW το 2030. Αρκεί όμως να σκεφτεί κανείς ότι 2 GW είναι τα έργα που ήδη τελούν υπό κατασκευή.
Προφανώς, η κυβέρνηση αποφάσισε να μην βρεθεί απέναντι στις τοπικές κοινωνίες που δεν θέλουν τις ανεμογεννήτριες, τις περισσότερες φορές χωρίς λόγο. Ισως δεν είναι τυχαίο ότι όλο και περισσότερα όρη εντάσσονται στο θεσμό των «Απάτητων Βουνών».
Και ενώ το σχέδιο είναι φειδωλό με τα χερσαία αιολικά, είναι υπερφιλόδοξο με τα θαλάσσια. Στα υπεράκτια πάρκα, προβλέπονται 2,7 GW μέχρι το 2030, από μηδέν σήμερα, τα οποία θα έχουν γίνει 10 GW το GW. Και εδώ ισχύει ό,τι ακριβώς και για την αποθήκευση. Δίχως ενίσχυση, τα offshore πάρκα δεν είναι βιώσιμα τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια λειτουργία τους.
Και με τα δίκτυα τι γίνεται; Οι ανανεώσιμες εξαρτώνται πολύ από νέες γραμμές, κυρίως εναέριες, αφού οι υφιστάμενες είναι σε μεγάλο βαθμό κορεσμένες. Τι επενδύσεις προβλέπει γι αυτά ο νέος οδικός χάρτης; Το ποσό των 1,26 δισ το χρόνο, άρα 6,3 δισ. μεταξυ 2026-2030. Δεν είναι μικρό ως νούμερο, αρκεί τα έργα να μην έχουν την τύχη του «Δυτικού Διαδρόμου» στην Πελοπόννησο. Οταν σχεδιαζόταν το 2006 κανείς δεν φανταζόταν ότι 16 χρόνια μετά δεν θα είχε ολοκληρωθεί.
Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές, θα βρεθεί αργά ή γρήγορα αντιμέτωπη με τον ελέφαντα στο δωμάτιο της πράσινης ανάπτυξης.
Ας πάρουμε για παράδειγμα το κόστος της ενεργειακής μετάβασης. Ο εξηλεκτρισμός της οικονομίας και των μεταφορών, η ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, η μετάβαση στο πράσινο υδρογόνο, όλ’ αυτά κοστίζουν. Προφανώς, η άλλη επιλογή να μην προχωρήσουμε στις αλλαγές, έχει ακόμη μεγαλύτερο κόστος, οικονομικό και περιβαλλοντικό.
Καλό όμως είναι για να κατανοήσει και να αποδεχθεί η κοινή γνώμη την ανάγκη της μετάβασης να έχει όλα τα δεδομένα στα χέρια της. Δεν πρέπει να επαναληφθεί το λάθος της Ευρώπης την τελευταία δεκαετία, όταν αποφάσισε να γίνει ο κύριος υπέρμαχος, ο πρωταθλητής της πράσινης ενέργειας, χωρίς να εξηγήσει στους ευρωπαίους πολίτες περί τίνος πρόκειται. Δηλαδή τον χρόνο που θα απαιτηθεί, αλλά και το κόστος που θα χρειαστεί να αναληφθεί. Οσο καλύτερα ενημερωμένη μια κοινωνία, τόσο πιο ομαλή θα είναι και η πράσινη μετάβαση, μειώνοντας στο ελάχιστο κρίσεις, όπως η σημερινή. Ας μην ξεχνάμε ότι αυτή έχει τις ρίζες της στις αρχές του 2021, ένα χρόνο πριν την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία.
