Τελικά η πρόβλεψη του Ευάγγελου Μυτιληναίου επαληθεύθηκε πολύ γρήγορα και η τιμή του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου (χρηματιστηριακό συμβόλαιο Dutch TTF) επέστρεψε, για πρώτη φορά από τα μέσα Ιουνίου, κάτω από τα 100 Ευρώ/Mwh, σημειώνοντας πτώση μεγαλύτερη από 70% από τα 345 Ευρώ/Mwh των τελών του Αυγούστου. Κάποιος θα μπορούσε να πει, φυσικά με μία δόση υπερβολής, πως αυτή την στιγμή η ευρωπαϊκή και η παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου θυμίζουν λίγο την κατάσταση της αγοράς πετρελαίου τον Απρίλιο του 2020. Σε πλήρη αντίθεση με ό,τι συνέβαινε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, βρισκόμαστε σε μία κατάσταση όπου η προσφορά είναι σαφώς μεγαλύτερη της ζήτησης, στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ασία.
Στην Ευρώπη είναι φανερό πως η μεγάλη προσπάθεια που ξεκίνησε την άνοιξη και εντάθηκε από τον Ιούνιο και μετά όταν έγινε φανερή η πρόθεση της Ρωσίας να «παίξει το χαρτί» της διακοπής της ροής φυσικού αερίου προς την Βόρεια Ευρώπη έχει στεφθεί από επιτυχία. Η επιτυχία αυτή είχε βέβαια πολύ υψηλό κόστος. Η μαζική στροφή των ευρωπαϊκών χωρών σε άλλους προμηθευτές πλην Ρωσίας ανέβασε πάρα πολύ τις διεθνείς τιμές του αερίου αφού οι ευρωπαϊκές, σε μεγάλο βαθμό γερμανικές, παραγγελίες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) σχεδόν εξαφάνισαν όλη την υφιστάμενη προσφορά.
Η δουλειά όμως έγινε, με την βοήθεια των ήπιων, από το τέλος του Αυγούστου και μετά, καιρικών συνθηκών οι οποίες περιόρισαν δραστικά την ζήτηση, της εθελοντικής μείωσης της ζήτησης από τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τους ευρωπαίους πολίτες και του ανέλπιστου «δώρου» του κινέζου προέδρου Xi Jinping, τα lockdown του οποίου περιόρισαν την κινεζική και κατ’ επέκταση την ασιατική ζήτηση. Οι ευρωπαϊκές δεξαμενές είναι πια σχεδόν γεμάτες και τα φορτία LNG έξω από τα λιμάνια της ηπείρου μας δυσκολεύονται πλέον να ξεφορτώσουν καθώς υπάρχει μεγάλη ουρά πλοίων και όχι αρκετές εγκαταστάσεις υποδοχής του LNG.
Σε χθεσινό ρεπορτάζ του Bloomberg διαβάσαμε πως συνολικά στην Ευρώπη το ποσοστό πλήρωσης των δεξαμενών αποθήκευσης φυσικού αερίου έχει φτάσει στο 93,6% ενώ ειδικά στην Γερμανία είναι στο 97,5%. Στο ίδιο ρεπορτάζ είδαμε πως η Βορειοδυτική Ευρώπη θα υποδεχθεί συνολικά 82 πλοία μεταφοράς LNG τον Οκτώβριο, 19% παραπάνω από τον Σεπτέμβριο.
Ο μεγάλος αριθμός πλοίων σε συνδυασμό με την καθυστέρηση στην παράδοση του LNG έχουν προκαλέσει την εμφάνιση ενός φαινομένου το οποίο ήταν πολύ έντονο την άνοιξη του 2020, καθώς μερικά πλοία χρησιμοποιούντα σαν πλωτές δεξαμενές αποθήκευσης με τους ιδιοκτήτες των φορτίων LNG να ελπίζουν πως οι τιμές θα ανακάμψουν μέχρι να έρθει η ώρα παράδοσης. Σύμφωνα με ειδικούς που μίλησαν στο Bloomberg, αυτή η κατάσταση θα μπορούσε να συνεχιστεί μέχρι τις αρχές του 2023 αν επαληθευθούν οι μετεωρολογικές προβλέψεις που μιλούν για ένα αρκετά ήπιο ξεκίνημα του χειμώνα.
Στις ΗΠΑ έχει συμβεί κάτι παρόμοιο αφού η προσφορά έχει ξεπεράσει ξαφνικά τη ζήτηση, όπως ακριβώς έχει γίνει και στην Ευρώπη. Η πτώση της τιμής του πιο ευρέως χρησιμοποιούμενου χρηματιστηριακού συμβολαίου φυσικού αερίου είναι της τάξης του 40% αφού από τα 9,68 δολάρια/mmbtu των μέσων Αυγούστου έχει κατέβει κοντά στα 5,65 δολάρια/mmbtu, ενώ προχθές Δευτέρα έπεσε για λίγο και κάτω από τα 5 δολάρια. Η αμερικανική πτώση οφείλεται και αυτή σε σημαντικό βαθμό στις ήπιες καιρικές συνθήκες, αφού οι καύσωνες υποχώρησαν προς το τέλος του Αυγούστου, ο χειμώνας δεν φαίνεται ακόμα να κάνει αισθητή την παρουσία του και οι τυφώνες που μερικές χρονιές προκαλούν μεγάλες ζημιές στις εγκαταστάσεις εξόρυξης φυσικού αερίου φέτος ταλαιπώρησαν (με τραγικά αποτελέσματα) άλλες περιοχές των ΗΠΑ.
Εκτός όμως από τον καιρό υπάρχουν και άλλοι λόγοι. Η παραγωγή αερίου μέσα στις ΗΠΑ είναι σε πολύ υψηλό επίπεδο αφού τον Σεπτέμβριο το επίπεδο ημερήσιας παραγωγής σημείωσε ιστορικό ρεκόρ και τον Οκτώβριο (τουλάχιστον μέχρι τώρα) κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα. Επίσης, η ζήτηση είναι χαμηλότερη λόγω του ότι δύο βασικές εγκαταστάσεις υγροποίησης φυσικού αερίου είναι εκτός λειτουργίας, η Freeport LNG λόγων των εργασιών επισκευής της μεγάλης βλάβης που προκάλεσε η μεγάλη πυρκαγιά του Ιουνίου και η Cove Point LNG λόγω προγραμματισμένης συντήρησης. Αυτές οι δύο εγκαταστάσεις αντιστοιχούν σε πάνω από το 25% της συνολικής δυναμικότητας των αμερικανικών εγκαταστάσεων υγροποίησης φυσικού αερίου.
Ένα άλλο πρόβλημα προκαλείται από το γεγονός πως ορισμένοι αγωγοί μεταφοράς φυσικού αερίου είναι και αυτοί εκτός λειτουργίας λόγω της προγραμματισμένης συντήρησής τους. Στην απουσία αυτών των αγωγών οφείλεται το προχθεσινό ακραίο συμβάν που μας θύμισε τις αρνητικές τιμές του πετρελαίου στο τέλος του Απριλίου του 2020: η τιμή ενός από τα «περιφερειακά» χρηματιστηριακά συμβόλαια φυσικού αερίου, αυτού που αναφέρεται σε αέριο που παράγεται στο δυτικό Τέξας και παραδίδεται στον σταθμό Waha, έπεσε κάτω από το μηδέν. Η τιμή του συμβολαίου έπεσε στα – 2 δολάρια/mmbtu, ενώ την προηγούμενη εβδομάδα ήταν στα + 5 δολάρια/mmbtu. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ του Bloomberg, η απουσία των αγωγών σε συνδυασμό με την σχετικά χαμηλή ζήτηση λόγω του ήπιου καιρού έκανε κάποιους παραγωγούς να θέλουν στην κυριολεξία να ξεφορτωθούν το αέριο τους.
Για την Ασία δεν χρειάζεται να πούμε πολλά πράγματα. Όπως είχαμε δει και πριν μερικές μέρες, τα αποθέματα στις περισσότερες χώρες είναι ήδη σε υψηλό επίπεδο. Αυτό συνδυάζεται με την μειωμένη κινεζική ζήτηση που έχει προκαλέσει η πολιτική περιορισμού της πανδημίας με τα συχνά lockdown και έχει ως αποτέλεσμα τις μειωμένες παραγγελίες LNG από τις ασιατικές χώρες.
Αυτή είναι περίπου η κατάσταση αυτή την στιγμή (τονίζουμε το αυτή την στιγμή). Πριν μιλήσουμε λίγο και για το μέλλον θα κάνουμε μία σύντομη αναφορά σε μία πολύ διαφωτιστική σύγκριση των τιμών του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ασία που έκανε το Reuters χρησιμοποιώντας τον αμερικανικό τρόπο μέτρησης της τιμής του φυσικού αερίου, δηλαδή τα δολάρια/mmbtu, και για τις τρεις περιοχές. Το ευρωπαϊκό φυσικό αέριο τιμάται τώρα κοντά στα 28 δολάρια/mmbtu, ενώ τον Αύγουστο είχε φτάσει στα 90,91 δολάρια/mmbtu. Πριν έναν χρόνο ήταν στα 33 δολάρια/mmbtu, ενώ η μέση τιμή του το 2021 ήταν 16,04 δολάρια και η μέση τιμή του για την πενταετία 2017 – 2021 ήταν 7,49 δολάρια/mmbtu.
Στην Ασία η χθεσινή τιμή ήταν κοντά στα 32,50 δολάρια/mmbtu, το υψηλό του Αυγούστου ήταν πάνω από 70 δολάρια, πέρυσι τον Οκτώβριο ήταν στα 33,20 δολάρια/mmbtu, η μέση τιμή για το 2021 ήταν 18 δολάρια και η μέση τιμή της πενταετίας 2017 – 2021 ήταν στα 8,95 δολάρια.mmbtu.
Στις ΗΠΑ τώρα, η χθεσινή τιμή ήταν λίγο πάνω από τα 5,65 δολάρια/mmbtu, το υψηλό του Αυγούστου ήταν στα 9,68 δολάρια, πέρυσι τον Οκτώβριο ήταν στα 5,57 δολάρια, ο μέσος όρος του 2021 ήταν στα 3,73 δολάρια και ο μέσος όρος της πενταετίας 2017 – 2021 ήταν στα 2,89 δολάρια/mmbtu. Από αυτή την σύγκριση βγαίνουν δύο ξεκάθαρα συμπεράσματα: α) παρά την σημαντική πτώση των τιμών το φυσικό αέριο είναι ακόμα και τώρα πολύ πιο ακριβό απ’ όσο ήταν την τελευταία πενταετία, και για τις τρεις περιοχές και β) το αέριο κοστίζει πολύ περισσότερο στην Ευρώπη και την Ασία απ’ όσο στις ΗΠΑ ανεξάρτητα από την χρονική περίοδο που εξετάζουμε.
Έτσι όπως είναι αυτή την στιγμή τα πράγματα δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα περαιτέρω σημαντικής πτώσης της τιμής του αερίου εφόσον οι ήπιες καιρικές συνθήκες συνεχιστούν για μεγαλύτερο διάστημα. Αυτό θα είναι πολύ ευχάριστο και καλοδεχούμενο και φυσικά θα ανακουφίσει τις οικονομίες πολλών χωρών, τις επιχειρήσεις και τους πολίτες. Δεν πρέπει όμως να ξεγελαστούμε και να υποθέσουμε πως το πρόβλημα έχει ξεπεραστεί. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός πως η επιτυχημένη πλήρωση των ευρωπαϊκών δεξαμενών έγινε με την βοήθεια και του ρωσικού φυσικού αερίου το οποίο είναι πολύ πιθανόν να απουσιάζει το 2023. Κυρίως όμως δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την ξαφνική χειροτέρευση των καιρικών συνθηκών, πράγμα που θα προκαλέσει άμεση αύξηση της ζήτησης και βέβαιη άνοδο της τιμής του φυσικού αερίου, ειδικά αν ο καιρός κρυώσει ταυτόχρονα σε πολλές περιοχές του κόσμου.
Εκτός από το γεγονός πως η προσπάθεια εξοικονόμησης φυσικού αερίου θα πρέπει να συνεχιστεί και να ενταθεί στις ευρωπαϊκές χώρες, αυτό σημαίνει πως οι χώρες της Ευρωζώνης θα πρέπει να καταλήξουν σύντομα σε συμφωνία σχετικά με τα μέτρα μεταρρύθμισης της αγοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη, όπως π.χ. την από κοινού προμήθεια αερίου, την υιοθέτηση διαφορετικού συμβολαίου αναφοράς για τον υπολογισμό της τιμής του και την μερική αποσύνδεσή της τιμής του αερίου από την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος.
Αυτό δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται, ειδικά αν ορισμένα κράτη αναθαρρήσουν από τη σημαντική πτώση της τιμής του πολύτιμου αυτού καυσίμου και πιστέψουν πως έχουμε πολύ χρόνο στην διάθεσή μας. Η επιστροφή του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου σε λιγότερο εξωφρενικές τιμές, πέρα από απόλυτα καλοδεχούμενη, είναι μία μεγάλη ευκαιρία για να κερδίσουμε λίγο χρόνο και να οργανωθούμε καλύτερα ενόψει της πιθανότατης νέας χειροτέρευσης της κατάστασης. Αν δεν την εκμεταλλευθούμε θα είμαστε άξιοι της τύχης μας.
